100+ fotografiecursussen én 4 Fotobijbels ebooks - Nu 120 euro voordeel! Word nu lid!
Photofacts Academy

Photofacts Academy; 100+ Fotografie Cursussen
Fotograferen wordt makkelijker en leuker

Boek

De Fotobijbels; Boeken over Fotografie
101 Praktische fotografietips voor betere foto's

Nando Harmsen

Heeft een hoge resolutie camera een snellere sluitertijd nodig?

maandag 15 augustus 2022, 20:02 door | 5.694x gelezen | 17 reacties

Er is een regel die zegt dat je nog een scherpe foto kunt maken bij een sluitertijd die gelijk is aan 1 gedeeld door de brandpuntafstand, gecorrigeerd met de cropfactor.

Hoewel dit een goede richtlijn is, kan deze bij hogere resolutie camera's wel eens onbruikbaar zijn. Of toch niet?

Je kent de regel vast wel, 1 / (brandpuntafstand * cropfactor) = minimale sluitertijd in seconden. Heb je een 100mm objectief op een fullframe camera, dan moet je 1/100 seconde gebruiken voor een onbewogen foto.

Heb je een 1,5x cropfactor, dan zal de minimale sluitertijd 1/150 seconde zijn.

Een beweging of trilling is met groothoek relatief klein.


Dezelfde beweging of trilling wordt met tele vergroot.

Deze regel stamt uit het analoge tijdperk, en hoewel in grote lijn nog steeds bruikbaar, zijn de resoluties van de moderne digitale sensoren groter dan wat de analoge films konden produceren.

Met andere woorden, kleine trillingen en bewegingen van je camera worden eerder zichtbaar.

Hoe zit het met hoge resoluties?


De regel 1 gedeeld door de brandpuntsafstand staat al een tijdje ter discussie. Er schijnt een omslagpunt te zijn die rond de 30 megapixel resolutie zit, waarbij de regel aangepast moet worden met een extra vermenigvuldigingsfactor.

Vanaf 30 megapixel en meer zou je 1 / (brandpuntsafstand * 2) moeten gebruiken (ik laat de cropfactor even buiten beschouwing).

Dit betekent dat je bij een 100mm objectief op een 25 megapixel camera 1/100 seconde kunt gebruiken, maar bij een 30 megapixel camera 1/200 seconde.

Heb je een 100 megapixel camera, dan zou je zelfs de sluitertijd met 3 moeten vermenigvuldigen.

Nando resolutie cameras

Een 25 megapixel camera naast een 100 megapixel camera. Er zit een flink verschil in resolutie in, wat betekent dat dit zeker uit zal maken bij trillingen en bewegingen. Hoe hoger de resolutie, hoe eerder je trillingen of bewegingen kunt zien.

Het is een richtlijn


Uiteraard moet je beseffen dat dit richtlijnen zijn. Het hangt af van wie de camera vasthoudt. De een kan een camera beter stil houden dan een ander. Maar er is nog een ander punt waar je rekening mee moet houden, en dat is beeldstabilisatie.

Nando geen goede houding

Of bewegingsonscherpte ontstaat hangt ook af van hoe stabiel je zelf bent, en hoe je de camera vasthoudt tijdens het fotograferen. In dit voorbeeld zal de kans op bewegingsonscherpte zeker groter zijn dan bij een correctie manier van vasthouden.

Met beeldstabilisatie is het mogelijk om toch langere sluitertijden te gebruiken. Weet je hoeveel stops je camera of objectief kan compenseren? Dan kun je de berekende waarde natuurlijk met even zo veel stops verlengen.

Met 2 stops stabilisatie kun je in plaats van 1/100 seconde de camera al stil houden met 1/25 seconde. Reken maar uit.

Hoe bekijk jij je foto?


Wat doe jij met je foto's? Gebruik je ze op 1200 pixels grootte voor internet? Bekijk je ze op je full HD scherm of TV? Maak je een fotoalbum in A4 formaat? Of druk je ze af op 120x90 centimeter?

Nando scherp en toch niet scherp

Deze foto met een papegaaiduiker heb ik in de zomer van 2022 in IJsland gemaakt. Mooi scherp, vind je niet? Maar je vergeet misschien dat deze verkleind is naar webformaat.


Nando scherp en toch niet scherp 2

Een 100% vergroting van foto hierboven. Nu is te zien dat de foto in feite niet scherp is. Door de foto te verkleinen voor het gebruik dat je in gedachten hebt, wordt de onscherpte onzichtbaar. Pas bij grotere vergrotingen zal de onscherpte zichtbaar worden.

Je voelt het al aankomen. De manier van bekijken bepaalt ook de scherpte van een foto. Verklein jij je foto's allemaal naar internet formaat van bijvoorbeeld 1200 pixels, dan zal eventuele bewegingsonscherpte niet langer zichtbaar zijn.

Het maakt dan niet uit of je een 10 megapixel camera hebt, of een 100 megapixel camera.

Nando print in boek

Het gebruik van een foto en de manier hoe je het bekijkt bepaalt de acceptabele scherpte van een foto. Dit betekent dat een foto die niet 100% scherp is, toch bruikbaar voor sommige media is.

Bekijk jij ze full screen op je full HD TV? Dan heb je slechts 1920 x 1080 pixels nodig, en door het verkleinen van je 10, 20, 50 of zelfs 100 megapixel foto is eventuele bewegingsonscherpte niet meer zichtbaar.

Zelfs in een fotoboek gooi je zoveel resolutie weg dat een ietwat onscherpe foto weer scherp oogt. Pas wanneer je de foto op 100 procent grootte op je scherm gaat bekijken, is eventuele onscherpte zichtbaar.

Wat als je de foto cropt?


Toch kan een hogere resolutie soms wat voordeel hebben. Het geeft je de mogelijkheid om te croppen. Hiermee ga je een langer brandpunt simuleren, waarbij je in feite inzoomt op de details. In dat geval is het heel erg belangrijk dat de foto scherp is.

Nando croppen

Een foto croppen betekent dat in feite dat je een deel van de foto vergroot. Daarmee vergroot je ook de onscherpte die aanwezig is. Ga je croppen? Hou daar dan rekening mee.

Sterker nog, ga je heel veel croppen, dan kan het van belang zijn dat je daarmee extra rekening houdt bij het kiezen van je sluitertijd. De regel 1/(brandpuntafstand * cropfactor) mag dan niet 2 of 3, maar misschien wel met 5 vermenigvuldigd worden.

Een voorzichtige conclusie


Een hogere resolutie camera zal bewegingsonscherpte sneller laten zien dan een camera met een lagere resolutie, juist vanwege de toename in resolutie. Je kunt immers meer detail onderscheiden.

Echter, de manier van bekijken van een foto bepaalt voor een groot deel of de foto als scherp ervaren wordt of niet.

Uiteraard wil je een scherpe foto, of je nu op 10% van de resolutie de foto bekijkt (op internet bijvoorbeeld) of op 100% (pixelpeeping op je monitor). Maar bedenk dat een klein beetje onscherpte toch een (beperkt) bruikbare foto kan opleveren. Alles hangt af van hoe je de foto gaat bekijken.

Wat voor sluitertijden gebruik jij bij jouw camera bij het fotograferen uit de hand? Vertel het in een reactie onder dit bericht. Vertel er ook bij welke camera je dan gebruikt of welke resolutie die heeft, want dit maakt dus veel uit.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Nando Harmsen

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

17 reacties

  1. Donald Willemsen
    Profiel Donald Willemsen schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 10:58  | reageer

    @Nando, dit is een interessant artikel. Het laat ook niets aan duidelijkheid te wensen over. Omdat ik meestal fotografeer met diafragmavoorkeuze, is mijn sluitertijd variabel. Indien noodzakelijk zal ik wel corrigeren om een correcte belichting te krijgen zonder bewegingsonscherpte. In de studio werk ik altijd met een vaste sluitertijd.

  2. PixelDude
    PixelDude schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 11:12  | reageer

    Voor systeemcamera's met o.a. 5 assige prima stabilisatoren valt volgens mij heel dit verhaal in het water. Ik hou absoluut geen enkele rekening met deze regel.

  3. Wouter van Duin
    Wouter van Duin schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 11:25  | reageer

    Weinig aan te merken op dit artikel. Wel zou ik zelf liever niet willen spreken over een onbewogen foto bij enige combinatie van sluitertijd, lensdiameter, telestand of feitelijk dus beeldhoek. In plaats van onbewogen wellicht eerder te spreken van zo veel mogelijk in bewegingsblur beperkt. Want juist bij bewerking, vergroting en scherm-resolutie zal duidelijk zijn dat zelfs een foto van statief zelden echt geen bewegingsonscherpte zal tonen.

  4. Nando
    Profiel Nando schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 11:37  | reageer

    @PixelDude:
    Beeldstabilsatie maakt het inderdaad makkelijker om de camera stil te houden, maar het werkt niet voor een onderwerp dat beweegt. Die beweging is ook eerder zichtbaar met hogere resoluties, dus het is zeker wel verstandig om daar rekening mee te houden

  5. Nando
    Profiel Nando schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 11:39  | reageer

    @Wouter van Duin:
    Onbewogen foto is inderdaad een ongelukkige gekozen woord. Ik heb geen rekening gehouden met de andere betekenis vrolijk

  6. Pixeldude
    Pixeldude schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 11:46  | reageer

    Uiteraard is 'handvastheid' altijd een belangrijke factor. Ik ben er toch al in gelukt bij 25000 pixels een voor A3 print scherpe (alles is relatief natuurlijk bij extreme vergroting) nachtopname 'uit de hand' van 2 seconden voor landschapsfotografie te bekomen.
    Ik denk dat 'experimenteel testen' hoelang je sluitertijd kan zijn met je camera een pak interessanter is dan te gaan rekenen met de aangehaalde regels.

  7. Henk van den Brink
    Henk van den Brink schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 11:59  | reageer

    Duidelijke uitleg. Ik had mij niet gerealiseerd dat de pixelgrootte ook een factor van betekenis is als het om scherpte gaat. Ik dacht: als je maar genoeg pixels hebt en de sluitertijd voldoet aan de formule die je gebruikt in relatie tot de grootte van je (tele)lens, dan komt het goed. Bedankt voor de tips.

    Maar volgens mij is er nog een lastig fenomeen, waar je rekening mee zou moeten houden: de luchttrillingen bij mooi weer die optreden bij supertelelenzen. Volgens mij kun je daar weinig aan doen, maar heeft dat wel degelijk invloed op de scherpte van je foto's.

  8. Paul
    Paul schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 12:01  | reageer

    Dit verklaart ook waarom foto's die ik met m'n telefoon maak heel vaak onscherp zijn.
    Heel klein censortje, heel veel pixels. Was om te proberen: op 100% gekeken op pc, niet om aan te zien.....

  9. Nando
    Profiel Nando schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 12:15  | reageer

    @PixelDude:
    Alles zelf experimenteel uitzoeken voelt soms aan als het wiel opnieuw uitvinden. Je kunt ook deze kennis gebruiken en verder gezond verstand gebruiken. Het gaat erom dat je er bewust van bent, zodat je er rekening mee kunt houden.

  10. gast schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 12:44  | reageer

    Weeral een goed geschreven artikel dat vlot leest en een niet te verwaarlozen aspect van de digitale fotografie (steeds groter wordende resoluties en daarmee eventueel gepaard gaande kwaliteit) in een juist perspectief zet en belangrijke tips geeft hoe daar mee om te gaan. Scherpte is nog altijd een van de belangrijkste elementen voor een geslaagde foto.
    groetjes,
    rudy

  11. K.J.Schilstra
    Profiel K.J.Schilstra schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 13:39  | reageer

    Prima artikel, zit nu wel even te prakkezeren sluitertijd versus Canon 5Ds (50 mp) flitssynchronisatietijd max 1/200 op 85 mm?

    Zou dat betekenen dat ik altijd op 1/200 moet gaan zitten?

  12. Luc
    Luc schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 15:58  | reageer

    Ik stam nog uit het analoge tijdperk en de vuistregel 1 gedeeld door de brandpuntsafstand als minimale sluitertijd blijf ik min of meer hanteren, blijft altijd in mijn achterhoofd hangen... en dan kijk ik naar mijn diafragma, naar mijn iso en sluitertijd en bepaal ik voor de gegeven situatie de volgorde van belangrijkheid... en, dan heb ik nog de beeldstabilisatie als ultiem hulpmiddel om de sluitertijd eventueel toch nog te laten zakken (maar bij bewegende onderwerpen haalt dat toch niets uit).

  13. gast schreef op dinsdag 16 augustus 2022 om 19:51  | reageer

    Ik had jouw artikel al in het Engels gelezen. Mijn vraag was daarna "wat betekent dit voor beweging van het onderwerp"? Volgens mij heb je relatief hogere snelheden nodig om beweging te bevriezen bij hoge MP camera's dan bij lagere MP camera's. Zo had ik een aantal jaren geleden shots van surfers in San Diego met zowel mijn 24MP camera als 42MP camera met 200-600 lens. Waar ik voldoende had aan 1/2000 met de 24MP camera moest ik vervolgens naar 1/4000 op de 42MP camera. Ik heb het dan wel over scherpte waarbij de logo's op de pakken scherp waren. Nu was het hier enorm helder en kon ik makkelijk nog wat lager in de ISO blijven. Maar voor wildlife loop ik soms tegen de grenzen aan wanneer het licht niet optimaal is. Dan heeft mijn 24MP camera soms weer mijn voorkeur als ik toch hoge sluitertijden nodig heb. Buiten één a twee stops in sluitertijd heb ik ook nog wat winst in ruis t.o.v. mijn hogere MP camera.
    Een ander punt is dat bij sterren fotografie je langere sluitertijden kunt gebruiken bij lagere MP camera's dan bij hogere MP camera's voordat je star-trails krijgt. (zie NPF calculator)

  14. Yolanda
    Yolanda schreef op woensdag 17 augustus 2022 om 10:39  | reageer

    Helder artikel en ik kan de bevindingen onderschrijven. Niet zo mooi theoretisch onderbouwd, maar toen ik van de Canon 5D Mark IV (30,4 mp) naar de R5 (45 mp) ging heeft het wel even geduurd voor ik weer scherpe foto's kon maken.

    Misschien ligt het aan mij maar van alle mooie beloften m.b.t. beeldstabilisatie merk ik altijd weinig. Ik ben mede daardoor een fervent statiefgebruiker.

  15. 4BYE
    Profiel 4BYE schreef op woensdag 17 augustus 2022 om 11:26  | reageer

    @Luc: Ik ben ook uit dat tijdperk maar als je daar in blijft hangen gaat het helaas wel eens fout. Zoals dit artikel ook al aangeeft is er inmiddels een groot verschil tussen hoge MP sensors, lagere MP sensors en de ouderwetse film. Ook de zgn. 500 regel om sterren zonder star-trail te fotograferen is inmiddels niet meer hanteerbaar.

  16. 4BYE
    Profiel 4BYE schreef op woensdag 17 augustus 2022 om 11:45  | reageer

    @Yolanda: ik hoor dat ook van Sony gebruikers (A7R IV, 62MP) Ik merkte het al bij gebruik door elkaar van een 24MP en 42MP bij actie shots, drie jaar geleden. Ben toen ook gaan zoeken naar reden e.d. Ik vraag mij dan ook af wat de geruchten van een 95MP FF sensor gaat brengen.

  17. Nico Hoeve
    Nico Hoeve schreef op woensdag 17 augustus 2022 om 18:36  | reageer

    Toevallig las ik gisteren dit in een boek uit de laat-analoge tijd: "Zo zal hij (de fotograaf) bij de groothoeklens voorkeur geven aan diafragmavoorkeuze, bij standaardlens en korte telelens de automatische instelling kiezen en bij de telelens voorkeur geven aan de sluitertijdvoorkeuze".

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.
Creatieve Technieken met Bart Siebelink
De Portretbijbel door Elja Trum
Toon alle artikelen binnen Basiskennis

Photofacts wordt mede mogelijk gemaakt door


Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.287 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts
Om Photofacts.nl goed te laten functioneren maken we gebruik van cookies. Bekijk ons cookiebeleid. akkoord