Portretfotografie: wat doe je met handen

maandag 17 juni 2013, 20:20 door Erik van Rosmalen | 19.918x gelezen | 2 reacties

Als portretfotograaf ben je altijd op zoek naar expressie: of het nu een intrigerende, mysterieuze of veelzeggende blik is of 'gewoon' een volle lach. Een gevoel vangen is één van de moeilijke aspecten van het portretteren. Maar wat voor veel fotografen net zo lastig is? Handen! Waar laat je ze, wat moet je model wel en niet doen? Een aantal tips!

"Wat moet ik met mijn handen doen?" Als (portret)fotograaf hoor je vraag regelmatig. En het antwoord is niet altijd gemakkelijk te beantwoorden. Toch is het wel van belang om op de handen te letten als ze in beeld zijn: een gespannen of nerveuze houding uit zich namelijk niet alleen in de blik, maar ook in de houding en zeker in wat een geportretteerde met de handen doet.

Ontspan!

Ontspannen op commando? Dat lukt niemand. Het is net zo vergeefs als iemand vragen om even te lachen. Handen zijn echter wel iets gemakkelijker op commando te ontspannen dan een blik of een lach. Vraag een model om geen vuist te maken en de vingers licht te spreiden: dat oogt meteen wat minder krampachtig. Let ook op de pols, die teveel kan 'knakken'. Dat kán een sierlijke pose geven, maar ook al snel krampachtig ogen. Kijk daar kritisch naar!

Mannen versus vrouwen

Vrouwenhanden wil je meestal sierlijk laten lijken, terwijl de handen van mannen volgens de geldende clichés daarentegen kracht mogen uitstralen. Het zou dus voor de hand kunnen liggen om mannen een vuist te laten maken. En inderdaad, dat oogt krachtig. Wat daar echter tegenover staat, is dat de handen erg plomp kunnen overkomen.

Het is dan altijd beter om ze iets onder een hoek te fotograferen. Doordat je iets van de vingers ziet, krijgt de hand net wat meer vorm en lijken de armen wat langer. Ook bij vrouwen werkt dat overigens prima; de armen en handen lijken langer en slanker als de zijkant van de handen te zien is.

Elja handen rekwisiet

Door de handen van opzij te fotograferen lijken ze langer, dunner en slanker en daardoor eleganter.
Foto door Elja Trum

'De steunpilaar'

Soms zijn mensen geneigd hun gezicht op de foto te ondersteunen met hun hand. In sommige gevallen geeft dat inderdaad een 'intellectuele' uitstraling. Een lastige setting, aangezien het al vrij snel 'gemaakt' oogt. Wil je dit gebruiken, zorg dan wel dat je heel goed kijkt naar de plaatsing en vorm van de hand.

Zorg dat er zeker geen vuist gemaakt wordt en laat je model ook niet teveel leunen op de hand, vanwege de vervorming van de wang of kaak. Kijk heel goed naar de lijnen van de vingers en zorg dat die het geheel langer doen lijken.

Let ook op dat je niet teveel van het gezicht verhult achter de hand. En denk eraan dat je óók voldoende van de arm laat zien. Als de foto later bijgesneden wordt, wordt de hand anders te massaal ten opzichte van het gezicht.

Een rekwisiet

Een veelgehoorde tip is om een model iets in de handen te geven of iets te laten doen. Dat werkt in heel veel gevallen prima. Sommige modellen ontspannen erdoor, juist omdat ze niet hoeven na te denken over wat ze met hun handen doen. Maar er loert dan wel een ander gevaar: het voorwerp in kwestie kan erg afleidend werken, teveel een 'gimmick' lijken of niet natuurlijk ogen. Hou daar dus ook rekening mee!

Elise hand zijaanzicht

Een klein rekwisiet kan een model letterlijk houvast bieden bij het gebruik van zijn of haar handen.
Foto door Erik van Rosmalen.

Open en gesloten houding

De armen over elkaar. Het is voor veel mensen de houding die ze van nature aannemen, bijvoorbeeld als ze staan te wachten of ietwat nerveus zijn. Een gesloten houding, die het niet altijd heel goed doet op beeld. Het kan iets afstandelijks of nerveus geven, maar óók juist kracht, zelfverzekerdheid en zelfstandigheid. Als je ervoor kiest om iemand zo neer te zetten, doe het dan in ieder geval bewust.

Theo tweeluik

Twee portretten van Slager Theo. Links krachtig, met de armen over elkaar, rechts terwijl hij bezig is.
Foto's door Erik van Rosmalen

De 'directe vrije trap'

Een eigenschap van - met name - mannen, zeker bij groepsfoto's, is het zogenoemde 'muurtje': net als bij een directe vrije trap in het voetbal gaan de handen voor het kruis. Niet altijd even charmant, maar de man in kwestie heeft het vaak niet in de gaten. Ik vraag ze in dat geval om de handen bijvoorbeeld losjes naast het lichaam te laten hangen, dat oogt toch wat eleganter.

Laat ze hangen

Het is niet de meest originele 'pose' voor de handen, maar wel eentje die redelijk veilig is: de handen gewoon ontspannen naast het lijf laten bungelen. Het werkt natuurlijk niet in elke setting en voor elke foto, maar het kan in veel gevallen een oplossing bieden. Let er wederom op dat je model geen vuistjes gaat maken.

Elise hand laten hangen

De armen 'gewoon' ontspannen laten hangen naast het lichaam geeft al een rustiger beeld.
Foto door Erik van Rosmalen.

Als niets werkt...

Mocht dat echt niet lukken, overweeg dan om de handen eenvoudigweg uit beeld te laten, als je die mogelijkheid hebt. Ga voor meer close up. Ga je teveel focussen op ontspannen handen, dan verplaatst het probleem zich, want je model concentreert zich alleen nog maar daar op.

Extra tips

Voor veel fotografen zal het positioneren van handen altijd wat lastig blijven. Zelf worstel ik daar soms ook mee, vaak ook vallen me achteraf pas dingen op. Door er bewuster mee bezig te zijn kun je echter je arsenaal aan oplossingen uitbreiden en ga je eerder zien of het mis gaat. Een uitermate nuttig artikel om te lezen staat op het blog van Joe Edelman (deel 1 en deel 2).
Ook zijn video over het onderwerp is de moeite waard:

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Erik werkt als content specialist. Daarnaast is hij freelance tekstschrijver en fotograaf. Mensen vormen daarbij het hoofdonderwerp: portret- en reportage-fotografie. Volg Erik ook op Instagram!

2 reacties

Reinoud schreef op dinsdag 18 juni 2013 om 00:43 | reageer
Herkenbaar. Soms vraag ik mensen ook wel eens een verhaal te vertellen (of iets uit te leggen waar ze enthousiast over zijn). Er zijn mensen die enorm veel met hun handen praten. En dan krijg je vanzelf expressie. En als je daar bent even "stop! zo houden!" roepen zodat ze met de handen goed staan, maar met de mond dicht.
Werkt soms heel goed, en soms helemaal niet

PSPHOTO schreef op dinsdag 18 juni 2013 om 20:55 | reageer
Handen (en vaak ook armen) vragen inderdaad extra aandacht. In mijn workshop en mijn boek "Hoe maak je een tijdloos Portret" besteed ik dan ook uitgebreid aandacht aan het poseren van handen, de do's en dont's.

Wat ik zeker wil afraden is om de armen en daarmee de handen slap langs het lichaam te laten hangen zoals in het voorbeeld hierboven, dit geeft eigenlijk nooit een aantrekkelijke pose. Ook het kruisen van de armen vraagt aandacht zodat niet de handen in het niets verdwijnen zoals de foto van de slager. De zijkant van de hand in beeld is altijd de beste oplossing maar zorg er dan wel voor dat niet het licht van een lichtbron alsnog op de rug of palm gaat vallen want dan krijg je atoch weer een ongevraagd aandachtspunt.

Wanneer je eenmaal op de hoogte bent van de mogelijkheden met handen hoef je eigenlijk nooit meer de keuze te maken om ze buiten beeld te houden.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Cursus Natuurfotografie in Nederland met Rob Dijkstra

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.189 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts