Photofacts Academy

Photofacts Academy; 100+ Fotografie Cursussen
Fotograferen wordt makkelijker en leuker

Boek

De Fotobijbels; Boeken over Fotografie
101 Praktische fotografietips voor betere foto's

Elja Trum

Wat is bokeh?

maandag 11 november 2013, 22:21 door | 25.727x gelezen | 17 reacties

Als fotografen met elkaar over objectieven praten hebben ze het al snel over de bokeh van een objectief. Wellicht een wat vage term, wat betekend bokeh nu eigenlijk? Bokeh is de kwaliteit van weergave van de onscherpe gedeelten in een foto. Bij veel duurdere objectieven is de bokeh vaak romiger dan bij de goedkopere modellen en levert daardoor een veel mooier beeld.

Robin bokeh 50mm f14
Canon 5D mark II met Canon EF 50mm f/1.4 objectief
1/30s, f/1.4, ISO 1250 @ 50mm

Waar komt het woord Bokeh vandaan?


Bokeh komt van het Japanse woord 'boke' wat 'wazig' betekent. Mike Johnston van de Online Photographer blog introduceerde de term in de jaren negentig in de Engelse taal. Hij leerde het weer van Oren Grad, een fotograaf die Japans leerde zodat hij Japanse fotomagazines kon lezen.

Om het Japanse woord in de Engelse taal goed uit te spreken plaatste Mike een 'h' achter het Japanse woord. Zo ontstond bokeh als term voor de kwaliteit van de achtergrondonscherpte.

Adriette 70 200mm f28
Canon 400D met Canon 70-200mm f/2.8 L IS
1/200s, f/2.8, ISO 400 @ 150mm

Welk objectief heeft de mooiste bokeh?


Wat mooi is en wat niet is natuurlijk erg subjectief. Het kan dus best zijn dat jij een bepaald objectief een prima bokeh vind hebben terwijl anderen het minder waarderen. Uiteindelijk is het een kwestie van smaak en daarnaast zijn er meer punten die het beeld van een bepaald objectief mooier kunnen maken.

Zelf ben ik erg tevreden met de bokeh van mijn Canon 35mm f/1.4 L objectief. Ook de Canon 85mm f/1.2 L mark II, de Canon 135mm f/2.0 L en de Canon 300mm f/2.8 L staan bekend om hun mooie bokeh.

Nikonians vinden vaak de Nikon 50mm f/1.2, Nikon 85mm f/1.4G, Nikon 105mm f/2 DC en Nikon 70-200mm f/2.8 erg geslaagd. Bij Leica zijn bijvoorbeeld de Leica 75mm f/1.4 Summilux, Leica Noctilux 50mm f/1.0, Leica 35mm f/2.5 Summarit en Leica 35mm f/1.4 Summilux Asp hoog gewaardeerd.

Wil je zeker weten dat de bokeh van een objectief jou bevalt, dan moet je voordat je hem aanschaft vooral een aantal foto's bekijken die genomen zijn met het betreffende objectief.

Mika fujifilm x100 23mm
Fuijfilm X100 met (vast) 35mm f/2.0 objectief
1/80s, f/4.0, ISO 200 @ 35mm

Wanneer heb je de mooiste bokeh?


Hoe goed de bokeh is bij een objectief verschilt niet alleen per objectief, maar ook per situatie. Vaak wordt gedacht dat de bokeh bij het grootste diafragma (laagste diafragmagetal) het mooist is. In de praktijk blijkt echter dat iets dichtknijpen (bijvoorbeeld f/3.2 op een f/1.4 objectief) een mooiere bokeh kan opleveren.

Ook ligt het aan de achtergrond. Een achtergrond met veel contrast (donkere en lichtere delen door elkaar) werkt meestal niet voordelig voor de bokeh.

Wat is jouw favoriete objectief voor roomzachte bokeh?

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Elja Trum

Over de auteur

Elja Trum is oprichter van Photofacts, online fotografiecursussite Photofacts Academy en het blog Teslafacts. Hij schrijft sinds 2006 over fotografie. Elja is ook auteur van boeken over zwart-wit-, flits- en portretfotografie.

17 reacties

  1. Ron Moes
    Ron Moes schreef op maandag 11 november 2013 om 23:01  | reageer

    Olympus 1.8 75 mft.

    Luna en de Bruidstaart

  2. eduardvanmil
    Profiel  eduardvanmil schreef op maandag 11 november 2013 om 23:50  | reageer

    Mijn 100mm f/2.8 L IS Macro en ondanks het hoge diafragma van f/5.6 - f/13 wat ik meestal gebruik is deze lens mijn inziens niet te overtreffen als het om bokeh gaat. Een voorbeeldje: mijn paddenstoelen (mushroom) album op mijn site.

  3. Crowdedhousenl
    Profiel Crowdedhousenl schreef op dinsdag 12 november 2013 om 08:51  | reageer

    Voor zover ik het kan overzien waren de mooiste bokeh's met de Leica Summilux 50mm f/1.4, de Zeiss 100mm f/2.0 (ZE of ZF) en de Nikkor 105/135DC F/2.0.
    Wat ook duidelijk is: Mooie bokeh (alhoewel dat natuurlijk een persoonlijke waarneming is) gaat vaak hand in hand met de 'duurdere' objectieven. Ontwerp, glassoorten, toleranties en doelgericht bepalen dat

  4. ype
    ype schreef op dinsdag 12 november 2013 om 10:00  | reageer

    Het aantal lamellen van het diafragma speelt ook een rol volgens mij, dit zou ook duidelijk maken waarom we bij iets knijpen van het diafragma het beste bokeh resultaat krijgen.

  5. Brian
    Brian schreef op dinsdag 12 november 2013 om 10:23  | reageer

    Die genoemde 50mm f/1.2 is al wel een klein aantal jaren uit de handel.
    Op dit moment hebben Nikonians het voornamelijk over de f/1.4

  6. aradilon
    Profiel  aradilon schreef op dinsdag 12 november 2013 om 11:18  | reageer

    @Brian er zijn nog altijd heel veel mensen die het gebruiken hoor, en ze zijn niet uit handel ze worden zelfs nog gemaakt.
    Maar ik denk dat het in dit artikel inderdaad over de f1.4 gaat.
    Om daar op verder te gaan, er bestaan geen Nikon objectieven, de benaming is namelijk Nikkor.

  7. leo
    Profiel leo schreef op dinsdag 12 november 2013 om 11:55  | reageer

    Ype, je hebt gelijk wat de lamellen betreft, die hebben zeker invloed. Hoe meer dat er zijn hoe ronder de opening is. Geen hoekige hooglichten zijn dan het gevolg. Heel vaak is er ook nog een verschil in kwaliteit met de onscherpte voor en na het scherpe gedeelte.
    Om sowieso een onscherpte te verkrijgen is de maat van sensor natuurlijk van belang, met erg kleine sensors moet je praktisch bijna op je onderwerp zitten wil je dat onderwerp isoleren door een onscherpte.

    Je ziet ook vaak dat het bokeh naar de hoeken toe onrustiger wordt, de Canon 50 mm F1.2 bijvoorbeeld staat daar berucht om. (Helemaal geen fijne lens, de veel goedkopere Sigma F1.4 is wat dat betreft veel beter en ik heb hem weer weggedaan. Ik ben een Canon fan, maar met deze lens hebben ze de plank flink misgeslagen.)
    De Canon 85 mmL F1.2 is vermoedelijk wel de lens met het fraaiste bokeh, die ik ken dan. Op een fullframe. En scherp ook op volle opening. Zo'n lens is ook helemaal gemaakt met in het achterhoofd fraai bokeh. En alles wordt daar onderschikt aan gemaakt.
    Toch kun je ook met lenzen met minder kwalitatieve onscherpte mooie achtergronden verkrijgen. Vermijdt dan plaatselijke hoge lichten en zorg dat de achtergrond zelf al rustig is.

    Telelenzen of tele zooms zijn vaak het makkelijkst om bokeh te verkrijgen, bij de Canon 35 mm F1.4L wordt dat al een stuk lastiger. Zelfs op een fullframe. Dicht op je onderwerp kruipen blijft dan het devies.

    Zelf doe ik het niet vaak, maar heb je nu een rake foto waarbij je de achtergrond te onrustig vindt, je kunt het dan in nabewerking nog wel vervagen.

    De eerste foto met het meisje is prachtig, heel kleurrijk en met een prachtig bokeh. Hoewel je dat op het eerste gezicht niet zo zou zeggen is die achtergrond feitelijk heel rustig, geen felle hooglichten. Mooi Elja!

    Het meisje in het bos laat een rustige voorgrond zien (kwalitatief gesproken) maar toch wat onrust in de achtergrond. Niet boterzacht in ieder geval. Dat is dan ook wel een veeleisende achtergrond.

    De zwart/wit foto is mij persoonlijk wat te donker, maar betrekt wel heel fraai de achtergrond bij het onderwerp.


  8. gast schreef op dinsdag 12 november 2013 om 12:14  | reageer

    Waar ik zelf ook van gesjammeerd ben is wel flare,de mooiste is wel van anamorphic, maar oude lenzen doen het ook goed, zo heb ik een oude Meyer optiek 58mm en een 30 mm en bij volle opening lekker zacht, doorhalen via de filters geef een mooi effect.
    Anamorphic moet je eigenlijk zien in een film dan komt het goed tot zijn recht,het is al een gedoe voor je het opgesteld, maar met de dmg-file van je filmcamera kan je een mooie foto maken.

  9. erik
    erik schreef op dinsdag 12 november 2013 om 12:56  | reageer

    Er is een lens speciaal ontworpen voor het beste bokeh; de Sony 135mm F/2.8 [T4.5] Smooth trans focus lens. Met een speciaal 'apodization' lenselement en een dubbel diafragma.

  10. Marina
    Marina schreef op dinsdag 12 november 2013 om 15:57  | reageer

    Is een mooie bokeh haalbaar met de Olympus OMD EM5?
    Met welke objectieven?

  11. Dushi
    Dushi schreef op dinsdag 12 november 2013 om 16:21  | reageer

    Ik mis hier het onderscheid tussen bokeh en dof, zowel in de uitleg als in de voorbeelden. Het is de bekende verwarring die wel meer voorkomt.

  12. Elja Trum
    Profiel  Elja Trum schreef op dinsdag 12 november 2013 om 16:58  | reageer

    @Marina; Ja hoor, ik hoor dat de Olympus 17mm f/1.8 een mooie bokeh schijnt te hebben.

    @Dushi; Welk onderscheid tussen de bokeh en de scherptediepte mis je?

  13. Paul Oosterlaak
    Profiel Paul Oosterlaak schreef op dinsdag 12 november 2013 om 17:46  | reageer

    @Leo: fullframe maakt niet uit. Sterker nog: als een lens naar de randen toe een lelijkere bokeh gaat geven (vanwege astigmatisme), is een fullframe sensor juist in het nadeel. Het verschil zit hem puur in de uitsnede die fullframe en aps-c maken. Bokeh is een lenseigenschap (als de situatie niet verandert) en daar verandert de sensor niets aan.

    De 50L heeft een prima bokeh, maar die van de Leica 50/1.4 Summilux en de Sigma 50/1.4 (bijnaam Sigmalux vanwege de gelijkenis met de Leica) zijn wel romiger.

    De 85L heeft vooral veel achtergrondonscherpte door zijn kleine DoF, maar de bokeh highlights zijn net zoals bij veel f/1.2 lenzen (zoals ook de Minolta 58/1.2 die ik heb) zijn gehoekt door de limieten van het spiegelhuis.

    Voor een aardige vergelijking in bokeh's tussen 50'ish lenzen: hier en hier (sorry voor de spam naar mijn topic op GoT).

  14. ype
    ype schreef op dinsdag 12 november 2013 om 19:47  | reageer

    Ja volgens mij worden hier ,begrijpelijk, zaken door elkaar gehaald en ik spreek dan ook liever over een mooie onscherpte, de leica objectieven waren en zijn altijd bijzonder mooi wat de onscherpte betreft.
    Toen ik in het verre verleden de fotovakschool volgde zweerden de de docenten over leica, ik heb toen ook het verschil leren zien.

  15. Paul Oosterlaak
    Profiel Paul Oosterlaak schreef op dinsdag 12 november 2013 om 20:29  | reageer

    Ik vind Leica's verder maar saai qua rendering. Zeiss lenzen vind ik zelf een stuk karaktervoller. Maar smaken verschillen gelukkig nu eenmaal.

  16. Sebastiaan
    Sebastiaan schreef op woensdag 13 november 2013 om 20:48  | reageer

    Zelf vind ik dat oudere objectieven vaak een mooier bokeh hebben dan nieuwe lenzen, het lijkt dan vaak net iets minder kil en 'perfect'. Een van mijn favorieten wat dat betreft is een ( maakt niet eens zoveel uit welke) van de 58mm's van Helios. Herl bijzonder, mooi, 'superromig' bokeh en ook nog eens een superscherp lensje!! Al moet je er wel van houden denk ik. Toplensje van vaak niet meer dan 20 euro die ik iedereen aan kan raden!

  17. Jeroen
    Jeroen schreef op vrijdag 15 november 2013 om 11:55  | reageer

    De Sony 135mm f2.8 Smooth Trans Focus (STF) is misschien wel de beste lens wat betreft bokeh. Check de diverse reviews op internet, oa op photozone. Volgens hun is dit de ultieme 'cream machine'. Op dit gebied beter dan welke andere lens ooit door hun getest.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.
Creatieve Technieken met Bart Siebelink
Cursus Naaktfotografie met Danyel Weideman
Toon alle artikelen binnen Basiskennis

Photofacts wordt mede mogelijk gemaakt door


Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.353 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts
Om Photofacts.nl goed te laten functioneren maken we gebruik van cookies. Bekijk ons cookiebeleid. akkoord