8 Tips voor uitvaartfotografie

maandag 14 mei 2018, 20:02 door Michelle Peeters | 13.819x gelezen | 12 reacties

Mijn schoonzus vroeg me een tijdje terug of ik de uitvaart van één van haar clienten wilde fotograferen. Een primeur, maar inmiddels heb ik uitvaartfotografie wel aan mijn portfolio kunnen toevoegen.

Mijn schoonzus, Wies Sanders is uitvaartbegeleidster in Twente. Zij zocht een fotograaf voor de uitvaart van een jonge vrouw uit een bekende advocatenfamilie.

De familie had niet bezuinigd op de kosten, de beste bloemist was ingeschakeld om de kerk prachtig te versieren en er werd een koor uit Amsterdam ingevlogen dat onder andere het Lacrimosa (het laatste gedeelte van het requiem van Mozart) ten gehore bracht.

Daar begon het eigenlijk mee. Ik heb de hele uitvaart gefotografeerd en vroeg me vervolgens af of ik het 'leuk' vond. De dankbaarheid die je krijgt voor dit werk gaf de doorslag. Mensen willen graag iets bewaren als herinnering. De keuze komt dan vaak te liggen tussen foto's of film.

1. Respect en niet opvallen

Het fotograferen van een emotionele gebeurtenis vergt veel respect. Je moet heel bewust nadenken en de aanpak is totaal anders dan bij bijvoorbeeld bruidsfotografie.

Er is meer dan alleen de foto maken. Je kunt de dingen fotograferen zoals ze zijn, ensceneren is not done en ook vaak helemaal niet mogelijk. Een uitvaart is zoals hij is. Gebruik van flits is uit den boze, je zult het moeten doen met het licht dat er is.

Je fotografeert dus vooral wat je ziet en je probeert de sfeer vast te leggen. Het is de kunst om jezelf zo onopvallend mogelijk te verplaatsen. Bedenk van tevoren een paar plaatsen waar je kunt gaan staan. Van daaruit ga je dan de foto's maken.

2. Geluidloos

Als je je wilt verplaatsen kun je dat het beste doen tijdens het draaien van een muziekstuk of een speech. Mensen zijn dan daarop gefocusseerd. Ik kreeg veel complimenten over mijn geruisloosheid en onopvallendheid (ook tijdens concerten trouwens).

Zorg dat je zo min mogelijk geluid maakt. Draag daarom schoenen met zachte zolen. Geen harde of leren zool bijvoorbeeld en geen hoge hakken. Daarnaast staat de camera altijd op de stille modus. De stilte onderbreken door geklik van de camera is iets wat je niet wilt.

3. Contact

Vaak is er van tevoren wel contact met de nabestaanden. In mijn geval was dat niet mogelijk en zag ik de familie pas bij het uitvaartcentrum. Achteraf is er wel veel communicatie geweest over de foto's.

Soms is er vooraf een telefoongesprek, bijvoorbeeld over de aanpak of de kosten. Maar het komt ook voor dat dat al via de uitvaartbeleid(st)er is geregeld.

Op de dag van de uitvaart zelf wordt er maar weinig gesproken met je als fotograaf. Je bent gewoon aan het werk, dus praat je eigenlijk niet met de mensen. Naderhand is er wel vaak contact en krijg je ook wel complimenten of opmerkingen of ze het mooi of fijn vonden.

Als er kinderen in het spel zijn gaan de contacten vaak niet via de ouders, maar via de familieleden. Ouders hebben vaak wel wat anders aan hun hoofd. De keuzes worden vaak aan de fotograaf overgelaten. Vaak wordt wel van tevoren bepaald of er foto's van de overledene moeten worden gemaakt of niet.

4. Emotie en sfeer vastleggen

Bijna nooit bestaat de wens om een foto van de dierbare in de kist te laten maken, maar het komt wel voor. Niet echt mijn voorkeur, het gaat uiteindelijk om de sfeer van de uitvaart. Maar je kunt er een paar maken als er behoefte aan is.

Wat de nabestaanden doen is tijdens de uitvaart is belangrijker om vast te leggen. Foto's die bij de overledene passen en die de emotie en sfeer goed laten zien. Mensen zitten niet te wachten op foto's van zichzelf waar ze in tranen uitbarsten, maar de sfeerfoto's willen ze wel vaak terugzien.

5. Vroeger

Vroeger rustte er een taboe op uitvaartfotografie. Er werden echter wel vaak doodsportretten gemaakt van kinderen tijdens grote kindersterfte. Een foto was dan nog het enige dat men had van een overleden kind.

En nog steeds vinden sommige mensen het ongepast of vreemd dat een uitvaart gefotografeerd wordt. Maar met de opkomst van de mobiele telefoon is uitvaartfotografie wat populairder geworden.

Uiteindelijk is de uitvaart de laatste herinnering aan iemand. Vaak worden de uitvaartfoto's pas na een tijdje na de uitvaart voor het eerst bekeken. De foto's wekken de sfeer en de emoties van de uitvaart dan weer op.

De verhoudingen tussen uitvaartondernemers en fotografen zijn soms wat gespannen. Dat komt doordat er een groot aantal fotografen zijn die storend werken.

6. Eigen emoties

Als je te maken krijgt met uitvaarten van overleden kinderen kunnen je eigen emoties nog weleens opspelen. Bij oudere mensen is dat vaak minder, al kan dat ook behoorlijk heftig zijn. Ik heb weleens huilend staan fotograferen. Ik vind niet dat je je emoties hoeft in te houden.

Zelfs al ken je de overledene niet, dan nog kan het voelen als een familielid. Ik probeer zelf wel mijn emoties te beheersen, maar soms ontkom je er niet aan. Soms komen mensen naar je toe om een hand op je schouder te leggen, uit begrip.

Als je een hoog punt kunt vinden (bijvoorbeeld een trap of een balkon in een kerk, bij het orgel) werkt dat erg goed en stoor je helemaal niet.

Zeker als je een tele-objectief gebruikt, hoef je er niet bovenop te gaan staan en kun je mooi van bovenaf fotograferen. Het bewaren van voldoende afstand is essentieel.

7. Wensenlijstje

De wens om een uitvaart te fotograferen komt altijd van de nabestaanden, bijna nooit van de overledene zelf. Marokkaanse of Surinaamse uitvaarten zijn vaak veel uitbundiger en interessant om te fotograferen.

Het is moeilijk om daar tussen te komen, ze kiezen vaak hun eigen mensen. Maar via connecties lukt het toch weleens om binnen te komen.

8. Eerbetoon

Fotografie tijdens een uitvaart kun je zien als een soort eerbetoon aan de overledene. Zeker als het gaat om mooie foto's waar je naar kunt blijven kijken. Het is ook een vorm van erkenning van wat er was. Het kan je helpen het moment te herbeleven en je kunt anderen laten zien hoe de uitvaart was.

Ook voor de rouwverwerking kan fotografie een grote rol spelen. Vroeger waren de regels voor fotografie veel strenger, ook door het taboe op uitvaartfotografie. Fotograferen werd als ongepast gezien, maar dat beeld is nu veranderd.

Bij een doodgeboren kindje kan het een erkenning zijn dat het bestaan heeft en het geeft ook nog een boodschap dat het doorleeft in de harten van de nabestaanden.

Het ligt je of het ligt je niet

Uitvaartfotografie is wel iets dat bij je moet passen. Het is een specialisme dat je echt moet liggen en je moet je er prettig bij voelen. Lukt dat niet, dan komen er ook geen mooie foto's uit.

Uitvaartfotografie is ook niet iets dat je zomaar even doet, met behulp van deze 8 tips. Je moet uiteraard volledig thuis zijn in het gebruik van je apparatuur om alles onder alle (licht-)omstandigheden tot een goed einde te brengen. Maar dat geldt eigenlijk voor iedere vorm van professionele reportagefotografie.

Deze vorm van reportagefotografie is volledig anders dan bijvoorbeeld bruidsfotografie. Je hebt nu niet met vrolijke, maar met verdrietige mensen te maken. Totaal andere emoties. Denk daar goed over na voordat je eraan begint.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

12 reacties

Rob de Joode schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 00:02 | reageer
Beste Michelle en redactie Photofacts,

Heel fijn en goed dat er aandacht besteed wordt aan uitvaartfotografie, maar als ik lees:
8 tips voor uitvaartfotografie, dan komt het bij mij over dat je er met het gebruik van die 8 tips gewoon mee aan de slag kunt.

Ik ben fotograaf, met specialisatie afscheidsfotografie, en geloof mij er komt veel meer bij kijken dan in dit artikel wordt beschreven. Ik mis essentiële zaken.

Hoe om te gaan met slechte licht omstandigheden, zo veel mogelijk zonder flitser werken, daar moet dan wel je apparatuur op afgestemd zijn. Als je een tijdje terug een uitvaart heb gefotografeerd en er nu al een artikel er over schrijft…..

Verplaatsen terwijl iemand spreekt, dat moet je juist proberen te voorkomen, het is dan vaak heel stil. Naar mijn mening is dat niet het juiste moment om te verplaatsen.

Ook het contact met de nabestaanden, dat is er vaak wel. Ik kan een tal van zaken opnoemen waar de fotograaf rekening mee moet houden, die niet in het artikel worden genoemd, maar die zeer belangrijk zijn om een waardevolle herinnering te kunnen maken.

Maar nogmaals ik vind het heel fijn dat er over deze vorm van fotografie wordt geschreven, maar veel essentiële zaken worden niet benoemd.
En het komt bij mij over dat als je rekening houdt met deze 8 tips , dat het dan wel goed komt. Uit ervaring kan ik zeggen: dus niet!

Ik ga nu stoppen met mijn relaas, want ik kan er nog heel veel over vertellen.
Maar naar mijn menig is dat bij deze bijzondere vorm van fotografie dit artikel erg tekort schiet maar ook het werk van veel goede afscheidsfotografen tekort doet! Een afscheidsfotograaf moet zorgen voor een waardevolle herinnering, anders is het verdriet juiste erger, door een mooie herinnering te maken hoop je dat het troostend kan werken. Afscheidsfotografie /uitvaartfotografie is een specialisme.

Met vriendelijke groet,
Afscheidsfotograaf Rob de Joode

www.kiekfoto.nl/uitvaartfotografie
www.kiekfoto.nl/afscheidsfotografie

Michelle Peeters schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 00:11 | reageer
@Rob: daar heb je absoluut gelijk in, dat je uitvaartfotografie niet zo maar even doet met behulp van deze 8 tips. Het is inderdaad een specialisme wat je wel of niet ligt. Mij bleek het wel te liggen en ik deed veel dingen intuïtief goed. Bovendien heeft mijn schoonzus me behoorlijk goed bijgepraat en voorbereid. En daarnaast moet je natuurlijk genoeg ervaring hebben op fotografisch gebied om dit onder alle (licht)omstandigheden tot een goed einde te brengen, maar dat geldt ook voor andere genres, zoals bruidsfotografie.

Rob de Joode schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 00:29 | reageer
@Michelle, dankjewel voor je reactie, ik geloof meteen dat uitvaartfotografie je goed zal liggen en dat je het met je ervaring het tot een goed eind brengt. Maar er zijn zaken die je beschrijft die ik en andere collega's toch anders ervaren. Heel goed dat je schoonzus je behoorlijk goed heeft bijgepraat en voorbereid. Ik weet niet goed hoe ik het moet verwoorden. Zeg maar dat ik het artikel, gemaakt door een enkele ervaring, te licht vind voor deze specialisatie. (zo zeg ik het toch netjes.)

Michelle Peeters schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 10:14 | reageer
@Rob: het is geen enkele ervaring hoor, maar zo kwam het misschien wel over in dit artikel. Eigenlijk is uitvaartfotografie en alles wat erbij komt kijken ook niet te vangen in één artikel. Naast fotografische skills (die eigenlijk vanzelfsprekend zijn) moet je over een hoop andere, vooral sociale vaardigheden en empathie beschikken. Naast dat je de sfeer goed aanvoelt (weet wanneer je onzichtbaar of stil moet zijn). En weten hoe je met je eigen emoties omgaat. Een vak op zich, wat zeker niet iedere fotograaf zal liggen!

Marijke schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 11:24 | reageer
Nog maar 3 weken geleden is mijn man overleden. Ook onze kinderen en ik hebben via de uitvaartverzorger de crematie laten fotograferen. Het is n prachtig, dierbaar document geworden aan n uitvaart vol liefde met n lach en n traan.

Irene schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 14:14 | reageer
Mooi om te lezen en mooie adviezen en reacties. Ik zou er zelf nog graag aan toevoegen, dat het een waardevolle terugblik kan zijn. Als nabestaande ben je met je verdriet bezig en pas later besef en zie je dan, wat er om je heen is gebeurd. Maar dat heb je als bruid ook. Je kunt nu eenmaal niet alles om je heen zien. En dan zijn die 'oh ja' momentjes ook zo mooi

Henk schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 15:06 | reageer
Alle respect voor je waardevolle aanvullingen, Rob, maar ik heb het artikel gelezen als een "aanzet tot", meer bedoeld om fotografen die hiermee willen beginnen aan het denken te zetten. Als dit Michelle's bedoeling was, voldoet het wat mij betreft prima. Voor iemand die zich echt op uitvaartfotografie wil toeleggen is een workshop of cursus wellicht voor de hand liggend.

gast schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 16:49 | reageer
@Henk, wat jij beschrijft is ook vaak het probleem met tekst, de één leest het op een andere manier dan een ander. Maar op dit artikel komt een vervolg. En wat Michelle betreft ik ben al lang een fan van haar artikelen.
Groet Rob.

Dwars schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 18:43 | reageer
Allereerst wat een prachtige foto’s Michelle, maar daar gaan we weer. Een artikel lukt ook nooit meer te schrijven zonder kritiek. Je geeft je rubriek de naam 8 tips en niet de handleiding tot iets.

Ik noem me al jaren geen fotograaf. Wat zijn er toch veel mensen die pretenderen zichzelf die titel met groot bravour aan te meten. Ook al heb je 10 keer fotovakschool of 40 jaar ervaring dan past toch enige bescheidenheid om een ander de les te lezen. Hoe vaak ik dat niet lees dat men op een rücksichtlose manier de betweter uithangt, met name op de sociale media. Het zijn de mensen, de klanten die je zo kunnen betitelen, niet jij alleen, volgens mijn mening.

Tegenwoordig noemt iedereen zich toch fotograaf sinds de opmars van spiegelreflex en later de smartphones? En allemaal hunkert men naar aandacht, bewondering en respect. Het spijt me wel maar ik kan het verkeerd opgevat hebben @Rob maar je komt over alsof jij alleen weet hoe het moet. Je hebt beslist geen gebrek aan zelfvertrouwen en dat kan in veel gevallen gunstig voor je uitwerken. Ik lees op je website: “Fotograaf is niet alleen mijn beroep, ik bén het ook!” Het eerste deel van deze zin kan helemaal kloppen, het tweede deel zou ik (ondanks dat ik zelf al wat internationale prijzen heb binnen gesleept) niet op mijn website durven zetten. Maar wellicht doe ik het verkeerd en ben ik te bescheiden. Je zal beslist mooie foto’s maken en wat betreft de uitvaartfotografie had ik in je betoog dan ook wat meer aanvullende tips willen zien onder de noemer “opbouwende kritiek”.

Jan L. Paal schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 20:38 | reageer
Beste Michelle, ik vind het een erg geslaagd verhaal met erg mooie foto's. En zoals ook al door @Dwars genoemd: het is geen handleiding voor uitvaartfotografie, maar gewoon een paar handige tips. Voor sommige 'professionals' misschien allemaal open deuren, maar best handig voor anderen.

gast schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 21:52 | reageer
@Dwars, Ik wil beslist niet overkomen als iemand die het alleen weet, integendeel, ik heb willen aangeven dat uitvaartfotografie een moeilijke tak van fotografie is, mede door de omstandigheden en de nabestaanden, waarvoor je het werk moet doen. En daarbij heb ik regelmatig contact met andere afscheidsfotografen en sparren wij veel. Er is onderling veel contact. En over mijn website, dat moet je lezen in de context. (En misschien moet ik daar eens over nadenken, dankjewel.)

Maar even terug naar uitvaartfotografie, via Michelle heb ik de kans gekregen om dieper op uitvaartfotografie in te gaan op Photofacts en die kans pak ik ook. Omdat ik graag wil dat uitvaartfotografie 'normaler' gaat worden. Veel mensen weten niet van het bestaan. Dus meer aanvullende tips onder de noemer 'opbouwende kritiek' gaat er komen. En dan ook écht de dingen waar je tegen aan loopt.

Ik heb respect voor Michelle, en trouwens ik volg alles hier op Photofacts. En de foto's zijn ook prachtig, daar is niets mis mee. Het zou nu te makkelijk zijn om stil te blijven. Ik heb A gezegd dus nu ook B.

Met vriendelijke groet, Rob

ikke schreef op woensdag 16 mei 2018 om 08:58 | reageer
@ Michelle, ik vind het heel mooi om te lezen wat je uit eigen ervaring hebt gedaan. Ook in dit geval. Bij de uitvaart van mij moeder hebben we ook foto's laten maken en die waren bagger gewoon, verkeerde lichtinval (ze kende de locatie) en niet geretoucheerd en een bedrag waar je eng van wordt. Ik vind het super dat je mensen die willen fotograferen tips geeft en ze motiveert om gewoon te proberen. Dikke duim voor jou!

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Cursus Natuurfotografie in Nederland met Rob Dijkstra