Tips voor het fotograferen van een waterval

maandag 11 juni 2012, 23:50 door Elja Trum | 28.195x gelezen | 26 reacties

In Nederland moet je voor een mooie waterval goed zoeken, maar op vakantie kom je ze regelmatig tegen. Hoe krijg je een waterval nu eigenlijk mooi op een foto? In dit artikel tips voor het fotograferen van watervallen.

Natuurlijk kun je een waterval 'gewoon' op de foto zetten, maar wanneer je denkt aan een waterval foto dan denk je natuurlijk aan de mooie foto's waarbij het water verandert is in een zachte waas die over de rotsen naar beneden glijdt.

Gebruik een statief

Het is niet moeilijk om een waterval op deze manier vast te leggen. Je moet simpelweg een langere sluitertijd gebruiken. Tijdens het nemen van je foto mag je camera niet bewegen. Zorg er dus voor dat je een statief mee neemt.

Let er bij het plaatsen van je statief op dat deze echt goed stevig staat, het wordt een duur fotografietripje wanneer je statief, met camera en al, het water in valt. Plaats altijd één poot in de richting waarheen je objectief wijst. Lees ook onze tips voor het gebruik van een statief.

Heb je geen statief bij je dan kun je de camera natuurlijk ergens stevig neer leggen. Je bent dan helaas veel minder vrij in het bepalen van je compositie.

Waterval in herfstkleuren

Kitzloch kloof door Johannes Klapwijk (1 seconde sluitertijd)

Compositie

Wellicht het belangrijkste aan je foto is de gekozen compositie. Voordat je het statief uit klapt moet je eerst goed zoeken naar de mooiste plek om je foto te maken. Je hebt dan nog de vrijheid om gemakkelijk de juiste plek te vinden. Probeer de nodige verschillende hoeken, van laag bij de grond tot juist van bovenaf.

Het ligt er natuurlijk ook aan hoe bereikbaar de waterval is, maar om een bijzondere foto te krijgen moet je juist niet vanaf ooghoogte fotograferen. Laag bij de grond, vlak boven het water kan bijvoorbeeld mooi zijn. Of juist echt van bovenaf, al moet de locaties zich daar natuurlijk wel voor lenen..

Het kan slim zijn om bijvoorbeeld laarzen aan te doen bij een tripje naar een waterval. Door in het water te gaan staan kun je echt een afwijkend standpunt vinden. Pas wel op dat je niet uit glijdt over gladde rotsen. Het zou toch zonde van je camera zijn.

In veel gevallen is het niet al te interessant om een waterval van heel dichtbij vast te leggen. Laat juist de omgeving meespelen in de foto. Wil je toch een meer close-up foto, leg dan meer vast dan alleen het stromende water. Bijvoorbeeld ook wat rotsen waar het water om- en over heen stroomt.

Geef je waterval de ruimte om weg te stromen uit je foto. Als de waterval onder in beeld eindigt dan resulteert dat vaak in een wat onrustig beeld. Door de daadwerkelijke waterval iets hoger in beeld te plaatsen krijgt het water de ruimte om rustig uit beeld te stromen.

Varieer in sluitertijd

De sluitertijd die optimaal is verschilt per waterval. Het hangt onder andere af van hoe snel het water stroomt en daarbij geeft elke sluitertijd ook weer een ander effect aan het water. Speel dus op locatie met meerdere sluitertijden. Goede resultaten zul je meestal behalen met een sluitertijd ergens tussen 1/4 en 3 seconden.

Bij een te korte sluitertijd vervalt het zijde effect en bij een te lange sluitertijd krijg je water waar helemaal geen detail meer in zit. Grote watervallen hebben doorgaans een korte sluitertijd nodig dan kleine.

Waterval in herfstkleuren

Foto door Johannes Klapwijk

Camera instellingen

Het is niet altijd even gemakkelijk om een langzame sluitertijd te gebruiken, soms is er gewoon teveel licht. Er zijn verschillende manieren om dit op te lossen, maar met alleen je camera kun je al een heleboel.

Haal in elk geval je camera van de automaat af. Je camera doet juist zijn best om een korte sluitertijd te kiezen om zo bewegingsonscherpte te voorkomen. Die onscherpte is nu echter precies waar we naar op zoek zijn.

Zet je camera op handmatig (M) of in de diafragmavoorkeuze modus (S of Tv). In de handmatige stand moet je alle instellingen zelf kiezen, bij de diafragmavoorkeuze kiest de camera zelf de sluitertijd die past bij de situatie aan de hand van het ingesteld diafragma.

Kies voor de laagste lichtgevoeligheid van je sensor. In de meeste gevallen is dit 100 ISO. Bij sommige camera's kun je nog naar 50 ISO en bij andere modellen is 200 ISO de minimale lichtgevoeligheid.

Het diafragma moet je dicht draaien (hoger getal) om een langzame sluitertijd te krijgen. Bijvoorbeeld naar f/11 of f/16. Elk objectief wordt op een bepaald moment weer iets onscherper wanneer je het diafragma te ver dicht draait. Probeer de uiterste standen daarom te vermijden (al is dat niet altijd mogelijk zonder ND-filters). In de praktijk zal de onscherpte waarschijnlijk meevallen, dus indien nodig maak dan wel gewoon de foto's met het diafragma helemaal dicht gedraaid.

Foto door Kenneth Verburg

Het juiste tijdstip

Meestal is je sluitertijd te lang doordat het gewoon simpelweg te licht is. Door 's ochtends of 's avonds naar de waterval te gaan voorkom je al direct het felle en harde licht dat gedurende de dag zorgt voor snellere sluitertijden. Fotograferen bij zonsop- of ondergang is voor de meeste foto's een goed idee en ook bij het fotograferen van watervallen geldt dit dus.

Fotografeer op bewolkte dagen

Ook een bewolkte dag helpt om de sluitertijd flink terug te brengen. Daarbij voorkom je dat heldere lichtvlekken (van het zonlicht dat tussen bomen door valt) je beeld verstoren. Het voordeel van bewolkte dagen is dat je wat meer daglicht over houdt. Watervallen bevinden zich vaak niet direct in de buurt van ene parkeerplaats, dus moet je wellicht nog wel even door een bos wandelen voordat je er bent. 's Avonds kan de terugweg moeilijk worden wanneer het snel donker wordt.

Robert Doeleman waterval

Foto door Robert Doeleman
Bij bewolkte dagen is het waarschijnlijk wel mooier om de lucht zelf uit je foto's te houden. Bij de veel watervallen is dit niet zo'n probleem. Daarbij hoeft een lucht natuurlijk niet per se strak blauw te zijn voor een mooie foto. Het trucje van een lange sluitertijd is ook toe te passen op een wolkenlucht en dat geeft ook een erg mooi resultaat!

ND Filters

Wil je volledige controle over hoe langzaam je sluitertijd is, dan kun je ook ND-filters meenemen. Deze grijsfilters plaats je voor je objectief en zo houd je een heleboel licht tegen. Hoeveel licht precies is afhankelijk van de sterkte van het ND-filter dat je gebruikt.

Het gebruik van een ND-filter heeft ook nadelen; doordat er minder licht binnen valt werkt je autofocus niet meer. Je zult dus handmatig scherp moeten stellen. Daarbij zie je ook door de zoeker veel minder dan je gewend bent. Bij een sterk filter zie je zelfs niks meer.

Overigens lost een ND-filter de lichtplekken niet op; het filter vermindert het binnenkomende licht over het gehele beeld. Uiteindelijk zie je in je foto dus geen verschil of je nu met of zonder filter fotografeert; alleen de benodigde sluitertijd zal een stuk langer zijn.

Hypnotixed waterval

Foto door Hypnotixed

Foto's samenvoegen

Niet alles wordt mooier met een langere sluitertijd. Als er wat wind staat waardoor de begroeiing in je foto ook beweegt kan de hele foto onscherp gaan ogen. Je kunt in dit soort gevallen vanaf exact dezelfde locatie meerdere foto's maken; eentje met een langere sluitertijd om de waterval zijdezacht te maken en een foto met een korte sluitertijd om de begroeiing onbewogen vast te leggen.

Thuis voeg je de beelden (bijvoorbeeld met behulp van Photoshop) samen waarbij je de scherpe struiken combineert met de onscherpe waterval. Dit trucje kun je ook gebruiken om bijvoorbeeld mensen in je waterval foto op te kunnen nemen.

Bij grote verschillen in het licht kun je ook meerder opnames maken en samenvoegen om harde contrasten te voorkomen. Hierbij kun je denken aan HDR foto's, maar ook aan de zogenaamde 'exposure blending' foto's.

Aan de slag

Een waterval echt mooi op de foto zetten is niet zo gemakkelijk als het lijkt. Plan je trip goed en probeer op locatie veel verschillende instellingen. Zo moet het je lukken om met mooie foto's thuis te komen!

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Elja Trum is oprichter van Photofacts, online fotografiecursussite Photofacts Academy en het blog Teslafacts. Hij schrijft sinds 2006 over fotografie. Elja is ook auteur van boeken over zwart-wit-, flits- en portretfotografie.

26 reacties

Tommy schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 08:29 | reageer
'Natuurlijk kun je een waterval 'gewoon' op de foto zetten, maar wanneer je denkt aan een waterval foto dan denk je natuurlijk aan de mooie foto's waarbij het water verandert is in een zachte waas die over de rotsen naar beneden glijdt.'

Elja, wat is er nou 'natuurlijk' aan een foto waarbij het lijkt alsof iemand een tankwagen met melk aan het lozen is? Ik zie dit soort foto's steeds vaker (ook aan zee) en het begint op mij steeds meer over te komen als een goedkoop/makkelijk trucje, wat (nogmaals) voor mij in ieder geval, weinig aan de foto toevoegt. Persoonlijk houd ik toch meer van het echte geweld van golven en opspattend water, dan dit soort 'David Hamilton' effecten.

Maar het blijft een persoonlijke mening...

Tom

Elja Trum schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 09:31 | reageer
@Tom; zo kun je het ook bekijken inderdaad. Persoonlijk vind ik het 'David Hamilton' effect wel mooi bij watervallen (en ook in de foto's van Hamilton zelf overigens). Uiteraard blijft het een kwestie van smaak, maar volgens mij vinden veel mensen het wel een mooi effect.

Har schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 11:16 | reageer
Ik ben het volkomen eens met Tommy.
Dat zij-ige water is knudde. Het lijkt steeds een gespannen laken in de natuur. Het natuurlijke is helemaal weggedrukt op die manier. Heeft ooit eens iemand gezegd dat men een trage sluitertijd moet gebruiken denkt men dat men dan steeds dat technisch trukje moet toepassen. Die foto van Robert Doeleman is toch als het huilend kind schilderijtje.

marcopaint schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 11:19 | reageer
Leuke en hulpzame tips. Exposure is een goede tip. Jammer dat er in Nederland niet veel te vinden zijn. Zo uit me hoofd heb je in Loenen een waterval en in Sonsbeekpark bij Arnhem eentje.

Zelf heb ik in Burgers Zoo een plaatje geschoten van een kunstmatige indoor waterval die vele wel kennen.

gast schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 11:23 | reageer
Een ding ben je ook vergeten dat je variabele grijsfilter heb dat kan je trapsgewijs instellen.Ik mis ook een beetje dat je de kleur van je omgeving kan beïnvloeden met de Wit balans.1e foto groen,2e foto rood.In je na bewerking,hoor ik je al roepen,maar hoe minder je bewerkt,hoe beter.

Erik schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 11:58 | reageer
Tja, ik kan me ook wel vinden in Tom's opmerking. Het valt in elk geval wel op dat het op het moment echt een trend is om extreem lange sluitertijden te gebruiken. Ik heb het idee dat het te pas en te onpas wordt gebruikt.

Ik vind het zelf het mooiste om wel langere sluitertijden te gebruiken, maar daarbij nog wel rekening te houden met het feit dat je het als water moet blijven zien en niet als melk.
De sfeer moet wat mij betreft goed overkomen, en dat gebeurt niet door het water spiegelglad te maken, dat is niet de sfeer die er is.

Eelko schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 12:29 | reageer
Ik ben het 100% met Tommy eens. Laat het echte ruige water zien en geen melk.

Kees schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 14:33 | reageer
Ik ben blij te zien dat er meer mensen zijn die de zijige onechte "lange beliching" watervallen niet mooi vinden. Ik heb me er steeds aan geergerd dat dit effect zo in de mode is geraakt.

gast schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 17:02 | reageer
ik ben het roerend eens met vorige sprekers. Je kan tegenwoordig geen fototijdschrift openslaan of het water stroomt je op een onnatuurlijke softe manier tegemoet, vaak in prachtige natuur. Ik heb veel watervallen gezien ober de hele wereld en ik heb altijd genoten van het onstuimige geweld en de kracht van het water. Het weergeven als een mislukte wattendeken doet geen recht aan onze prachtige natuur.

Erik schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 17:32 | reageer
Het hoeft voor mij ook niet altijd met die lange sluitertijden. Ik vond een foto van Marsel van Oosten wel een prachtige versie van hoe mooi een waterval kan zijn.

eduardvanmil schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 20:46 | reageer
Het gaat mij voornamelijk om de tips, dank daarvoor Elja. Smaken verschillen nu eenmaal. Overigens kan het ook anders met lange sluitertijden door ND filters.

Zelf ben ik een Lee filterset aan het opbouwen en dat geeft weer een nieuwe kijk op fotografie en wederom smaken verschillen!

Elja Trum schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 20:53 | reageer
Het zou wel leuk zijn als iemand zijn ideale watervalfoto met een korte sluitertijd dan ook even laat zien! De meeste watervallen (vooral de kleinere) zijn volgens mij helemaal niet zo indrukwekkend met een korte sluitertijd. En dan kun je er dankzij een lange sluitertijd toch nog iets bijzonders van maken.

Wellicht is de verdeeldheid over watervallen met lange sluitertijden wel net zoals met HDR; je vind het mooi of je vind het lelijk.

Peter van Veen schreef op dinsdag 12 juni 2012 om 20:59 | reageer
Smaken verschillen, dat blijkt hier maar weer eens. Maar persoonlijk vind ik gladgestreken water en dat melkachtig werkelijk fantastisch! Maar dat is mijn oordeel. Gezien het feit dat je juist die foto's overal zo veel tegenkomt en hier juist het tegendeel geroepen wordt, lijkt zich hier wel een zware concentratie 'tegenhangers' te bevinden. Ik zeg met Elja: posten die andere foto's, misschien ga ik die ook wel mooi vinden!

Erik schreef op woensdag 13 juni 2012 om 17:34 | reageer
Elephant and a waterfall

Astublieft, voor iedereen die altijd wil dat smaak zich perse moet bewijzen (waarom is een visie van een ander geloven zonder het te zien niet genoeg?).

Het is niet mijn foto (helaas) maar wel een voorbeeld van dat lange sluitertijden echt niet altijd werken en het ook prima zonder kan, en de kracht van een waterval dan goed over komt.

Erik schreef op woensdag 13 juni 2012 om 19:42 | reageer
Dat is een andere prachtige foto van Marsel van Oosten.

Tommy schreef op woensdag 13 juni 2012 om 20:23 | reageer
Ook leuk.

Elja Trum schreef op woensdag 13 juni 2012 om 22:28 | reageer
@Erik; een foto zegt meer dan duizend worden toch..

Ik twijfel er niet aan dat er vele mooie foto's te vinden zijn, maar het is wel leuk om ze ook te zien. Dat maakt het veel tastbaarder en wat mij betreft is dat een nuttigere aanvulling op dit artikel dan alleen maar zeggen dat watervallen-met-langer-sluitertijden zo fout zijn.

eduardvanmil schreef op donderdag 14 juni 2012 om 09:45 | reageer
@Erik; met alle respect voor deze discussie, maar smaak laat zicht niet bewijzen omdat ze zo onderling verschillen en dat hoeft je ook niet persé te bewijzen! Althans niet bij mij, lekker fotograferen en fotografeer wat je mooi vindt!

Erik schreef op donderdag 14 juni 2012 om 17:10 | reageer
@Eduard, dat klopt helemaal. Alleen kreeg ik het idee dat er nogal gereageerd werd van: Laat dan zien, anders geloven we niet dat het ook met een korte sluitertijd goed kan.

Smaak laat zich inderdaad niet bewijzen, en evenzo dus ook een bepaalde techniek niet omdat die smaakgevoelig is.

Het ligt ook aan mijn instelling, dat ben ik me bewust. Ik heb altijd een beetje een afkeer van standaarden en gewoontes en aangezien die toch vaak beschreven worden, laat ik graag een tegengeluid horen om zo een breder beeld van de vele mogelijkheden te krijgen.

eduardvanmil schreef op donderdag 14 juni 2012 om 19:25 | reageer
@Erik: dat is dan gelukt en hebben de Photofactslezers kennis kunnen maken verschillende sluitertijden op bewegende beelden. Al moet ik er wel bij vermelden dat fotografen die dezelfde intentie als jij hebben (tegen standaarden en gewoontes) misschien daardoor wel een lagere sluitertijd met hulpmiddelen zijn gaan uitproberen!
Dezelfde discussie kan je overigens ook voeren met b.v. HDR, ook daar zullen veel smaken verschillen. Groet, Eduard

Erik schreef op donderdag 14 juni 2012 om 22:44 | reageer
Dat klopt zeker, maar ik denk dat het belangrijk is om te blijven proberen en te veranderen. Dat betekent dus dat je inderdaad eerst de langere sluitertijd kan uitproberen om vervolgens een andere aanpak te kiezen. Het verschil zit hem er denk ik in, of je het op den duur als 'trucje' gaat gebruiken of het blijft gebruiken als hulpmiddel voor het beeld dat je voor ogen hebt

Blijft toch mooi zoveel verschillende visies bij elkaar

hebu schreef op vrijdag 15 juni 2012 om 11:55 | reageer
Wat een geneuzel over smaak. Ik heb er weer een aantal waardevolle tips bij gekregen en daar gaat het uiteindelijk om. Elja daarvoor bedankt.

eduardvanmil schreef op vrijdag 15 juni 2012 om 12:36 | reageer
@hebu, jammer dat je bovenstaande reacties niet hebt gelezen (12 juni, 20.46 uur) want daar ben ik mee begonnen om te zeggen wat jij nu zegt. Maar reacties op een artikel zijn niet om te neuzelen maar om wijzer te worden van ervaringen van een ander en dat is wat hier op dit forum (gelukkig) gebeurd.

Eelko schreef op vrijdag 15 juni 2012 om 16:45 | reageer
Het is zeker geen geneuzel. We leren hier zeker van.
De 1 houdt van zoet en de ander van zout, gelukkig.

B. van Straaten schreef op vrijdag 15 juni 2012 om 18:28 | reageer
Hoi Elja,

Hier een waterval voorbeeld uit Nederland.

Grs Ben

bij schreef op zondag 17 juni 2012 om 13:00 | reageer
Ik vind de tips zeer nuttig, zeker voor iemand die net begint en een systeemcamera heeft.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.188 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts