De verschillende soorten filters

Op zich een leuk artikel, maar ik miste er ook (net als Donniebelg) wel wat informatie in. In de aankondiging op de Photofacts-website staat namelijk "Ik neem alle filters kort met je door..." maar een ander veelgebruikt filter wordt ook niet genoemd, namelijk het close-upfilter. Nu zullen veel wat verder gevorderde fotografen misschien al hebben geïnvesteerd in een macrolens, maar om te beginnen met macrofotografie (of voor heel af en toe) is zo'n close-upfilter best handig!
Als introductie op ND- en polarisatiefilters is het wel een goed artikel, hoewel dus niet helemaal compleet (ik mis bijvoorbeeld ook dat ND staat voor Neutral Density en inderdaad het verschil tussen lineaire en circulaire polarisatiefilters), maar het is verder wel een overzichtelijk verhaal.

Over UV-filters wordt tegenwoordig door 'serieuze' fotografen soms wat minachtend gedaan. Toen ik nog analoog fotografeerde gebruikte ik er nooit een, maar sinds ik van een dagje op het strand fotograferen thuiskwam met een kras op het glas, koop ik er toch altijd een bij een nieuw objectief (dus niet omdat hij me aangesmeerd wordt bij de fotowinkel!). Marit doet dit gelukkig ook niet meteen af als onzin, en zegt er terecht bij dan wel een kwalitatief goede te nemen (op Lenstip is een test te vinden). Je kunt ook wel een speciaal protectiefilter kopen, maar mijn ervaring is dat deze meestal nog duurder zijn dan een echt goed UV-filter. Sommige UV-filters hebben ook nog eens een coating die makkelijk te reinigen is (ik heb een paar Fuji-objectieven waar het stof heel erg aan blijft plakken, dan poets ik liever even mijn filter op). Een ander argument om een UV- (of protectie)filter te nemen is dat je objectief meer waard blijft (cq beter verkoopbaar is), voor het geval je hem ooit weer eens zou willen verkopen... Op zich schijnt het op je foto's niet of nauwelijks zichtbaar te zijn als je een krasje op je frontglas hebt, maar als ik een tweedehands lens zou willen kopen, wil ik er toch liever een die geheel krasvrij is...
Het is trouwens niet verstandig om filters op elkaar te stapelen dus als je een ander filter op je lens schroeft, het UV-filter even eraf halen!

Ik heb nog een vraag: ik gebruikte tijdens een van mijn vakanties aan het water een polarisatiefilter op mijn Canon 7D + 24-105mm, ik dacht dat ik wel een goed filter had genomen (B+W) maar ik had toch het idee dat de foto's met filter echt wat minder scherp waren dan de foto's zonder.... Is dat herkenbaar/normaal?
Ik heb met het polarisatiefilter ook wel eens wat foto's gemaakt van mijn kinderen tegen een mooie achtergrond, maar ik vond dat ik dan toch een wat aparte (doffe) lichtval kreeg op de gezichtjes, en een wat onnatuurlijke huidskleur die ik maar moeilijk gecorrigeerd kreeg. Maar misschien een kwestie van smaak?

Wat primefoto.nl schrijft in verband met het wegnemen van reflecties op metalen oppervlakken als bv een chromen bumper van een auto of met bladgoud bedekte kaders is niet zo; metalen hebben in tegenstelling tot lakken, hoogglansverven, glazen- of water- oppervlakken niet de eigenschap het licht te polariseren en de ongepolariseerde reflecties zullen in tegenstelling van de gepolariseerde reflecties van de genoemde voorbeelden daardoor ook niet weggenomen worden. Voorwaarde dat een polarisatiefilter zou kunnen werken is dat het licht van de reflectie op zich reeds gepolariseerd is. Je zou de reflectie van de chromen bumper wel kunnen uitfilteren met een polarisatiefilter door voor de lichtbron die de bumper verlicht reeds een andere lineaire polarisatiefilter te plaatsen zodat het weerkaatste licht van het chroom op zich dan al gepolariseerd is. In het hoofdartikel wordt ook gezegd dat de hoek waaronder de lichtbron (zon) staat ten opzichte van de camera niet van belang is, niets is echter minder, waar bij een vlak weerkaatsend onderwerp als een ruit of een rimpelloos wateroppervlak wel degelijk naar de ideale hoek moet gezocht worden ten opzichte van de lichtbron en tevens het polarisatiefilter in de juiste richting zal moeten gedraaid worden om zo goed als volledig de reflectie uit te sluiten en door de reflecterende ruiten of waterspiegel heen te kunnen kijken. Mag er ook op gewezen worden, dat ook blaadjes en natte daken voller van kleur lijken bij het juiste gebruik van de polarisatiefilter omdat ook deze min of meer gepolariseerd licht weerkaatsen. Volledigheidshalve wil ik er ook op drukken nooit een polarisatiefilter te gebruiken bij panoramafotografie om de reeds eerder aangehaalde reden dat bij landschapsfotografie het polarisatiefilter maximaal werkt loodrecht op de richting van de zon. Hoe meer je daar van afwijkt hoe minder het filtereffect. Onthoud het zo: als je met je wijsvinger naar de zon wijst en je strekt je duim 90° tenopzichte van je wijsvinger dan geeft je duim de richting van de grootste polarisatie aan ook al draai je uw duim 360° in een rechte hoek ten opzichte van uw wijsvinger steeds wijzend naar de zon. Met het polarisatiefilter zijn nog tal van andere mogelijkheden, maar die zouden in dit bestek te technisch worden.

Geachte heer, ik wil u nogmaals met klem tegenspreken, zie bv het artikel onder http://pics.idemdito.org/fysica/polarisatie.htm rubriek nut van polarisatiefilters derde alinea. Zie ook http://www.gailcorobow.com/oa989kne/ rubriek gepolariseerd licht ; http://forum.belgiumdigital.com/f15/polarisatie-op-autolak-226444.html; http://tse-imaging.nl/nl/kennis-hoya/polarisatie - eerste alinea; http://www.fotohandig.nl/filters_polarisatie.php onder "weetje" ; http://www.fotostudioheno.com/informatie-filters?showall=1&limitstart= onder polarisatiefilter metaal; http://www.pattaylorhomes.com/GNkaDewYZV01/ onder gepolariseerd licht ;
Moet ik nog verder gaan of zoek je zelf wat verder bij google "polarisatiefilter en metaaloppervlakken"? In uw theorie zou je dus de reflectie in een spiegel (reflectie weliswaar doorheen een dunne bijna perfect glazen plaat qua dikte , het gesmolten glas wordt over een kwikbad of gesmolten lood gegoten, maar op het metalen oppervlak van een aluminium laag) bijna volledig kunnen wegfilteren door een polarisatiefilter. Het kan wel dat er in de chromen bumper onder de (reeds deels gepolariseerde) blauwe hemel een gedeelte van het licht wordt uitgefilterd maar dat ligt dan niet aan het reflecterend metaaloppervlak maar aan de aard van het deels gepolariseerde licht dat er opvalt en weg filtert door de gekruiste polarisatie richting.

Boven alles, elk stuk glas dat je voor je excellente objectief plaats doet afbreuk aan dit objectief. Dat wil niet zeggen dat je het nooit moet doen: een beschermglas of UV filter alleen gebruiken waar het bij extreme omstandigheden noodzakelijk kan zijn (strand, droge zandvlakten of motorcross) voor de rest zorgt een zonnekap voor een betere bescherming van het frontglas en vooral niet te vergeten je lensdop en tas wanneer je even niet actief bent. In vijftig jaar tijd heb ik zonder beschermfilter nog nooit een krasje op de frontlenzen gehad en vind ik de nadelen groter dan het voordeel. Wanneer ik zie hoeveel fotografen zonder fototas met peperdure camera's en objectief aan hun nek bungelend door natuurgebieden rondschouwen dan helpt er geen UV-filter aan om beschadigingen te voorkomen.
Een grijs of grijsverloop filter en een polarisatie filter dient eigenlijk tot de standaard uitrusting te behoren bij een serieuze (landschaps) fotograaf. Voor de goede orde een close up filter bestaat niet wel een close up lens, maar deze is geen alternatief voor een macro-objectief.

gast van 17:22
Als u fantasie had dan kon u weten dat er meer is dan vloeiende watertjes.
Ze kunnen ook helpen bij een grotere dof, of een sterke bewegingsonscherpte van een persoon, sporter, voertuig of een menigte om snelheid te tonen. En ook dat kun je in Photoshop bewerkstelligen, maar waarom zou je daar uren mee bezig zijn wanneer je dat tijdens de opnamen veel sneller en nauwkeuriger kan doen. Zo is het met de gehele fotografie: denk na met wat je wil voordat je op de ontspanknop drukt en je basismateriaal in orde is zodat je zomin mogelijk in Photoshop hoeft te bewerken.

Super handige tips voor verschillende soorten filters. Vind het zelf altijd heel lastig te bepalen!

 Donald Willemsen schreef op donderdag 17 maart 2016 om 17:09  | reageer

Een grotere DoF krijg je enkel door meer te diafragmeren of door het gebruik van een groothoeklens. Een ND filter als zodanig zorgt niet voor een grotere DoF

 primefoto.nl schreef op donderdag 17 maart 2016 om 17:56  | reageer

Dof is Depth of field. Diepte in het veld dat scherp is. Hoe kleiner de opening hoe hoger het diafragma getal hoe groter je scherpte diepte. Een groothoek objectief heeft van nature een grotere DOF. Een FF of DX sensor veranderd niets aan een objectief nog de daardoor ontstane DOF. Het interesseert een objectief geen moer welke sensor je er onder prakt. DOF is een eigenschap van het objectief in relatie tot het brandpunt en de opening van het diafragma. Je haalt werkelijk alles door elkaar nu. Misschien goed om hier eens te kijken: https://youtu.be/lEjz7-tB734?t=2m1s

 Donald Willemsen schreef op donderdag 17 maart 2016 om 22:18  | reageer

@gast van 17:37. Het lijkt me verstandig dat je een beginnerscursus fotografie gaat volgen. Je zal er een hoop van opsteken.
Moesten mijn beweringen niet juist zijn, dan was iedere geoefende fotograaf hier over me heen gevallen.

inderdaad erg kort door de bocht

 100 schreef op zaterdag 19 maart 2016 om 01:59  | reageer

@gast 19:55

Citaatje uit documentatie van Kodak:
“Because color films are sensitive to ultraviolet radiation, a fabric that reflects ultraviolet energy will appear bluer in a photograph than it looks to our eyes.”
Bron: http://www.kodak.com/global/en/professional/support/techPubs/e73/e73.pdf

Misschien toch eerst even wat echte kennis opdoen voordat je termen als “nutteloos” en “onzin” gebruikt.

@gast 19.55uur: er is veel gezegd en geschreven over UV-filters. Ik vind het nogal kort door de bocht om alle theorie af te doen als onzin omdat jouw praktijkervaring je anders bewijst, en daar dan ook meteen algemeen geldende conclusies aan te verbinden. Ik ben blij dat mijn huisarts wel een jarenlange wetenschappelijke opleiding achter de rug heeft Uit je verhaal begrijp ik ook dat je al jarenlang geen UV-filters meer gebruikt dus veel ervaring heb je er dan eigenlijk ook niet mee... Op lenstip.com (een onafhankelijke website waar lenzen etc aan grondige tests worden onderworpen) staat bij de test van UV-filters nog een grondige theoretische onderbouwing over UV-straling.

Dat jij ze niet nodig hebt is heel fijn voor je. Maar laat het ook aan elke fotograaf over om zelf te beslissen of men er wel of geen wil gebruiken. Het nut ervan is misschien beperkt, en bescherming is voor de meeste (amateur)fotografen waarschijnlijk toch de belangrijkste reden om er een te gebruiken. Bij een goed en helder UV-filter zal er weinig tot geen verschil zijn tussen een foto met of zonder filter (die verhalen over dat het je foto 'soft' zou maken is ook iets wat 'tegenstanders' graag laten rondzingen). Of een protectfilter 'beter' zou zijn dan een UV-filter vraag ik me af, het is evengoed een stukje glas wat je voor je mooie lens schroeft, en waarvan je maar moet afwachten wat de kwaliteit ervan is. UV-filters worden al veel langer en op veel grotere schaal geproduceerd en er zijn meer tests over te vinden. In ieder geval vind ik het persoonlijk prettiger om wél een UV-filter te gebruiken ter bescherming van mijn frontglas (en daarmee de waarde van mijn objectieven) en ik ervaar het als onplezierig dat ik daarmee door een groep (semi)pro's wordt weggezet als domoor die in het reclamepraatje van de fabrikant is getrapt. Het is voor mij gewoon heel rationeel: ik fotografeer puur als hobby en kan mijn apparatuur niet terugverdienen of afschrijven, dus op het moment dat ik iets nieuws wil kopen is het fijn als ik mijn gebruikte spul weer goed kan verkopen. En een lens waar altijd (meestal) een UV- (of protectie)filter voor heeft gezeten heeft bij die verkoop dan waarschijnlijk toch een pre.

Heel nuttig weer, zo'n discussie over fotorolletjes.

Gast 19.55: volgens mij heb je mijn stukje niet goed gelezen of mijn punt niet goed begrepen... Ja, ik begrijp dat een UV-filter over het algemeen niet nodig is om UV-straling tegen te houden bij de moderne camera's met sensor. Ik (en velen met mij) gebruik het als protectiefilter, omdat het daar nu eenmaal een beproefd middel voor is gebleken. Ik zou inderdaad ook een clearfilter kunnen nemen, maar daar is veel minder keus in, en de UV-filters komen in vele kwaliteiten dus ook zeer goede! Mijn punt (en eigen ervaring!) is dat het kwaliteitsverlies dat een dergelijk (kwalitatief goed) filter geeft meestal minimaal is, en voor de meesten echt niet of nauwelijks waarneembaar op de foto.
Ik wil er echt niet voor pleiten dat het UV-filter noodzakelijk is, integendeel. Er zijn argumenten voor en argumenten tegen. Maar ik vind dat elke fotograaf dit voor zichzelf uit moet maken. Het is een beetje jammer dat je vooral je eigen situatie als uitgangspunt neemt en daar niet even overheen kan kijken. En ja, ik heb me er bij die 'beamende collega's' ook al aan geërgerd omdat ik vond dat ze vooral op hun eigen stokpaardjes bleven zitten....

Willeke,

Ik ga er voor 't laatst op in: Waarom kies je dan niet direct een protectiefilter als het je om de bescherming van je frontglas van je objectief te doen is? Ook goede protectiefilters, worden o.a. door B&W en Hoya geleverd.

Met een protectiefilter, lever je helemaal geen kwaliteit in ten opzichte van je frontglas. Een UV-filter doet dat wel, is mijn ervaring; het maakt beelden softer. Als ik een filter acht nodig te hebben ter bescherming, dan pak ik dus een protectiefilter.

Uiteraard, moet iedereen dat voor zichzelf uitmaken, maar ik kreeg een beetje de indruk - niet jij - dat iemand het af wou doen als nonsens wat ik zei, terwijl ik uit praktijk praat.

Laat ik het dan zo zeggen: Ik gebruik het liefst zo min mogelijk filters. Je frontglas van je objectief, is niet voor niets zo ontworpen. Elk stukje extra glas ervoor... En meestal, biedt een zonnekap - gebruik ik altijd - voldoende bescherming voor je frontglas.

Donnie,

Ik kan je begrijpen, dat je dit nutteloos vindt, maar waarom zou ik mijn praktijk ervaring niet delen?

Niet lelijk bedoeld tegenover Marit, maar ik zou haar hier nog niet laten schrijven. Ik vind, dat ze daar nog te veel praktijk voor mist. Niets lelijk bedoeld tegenover haar als persoon.

Maar nu, genoeg hierover.