Het verschil tussen bokeh en kleine scherptediepte

maandag 11 oktober 2021, 16:16 door Nando Harmsen | 5.934x gelezen | 11 reacties

Soms wordt er gesproken over een kleine scherptediepte, dan weer over bokeh. Als je het niet weet zou je kunnen denken dat dit bijna hetzelfde is. Maar dat is niet zo, het zijn twee verschillende dingen. Tegelijkertijd hebben ze wel wat met elkaar te maken. Min of meer.

Een boterbloem met een hele kleine scherptediepte gefotografeerd.

Wanneer je het diafragma instelt, kies je ook voor een scherptediepte. Als je al een tijdje met fotografie bezig bent weet je dat. Een kleine lensopening geeft een hele grote scherptediepte. Dat is wanneer het diafragmagetal groot is.

Daarentegen levert een grote lensopening een hele kleine scherptediepte op. Dan is het diafragmagetal klein. Dat kan dan meteen een ezelsbruggetje zijn. Hoe groter je diafragmagetal, hoe groter de scherptediepte.

Bij een kleine scherptediepte zal de achtergrond wazig worden. Dat kan bij diafragma's van f/1,8 of f/1,4 heel extreem zijn. Bedenk dat brandpuntafstand ook een rol zal spelen van de mate van onscherpte, net als de afstand van je objectief tot het onderwerp en de afstand van het onderwerp tot de achtergrond.

Door dicht bij Sanne te staan, en de achtergrond veraf te houden, worden de bomen en struiken wazig tot ze bijna onherkenbaar zijn geworden. De rode zonsondergang doet de rest.

Ik wil in dit artikel niet alles vertellen over scherptediepte, maar het is duidelijk dat de achtergrond wazig of zelfs helemaal onherkenbaar kan worden als de goede situatie creëert. De kwaliteit van die onscherpte in de achtergrond wordt bokeh genoemd.

Bokeh is een afgeleide van het Japanse woord Boke, wat vervolgens vertaald kan worden naar "onscherpte." De bokeh is iets wat heel subjectief is. Met andere woorden, wat de een mooi vindt, hoeft de ander niet mooi te vinden.

Wendy bij de grachten van Utrecht. Door een kleine scherptediepte wordt de achtergrond onscherp. De kwaliteit van onscherpte is de bokeh. Let op de cirkels, de zogenaamde bokeh ballen.

De bokeh van een lens kan dus mooi zijn of minder mooi, wat een persoonlijke mening zal zijn. De bokeh zal ook afhankelijk zijn van de gekozen scherptediepte. Zo kan de bokeh bij f/1,8 op een 85mm objectief mooi zijn, maar bij f/5,6 minder mooi.

Dan is er nog zoiets als bokeh ballen of bollen. Dat zijn de ronde vlekken die lichtbronnen in de achtergrond worden bij het gebruik van een kleine scherptediepte. Zeker bij portretten kan dit tot mooie resultaten leiden, maar ook bij natuurfotografie kan dit tot verrassende resultaten leiden.

Het licht door de bladeren op de achtergrond veroorzaakt de bokeh ballen. De kwaliteit van onscherpte vind ik heel mooi. De bokeh is mooi, en het geeft tevens meerwaarde aan deze foto van het Vliegend Hert

Feitelijk is bokeh ballen een verkeerde naam, want ze zijn het gevolg van een kleine scherptediepte. Maar de vorm en uitstraling van deze ballen van licht in de achtergrond, kunnen mooi of minder mooi zijn. In dat geval is de bokeh van de foto respectievelijk mooi of minder mooi.

Om het samen te vatten. Je kunt met een objectief een kleine scherptediepte bereiken door een grote lensopening te kiezen. De kwaliteit van de onscherpte wordt dan aangeduid met bokeh. Die kan mooi zijn, of minder mooi. In het slechtste geval vind je het helemaal niet mooi. Een lelijke bokeh, dus.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

11 reacties

Marcel van den heuvel schreef op dinsdag 12 oktober 2021 om 10:53 | reageer
hmmm Ik vind deze uitleg niet duidelijk. (terwijl je dat anders wel bent )
Boke(h) is dus een Japanse benaming voor onscherpte.
Kleine scherpte diepte is dan toch gewoon hetzelfde?
Je kan toch ook spreken van een mooie (zachte/geleidelijke) onscherpte (van de achtergrond)?
Bokeh is misschien meer een modenaam?

Nando schreef op dinsdag 12 oktober 2021 om 11:09 | reageer
@Marcel:
Nee, een kleine scherptediepte is geen bokeh. Bokeh is een woord voor de kwaliteit van die onscherpte.
Een voorbeeld. Neem een 85mm lens en fotografeer een onderwerp met diafragma f/1,8.
Voor een objectief van het ene merk is de onscherpte heel mooi met een prachtig zacht verloop. De bokeh is heel mooi.
Voor een objectief van het andere merk is de onscherpte ruw met abrupte overgangen in onscherpte. De bokeh is niet mooi.
Beiden hebben dezelfde scherptediepte, maar de bokeh is voor beiden heel anders.

Guy Ackermans schreef op dinsdag 12 oktober 2021 om 11:09 | reageer
Boke betekent in het Japans onscherpte. Bokeh is de term die gebruikt wordt voor de kwaliteit van de onscherpte en verwijst naar het Japanse 'boke-aji'. De 'h' is vanwege de uitspraak toegevoegd. Bokeh is in ieder geval een stuk korter dan 'de kwaliteit van de onscherpte'.

Marcel van den heuvel schreef op dinsdag 12 oktober 2021 om 11:13 | reageer
dank voor de nadere uitleg

Paul Lefevere schreef op dinsdag 12 oktober 2021 om 12:46 | reageer
Bokeh kan ook gezien worden als het onscherpe deel van het beeld, dat zich buiten het onderwerp bevindt. Het bevindt zich meestal achter het onderwerp, maar kan er ook voor liggen (cfr. de foto met de boterbloem). De kwaliteit is het resultaat van de afstand tussen lens en onderwerp, van de diafragmaopening en van de karakteristieken van de lens, maar ook van de cropfactor van de camera waar die lens op bevestigd werd.

Nando schreef op dinsdag 12 oktober 2021 om 13:26 | reageer
@Paul:
jouw omschrijving doelt meer op het verschijnsel scherptediepte dan op de bokeh.

Matt schreef op dinsdag 12 oktober 2021 om 13:52 | reageer
Bokeh is een eigenschap van de lens. Twee equivalente lenzen (zelfde brandpuntsafstand en diafragma) kunnen een heel verschillend bokeh genereren.

Het summum van bokeh wordt geproduceerd door zogenaamde STF (Smooth Transition Focus) lenzen. Het bokeh is zeer zacht en alles vloeit in elkaar over.

Aan de andere kant staan de Reflex lenzen. Door de manier waarop deze lenzen in elkaar zitten produceren ze geen bokeh ballen, maar ringen ("donuts". Reflex lenzen zijn berucht om dit lelijke "donut bokeh". Dit is 1 van de redenen waarom ze uit de gratie zijn geraakt.

Myl schreef op dinsdag 12 oktober 2021 om 14:01 | reageer
What's in a name ?
Het gaat mij om de emotie die een opname oproept. Zo vind ik die lichtballen op de foto van het meisje een mislukking, storend bij dat mooie portret en afleidend van het onderwerp. Die van het vliegend hert vind ik ondersteunend bij/van het onderwerp en heel mooi. de techniek waarmee je werkt is één, de emotie die het resultaat oproept, daar gaat het -bij mij althans,- om. Maar voor het overige , mooi dat er over gepraat wordt !

johan schreef op dinsdag 12 oktober 2021 om 15:24 | reageer
Ik ben ook nog niet veel wijzer na deze uitleg ...

Donald Willemsen schreef op dinsdag 12 oktober 2021 om 23:22 | reageer
Dat er een verschil is tussen 'Bokeh' en 'kleine scherptediepte' lijkt me logisch. Je zou kunnen stellen, dat door het gebruik van een kleine scherptediepte bokeh kan ontstaan. Nando, je hebt een goede uitleg gegeven. Daarvoor dank. Over de kwaliteit van de bokeh ken je van mening verschillen. Dat is voor mij geen probleem. Maar de kwaliteit van de bokeh hangt ook sterk af van de kwaliteit van de lens. O.a. het aantal diafragmalamellen in een lens kan daarbij een grote rol spelen. Dit laatste komt in het verhaal niet aan de orde en is misschien volgens Nando 'out of topic'. Toch is het volgens mij van belang voor het verkrijgen van een mooie (subjectief gemeten) bokeh.

Smits schreef op woensdag 13 oktober 2021 om 19:08 | reageer
Als de zon in het bos door bladerdak heen komt zie je ook allerlei "bokey" ringen maken. Eigenlijk het zelfde effect.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Cursus Naaktfotografie met Danyel Weideman

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.165 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Het verschil tussen bokeh en kleine scherptediepte