Richard Learoyd - De magie van de camera obscura

zondag 13 oktober 2019, 13:31 door Michelle Peeters | 3.465x gelezen | 2 reacties

Hoe vaak maak je een selfie of een snapshot van een ander met je telefoon? In het huidige digitale tijdperk is een portret in een fractie van een seconde gemaakt en kun je eindeloos blijven klikken tot je de perfecte foto hebt.

Fotograaf Richard Learoyd (Nelson, Verenigd Koninkrijk, 1966) maakt met zijn zelfgebouwde camera obscura levensgrote portretten met een lange sluitertijd. In opperste concentratie zoekt hij naar de juiste compositie voor hij het licht toelaat dat het beeld op het lichtgevoelige papier tovert.

Zijn modellen zitten al die tijd stil, zoals in de vroege fotografie ook het geval was. Bovendien is er geen negatief. Dit betekent dat elke foto, net als in de schilderkunst, een uniek werk is. In samenwerking met Fundación MAPFRE toont Fotomuseum Den Haag portretten, landschappen en stillevens van Learoyd in zijn eerste grote solotentoonstelling in Nederland.

De magie van de camera obscura

Richard Learoyd maakt gebruik van de oervorm van de fotografie: de camera obscura. De vroegste voorbeelden van de camera obscura, letterlijk vertaald betekent dit donkere kamer, stammen uit de klassieke oudheid.

Het is een natuurkundig optisch fenomeen waarbij licht dat valt door een kleine opening in de wand van een volledig donkere ruimte op de wand ertegenover een projectie op z'n kop geeft van datgene wat zich buiten deze donkere ruimte afspeelt.

Vanaf de zestiende eeuw werd dit fenomeen vermoedelijk door kunstenaars gebruikt als hulpmiddel om de werkelijkheid naar doek te vertalen. Wanneer de pioniers van de fotografie Niépce, Daguerre en Talbot in de negentiende eeuw tijdens succesvolle experimenten een projectie in een camera op de lichtgevoelige plaat weten te fixeren is de fotografie geboren.

Slow photography

Richard Learoyd heeft zijn enorme camera obscura zelf gebouwd. In zijn studio in Londen is de camera obscura een kamer in een kamer. Door het formaat van het papier dat hij hierin kan belichten zijn de foto's vaak levensgroot of zelfs meer dan levensgroot.

Hij maakt niet alleen portretten en stillevens op deze wijze, maar ook landschapsfoto's. Hij bouwt hiervoor zijn camera obscura op in de buitenlucht, of dat nu op het Engelse platteland is, aan de Californische kust of in Oost-Europa.

Het maakproces is enorm tijdrovend, zowel wat betreft de opname als de voorbereiding. Het is daarom niet verwonderlijk dat hij slechts een tiental foto's per jaar maakt. Ondanks het gebruik van zo'n antieke methode heeft het werk van Learoyd niets te maken met nostalgie.

Door het gebruik van een 750 mm lens in de opening van zijn camera obscura vergroot hij het beeld zover dat het voorbij gaat aan wat het menselijk oog kan zien. Het resultaat zijn foto's met een hoge mate van intensiteit, geringe scherptediepte en zonder enige korrel.

Verwantschap met de schilderkunst

In vele opzichten toont Learoyd zich schatplichtig aan de schilderkunst. Niet alleen vanwege de uniciteit en het formaat van het werk, of de trage werkwijze maar ook vanwege de onderwerpskeuze - niet voor niets richt hij zich op de traditionele genres van de schilderkunst: landschap, portret en stilleven.

Hij schuurt ook tegen de schilderkunst aan door de manier waarop hij met licht omgaat, menselijke huid weergeeft en de verstilling in zijn beelden opzoekt. Dit doet hij niet alleen in zijn portretten, zoals Jasmijn, towards the light (waarin hij Anne Frank als hedendaagse volwassen vrouw verbeeldt), maar bijvoorbeeld ook bij zijn 'portretten' van autowrakken.

Biografie

Richard Learoyd studeerde Fine Art Photography aan de Glasgow School of Art. Hij werkte als docent fotografie en als commercieel fotograaf voor hij zich meer en meer op vrij werk ging richten. In 2007 toonde hij voor het eerst zijn vrije werk gemaakt met een camera obscura, in de Union Gallery in Londen.

In 2015 kreeg hij in het Victoria & Albert Museum in Londen zijn eerste grote solotentoonstelling: Dark Mirror. Het werk van Learoyd bevindt zich inmiddels in gerenommeerde collecties. Zo komen bruiklenen voor deze tentoonstelling onder meer van Centre Pompidou, Yale University en het MoMA.

De tentoonstelling Richard Learoyd – De magie van de camera obscura omvat zo'n 50 portretten, landschappen en stillevens uit het meest recente decennium van Learoyds oeuvre. De tentoonstelling is te zien in Fotomuseum Den Haag van 5 oktober tot en met 5 januari 2020.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

2 reacties

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.