42 praktische tips voor een leuker leven

dinsdag 20 augustus 2019, 08:20 door Elja Trum | 10.037x gelezen | 26 reacties

Vandaag ben ik 42 jaar oud geworden. Geen bijzonder getal, behalve als je The Hitchhikers Guide to the Galaxy gelezen hebt. Daarin is 42 'the answer to the Ultimate Question of Life, The Universe, and Everything'.

Een goede aanleiding om eens een artikel te schrijven met 42 'ontdekkingen' die ik gedaan heb in mijn leven.

Nu is mijn idee over het leven dat het vooral leuk moet zijn. Dat gaat natuurlijk niet vanzelf, daar moet je wat voor doen. Ik hoop dat mijn tips jou daar bij helpen!

1. School is niet belangrijk

Ik hou van leren. Ik luister dagelijks naar interessante podcasts en audioboeken. Meestal terwijl ik aan het autorijden of aan het wandelen ben. Met Photofacts en Photofacts Academy ben ik daarnaast ook dagelijks met leren bezig. In dit geval vooral met andere mensen helpen om nieuwe dingen te leren.

Aan school had ik echter altijd een hekel. Ik zat me te vervelen in de klas terwijl ik eigenlijk dingen had moeten leren. De motivatie ontbrak. Grootste tijdverspilling van mijn leven.

Vreemd toch? Een hekel aan school, maar nu dagelijks dingen met plezier bijleren over allerlei uiteenlopende zaken.

Mijn punt is dat school niet zo belangrijk is als veel mensen roepen. De opleiding waar je jouw leven mee begonnen bent bepaald zeker niet de rest van je leven.

2. Leer omgaan met geld

Eén van de dingen die je niet goed leert op school is hoe je moet omgaan met geld. Idioot, want het is ontzettend belangrijk én de meeste mensen doen het gewoon verkeerd. Daardoor leven ze een groot deel van hun leven met geldzorgen en zijn ze erg afhankelijk van anderen.

» Lees ook: 8 tips: Hoe word je rijk als fotograaf

In onderstaande leerzame video over geld en hoe je hier mee om moet gaan, worden ook een aantal voorbeelden gebruikt van fotografen. Voorbeelden die wat mij betreft heel treffend zijn en waar ook jij als fotograaf je voordeel mee kunt doen. Kijken dus!

3. Bouw vermogen op

Wil jij graag zorgeloos kunnen leven? Dat kan eigenlijk alleen maar als je voldoende geld hebt. Anders ben je altijd aan het leven tot je volgende salaris en bang voor elke onverwachte kostenpost.

Het is dus slim om vermogen op te bouwen. Dat klinkt direct heftig, maar het begint met een financiële buffer. Je buffer zorgt ervoor dat je onverwachte kosten altijd kunt opvangen.

Die basisbuffer hoeft helemaal niet zo extreem groot te zijn. Het Nibud heeft een handige tool online staan waarbij je jouw basisbuffer kunt berekenen.

Voor een klein gezin zal zo'n buffer al snel 12.000 tot 15.000 euro zijn. Toen ik dit advies van de Nibud (vijftien jaar geleden) voor het eerste hoorde moest ik wel even slikken. Ik had toen wellicht 5.000 euro buffer staan en dat vond ik al heel wat.

Als je je financiële buffer hebt staan geeft je dat een heerlijk gevoel van vrijheid. Zeker zodra je daar nog overheen gaat. Je maakt je dan geen zorgen meer om onverwachte kosten - die kun je eenvoudig betalen zonder dat er iets verandert in je leven.

Vanuit je financiële buffer kun je beginnen om echt een groter vermogen op te bouwen.

Zet 10 procent apart
Het eerste wat je zou moeten doen op het moment dat je loon binnenkomt is (minimaal) 10 procent apart zetten. Ik zeg 10 procent omdat dit een percentage is dat eigenlijk iedereen wel moet kunnen missen van zijn maandelijks inkomsten.

Betaal jezelf als eerste: die 10 procent is jouw investering in je eigen toekomst. Je zet deze apart zodat je vermogen kunt opbouwen. De rest van je geld kun je in principe opmaken, maar door jezelf eerst te betalen (en dat geld ook echt van je betaalrekening af te halen) kun je dat niet meer (zo eenvoudig) uitgeven aan iets anders.

Zodra je de kans ziet is het slim om die 10 procent te verhogen. Dat doe je door bij extra inkomsten (bijvoorbeeld een loonsverhoging) niks te veranderen aan je leven. In plaats daarvan schuif je de extra inkomsten gelijk door naar je vermogen.

Een andere goede manier om een groter percentage van je inkomsten opzij te kunnen zetten is door minder uit te geven. Kijk kritisch naar je (maandelijkse) uitgaven en kijk wat je eventueel kunt schrappen of waarvoor je een goedkoper alternatief kunt vinden.

4. Zorg voor maandelijkse inkomsten

Als jij geld verdient met je werk als fotograaf is de kans groot dat je werkt volgens het bekende 'uurtje - factuurtje'. Voor elk uur dat je werkt krijg je een bedrag betaald.

Het probleem hiermee is dat er een maximum zit aan wat je kunt verdienen. Op een gegeven moment kun je immers niet meer uren werken en je prijzen blijven verhogen kan waarschijnlijk ook niet onbeperkt.

Daarom is het goed om te kijken of je kunt zorgen voor maandelijkse terugkerende inkomsten. Geld dat je verdient of je nu wel of niet werkt. Natuurlijk moet je er in eerste instantie wel voor werken, maar als het eenmaal staat hoef je er geen of weinig tijd in te stoppen om toch steeds weer inkomsten te krijgen.

Dat kan bijvoorbeeld zijn doordat je jouw (eerder gemaakte) foto's verkoopt via je eigen website, stocksites of bijvoorbeeld Werk aan de Muur.

Of doordat je jouw klanten een dienst kunt verkopen waarbij ze je maandelijks betalen in plaats van eenmalig. Het is niet per se eenvoudig om aan maandelijkse terugkerende inkomsten te komen, maar wel heel erg lonend. Denk er dus goed over na.

5. Investeer in jezelf

Als je wat geld over hebt weten te houden is het slim om te investeren. Dat kan op allerlei manieren, maar de belangrijkste investeringen zijn die in jezelf.

Daarmee bedoel ik eigenlijk dat je nooit op moet houden met leren en dat het prima is als je daar geld in stopt. Bijvoorbeeld in boeken, cursussen, workshops, coaches en dergelijke.

Voor fotografen kan ik natuurlijk een investering in Photofacts Academy aanraden, maar het kan zijn dat ik iets bevooroordeeld ben op dit gebied.

6. Neem zonnepanelen

Heb je een aardige buffer opgebouwd? Op je spaarrekening slinkt je vermogen (door inflatie) momenteel alleen maar. Het is dus slim om iets anders te doen met je geld.

Je kunt hier op twee manieren naar kijken: investeer in dingen die je meer geld opleveren of investeer in dingen die je uitgaven huidige verlagen.

Kleine investeringen die je uitgaven kunnen verlagen zijn bijvoorbeeld led-lampen. Vervang je halogeen of gloeilampen in led-lampen, dan bespaar je op je maandelijkse stroomverbruik.

Eén van de beste 'fysieke' investeringen die je volgens mij momenteel kunt doen is zonnepanelen leggen. Hiermee verlaag je jouw maandelijkse kosten flink.

Er zijn natuurlijk wel een paar voorwaarden: je moet een huis hebben met een dak waarop je zonnepanelen kwijt kunt én je moet nog van plan zijn een paar jaar in het huis te blijven wonen.

Daarnaast moet je natuurlijk wat geld hebben liggen. Ga uit van zo'n 5.000 euro. Op de bank krijg je daar momenteel geen zak aan rente voor, maar op je dak levert het je zo'n 7 procent rendement per jaar op.

Je stroomkosten (en dus maandelijkse lasten) dalen per direct en de investering die je gedaan hebt ben je zo weer vergeten. Na een jaartje of zeven heb je die investering ook weer terugverdient. Zonnepanelen gaan zo'n 20 a 25 jaar mee, dus je je gaat dan het uitgegeven bedrag nog zo'n twee a drie keer terugverdienen.

En mocht je jouw huis in de tussentijd verkopen, dan zijn de zonnepanelen een meerwaarde in de verkoop.

Hypotheek aflossen
Nog een mooie manier om je maandelijkse uitgaven te verlagen is door je hypotheek vroegtijdig (deels) af te lossen. Meestal kun je 10 procent van je hypotheeksom per jaar boetevrij aflossen.

Stel dat je normaal 2,5 procent hypotheekrente per jaar betaald, dan is aflossen in je hypotheek te vergelijken met het krijgen van 2,5 procent rente per jaar op je geld. Let er wel op dat je hypotheekrenteaftrek ook daalt.

Je hypotheek aflossen heeft een extra voordeel: het geeft je veel rust als je weet dat je minder schuld hebt. Ook als de huizenprijzen opeens flink dalen staat je huis niet direct 'onder water'. Bij sommige hypotheken daalt hierdoor ook je rente over de rest van je hypotheek (want het risico voor de bank is kleiner).

Een leuk boek over het vroegtijdig aflossen van je hypotheek is Hypotheekvrij! van Gerard Hormann.

Zelf heb ik de afgelopen tien jaar mijn hypotheek al gehalveerd door regelmatig af te lossen. Dat zorgt ervoor dat ik nu per maand voor mijn woonhuis minder betaal dan de gemiddelde student voor een hokje van 2 bij 3 meter.

Geld laten groeien
Zoals ik aangaf is het verminderen van uitgaven een prima investering, maar ik noemde ook al het groeien van je vermogen.

Dat kan ook op verschillende manieren, maar de eenvoudigste manier is door je geld te beleggen. Omdat ik er vanuit ga dat je geen zin hebt om je extreem te verdiepen in de aandelenmarkt raad ik je aan om naar indexfondsen te kijken.

Indexfondsen zijn verzamelingen van meerder verschillende aandelen. Je zet dus niet in op één bedrijf, maar op een verzameling. Vaak een verzameling van de best presterende bedrijven in een groep, maar het kan bijvoorbeeld ook van de totale markt.

Het rendement hierop is, gezien over een periode van 20 jaar, de afgelopen honderd jaar altijd zo'n 7 procent per jaar geweest. Dat betekend dat je per 10 jaar je inleg verdubbelt.

Uiteraard kun je pech hebben en kan de markt ook inzakken. Maar ook dan red je doorgaans - over een langere periode - die 7 procent gewoon. De truc is dat je elke maand een vast bedrag inlegt. Als je dit consistent doet maken pieken en dalen niet meer uit.

Belangrijk punt: tussenpersonen proberen een graantje mee te pikken (zie ook tip 33). Beleggen in indexfondsen doe je niet bij de bank. Zij pakken een veel te groot percentage van je wint (en van je verlies - hun kosten lopen altijd door).

Zelf zit ik momenteel voornamelijk bij DeGiro vanwege hun lage kosten.

Meer weten over hoe je jouw geld kunt laten groeien? Lees dan zeker Miljonair met een gewone baan van Oeds-Jan Postma én vergeet ook de klassieker op dit gebied niet te lezen: Rich Dad, Poor Dad van Robert Kiyosaki.

7. Laat anderen voor je werken

Het is slim om over alles wat je regelmatig doet even goed na te denken. Ben jij wel de beste persoon die dit werk doet? Is dit werk uberhaubt wel belangrijk genoeg om gedaan te worden?

Een goede manier om hier aan te werken is door eens een paar weken tijd te schrijven. Daarmee bedoel ik dat je van elk kwartier van je (werk)dag vastlegt wat je aan het doen bent. Zo krijg je een mooi beeld van de dagelijkse werkzaamheden die je doet.

Kijk nu (start met de dingen die je het meeste tijd kosten) of je wellicht één of meer van deze acties kunt uitvoeren op je taken:

- Automatiseren
- Verminderen
- Stoppen
- Delegeren / Uitbesteden

Sommige klusjes kun je wellicht automatiseren. Vervang je bijvoorbeeld vaak luchten in foto's? Luminar brengt binnenkort software uit die voor jou automatisch de lucht in een foto kan vervangen. Of wellicht maak je nu handmatig in Word je facturen, maar kun je ook gaan werken met een online pakket waar je factuur in een paar seconden uitrolt.

Sommige klusjes doe je wellicht teveel. Bijvoorbeeld je Facebookpagina bijhouden. Hoe belangrijk is dit echt voor je werk? Zou je dit niet minder kunnen doen?

Andere klusjes daar kun je misschien zelfs maar beter helemaal mee stoppen. Plaats je steeds je laatste foto's op Instagram, maar krijg je daar nooit likes op. Wellicht moet je dat maar niet meer doen. Het kost je onnodig tijd en levert je helemaal niks op.

Er zijn waarschijnlijk ook klusjes die je kunt delegeren. Iemand anders kan ze wellicht beter en sneller dan jij. Of in elk geval goedkoper. Denk aan je administratie bijhouden. Dat kan een boekhouder (of een online pakket) wellicht betere en sneller.

Jij houd dan zelf tijd over voor dingen die belangrijker voor je zijn. Bijvoorbeeld omdat ze je geld opleveren of omdat je dan tijd hebt om na te denken over hoe je maandelijkse terugkerende inkomsten kunt opbouwen.

Er zijn ook websites als Fiverr en Upwork waar je klussen (voor weinig) kunt uitbesteden aan andere mensen van over de hele wereld. Best handig als iemand uit India dat probleem met je website oplost terwijl jij lekker van je nachtrust geniet.

Meer weten over hoe je jouw werk goed kunt delegeren? Lees dan het uitstekende boek Schaamteloos Delegeren van Taco Oosterkamp.

8. Durf nee te zeggen

Net als het voor jou handig is om dingen te delegeren heb je vaak ook te maken met mensen die iets aan jouw willen delegeren.

Het is natuurlijk heel aardig om anderen te helpen, maar het kan er wel voor zorgen dat je niet toekomt aan wat je zelf wilt bereiken. Natuurlijk wil je afhankelijk van je relatie met degene die het je vraagt en de situatie op dat moment kiezen hoe je reageert, maar laat anderen niet bepalen wat jouw prioriteiten zijn.

Durf dus wat vaker nee te zeggen als iemand je wat vraagt.

In het dagelijks leven is er vaak nog zo'n moment waarop je anderen laat bepalen wat je gaat doen: het moment waarop je jouw mailbox opent.

Het is slim om bijvoorbeeld nooit voor 's ochtends elf uur je mail te controleren. Dat geeft je de eerste uren van je dag om te doen wat jij graag gedaan wilt krijgen.

In je mail staan waarschijnlijk veel vragen van anderen mensen. Als je daar mee aan de slag gaat ben je werk voor anderen aan het doen, niet voor jezelf. Het kan slim zijn om je mailbeleid aan anderen te communiceren (bijvoorbeeld je baas).

Mocht er dan iets urgents zijn, dan weten zij dat ze je bijvoorbeeld even moeten bellen in plaats van mailen.

9. Selectief met nieuws

Als je wil kun je de hele dag nieuws lezen, luisteren en kijken. Je kunt jezelf echter wel afvragen wat je er nu echt aan hebt.

Zelf heb ik vorig jaar mijn abonnement op de krant stopgezet. Ik was elke dag al snel een uur kwijt met het lezen van De Gelderlander. Er stonden ontzettend veel artikelen in die ik graag las.

Ik bedacht me alleen dat ik er feitelijk ontzettend weinig aan had om hier elke dag zoveel tijd in te stoppen. Die tijd kon ik ook in andere dingen stoppen. Een uur per dag die ik nu kan besteden aan andere dingen.

's Avonds kijk ik vaak nog wel het nieuws van zes uur. Dat is in vijf minuten gedaan en je krijgt al het belangrijkste nieuws mee. Dan kun je toch gewoon meepraten wanneer het ergens over actualiteiten gaat.

Wat ik wel volg zijn blogs over onderwerpen die mij interesseren. Fotografie, uiteraard, maar ook technologische ontwikkelingen en dingen over duurzaamheid.

10. Gebruik een RSS reader

Die onderwerpen die ik wel wil lezen volg ik grotendeels via blogs. Nu zou het een enorme klus zijn om elke dag een hele lading blogs langs te gaan om te kijken of er nog interessante berichtjes zijn.

Een oplossing kan zijn om je in te schrijven op de nieuwsbrieven van interessante blogs, maar wat ik zelf een erg handige oplossing vind is het gebruik van een RSS reader.

Met een RSS reader kun je blogs van verschillende bronnen allemaal op één plek lezen. Je kunt zelf de blogs toevoegen die jij interessant vind. In je RSS reader krijg je dan een overzicht van alle nieuwe berichten die verschenen zijn op jouw favoriete blogs.

Je krijgt niet direct het hele artikel te zien, maar een korte intro en de titel. Aan de hand daarvan kun je razendsnel bepalen wat je wel en niet wilt lezen. Wat je niet interesseert vink je af zodat het verdwijnt uit je overzicht. Wat je wel wilt lezen kun je direct lezen of voor later bewaren.

Zelf gebruik ik Feedly. Je kunt daarmee je artikelen zowel via de browser als in een app bekijken. Ik volg via de Feedly op een overzichtelijke en snelle manier artikelen uit 99 verschillende bronnen.

11. Minimaliseer social media

Vergelijkbaar met nieuws is wellicht wel social media. Een absolute verkwisting van tijd, als je het mij vraagt. Ja, het kan best leuk zijn om mee te krijgen wat al je vrienden en kennissen uitspoken, maar hoeveel heb je er nu echt aan?

Persoonlijk ontdek ik liever wat mijn vrienden doen tijdens gewoon een echt gesprek dan dat ik alles moet lezen op social media. Bovendien krijg ik dan ook ontzettend veel te zien van anderen waar ik eigenlijk helemaal niet zo'n bijzondere band mee heb.

Net als met nieuws dus; wees selectief en gebruik het met mate.

12. App je hoofd leeg

Wanneer je iets in je hoofd hebt zitten wat je niet wilt vergeten, bijvoorbeeld omdat je net ergens een oplossing voor bedacht hebt of omdat je nog iets specifieks moet doen (maar het op dat moment niet kan), dan is het slim om dat zo snel mogelijk ergens op te schrijven.

Dat kan op papier, maar tegenwoordig natuurlijk ook gewoon met een app. Zelf gebruik ik Captio, maar Braintoss is een vergelijkbare app die hetzelfde doet.

Wat deze apps doen is niks anders dan een mailtje naar jezelf sturen, alleen zonder dat je eerst je mailadres moet intikken. Het berichtje kan tekst zijn, maar bijvoorbeeld ook een ingesproken bericht of een foto.

Zodra je het jezelf gestuurd hebt kun je op dat moment je hoofd weer leeg maken en heb je plaats over voor andere dingen.

13. Lees de Donald Duck

Eigenlijk heb ik nooit moeite om in slaap te komen. Meestal slaap ik, als ik het licht uit doe, binnen twee minuten. Om me heen hoor ik wel eens dat dit anders kan zijn.

Vaak komt dit doordat je nog over van alles aan het nadenken ben. Schrijf dat dan even van je af (zie de tip hierboven).

Wat ik zelf ook ontzettend goed vind werken om mijn gedachten op niks te zetten is de Donald Duck lezen. Vandaar ook dat ik een abonnement heb op het weekblad.

De Donald Duck is zo ideaal doordat het heerlijk eenvoudige verhaaltjes zijn met humor. Je hoeft er helemaal niet bij na te denken, nooit wordt het spannend en de verhaaltjes zijn zo kort dat je ze in een paar minuten uit hebt.

Na een paar verhaaltjes is je hoofd leeg en kun je lekker slapen. Probeer het maar eens.

14. Routine

Je hebt maar een beperkte hoeveelheid 'denkkracht' per dag. Het is handig om die spaarzaam in te zetten. Een goede manier om jezelf een boel denkkracht te besparen is door veel routines (gewoontes) in je leven in te bouwen.

Een routine zorgt ervoor dat je er niet over na hoeft te denken. Een eenvoudig voorbeeld is je ochtendroutine. Door de routine gaat het 's ochtends, als je nog wakker aan het worden bent, allemaal automatisch en vlot.

In ons gezin hebben we hier bijvoorbeeld een flinke routine in. Zo ontbijten we allemaal elke dag exact hetzelfde, dat ontbijt klaarmaken zit overigens in mijn ochtendroutine terwijl mijn vrouw ondertussen zorgt dat de kinderen gewassen en aangekleed aan de ontbijttafel verschijnen.

De routines zelf veranderen zo nu en dan, om de zoveel maanden verandert er vaak wel een onderdeeltje, maar het gehele ochtendritueel gaat op de automatische pilot.

In de avond hebben we een vergelijkbare routine. Net als een vrijwel vast weekendroutine en zelfs een aantal avonden per week dat we wekelijks dezelfde avondmaaltijd eten. Dat scheelt stiekem ontzettend veel. Je hoeft er gewoon niet meer over na te denken. Dat geeft veel ruimte in je hoofd voor andere dingen.

Voor Steve Jobs (van Apple) zou dit ook de reden geweest zijn waarom hij altijd dezelfde kleding droeg. Weer een keuze minder om te maken elke dag zodat je energie overhoudt voor andere beslissingen.

Deze routines is overigens iets wat Mark Tigchelaar ook noemt in zijn boek Focus AAN/UIT. Mark heeft in dit boek ontzettend veel onderzoeken over zorgen voor focus (en ook juist over ontspannen) verzameld en om heldere wijze opgeschreven. Een absolute aanrader.

15. Checklists

Een andere vorm van routine gebruik ik in mijn werk. Op kantoor gebruiken we checklists voor terugkerende handelingen.

Gaat er een nieuwe Photofacts Academy cursus live (dat gebeurd aan het eind van elke maand)? Dan pak ik de checklist daarvoor bij de hand. Hierop staat stap voor stap wat ik moet doen om de cursus live te krijgen, van het checken van de video's tot het schrijven van een blogpost op Photofacts.

De checklist is letterlijk één A4-tje met afvinkboxjes. De checklist is dynamisch. Vrijwel maandelijks verander ik er wel iets aan. Soms omdat ik een extra stap bedacht heb, de andere keer weer omdat ik een stap vereenvoudigd heb.

Elk keer dat ik de checklist gebruik probeer ik ook een punt te optimaliseren. Bijvoorbeeld door het te automatiseren of door iets wat ik handmatig moet corrigeren (en wat vaker gebeurd) toe te laten voegen aan de checklist van iemand anders in het bedrijf zodat hij of zij het al eerder doet - voordat ik mijn checklist doorloop.

Meer weten over de voordelen van checklists? Lees dan The Checklist Manifesto van Atul Gawande.

16. Doe wat je leuk vindt

Als jij met tegenzin naar het werk gaat, dan ben je verkeerd bezig. Zorg ervoor dat je iets doet wat je leuk vindt om te doen. Dat betekent niet dat mijn advies is om nu direct je baan om te zeggen als je iets doet wat je eigenlijk toch niet zo leuk vindt.

Probeer eerst te ontdekken wat je wel leuk vindt om te doen. Probeer daar werk in te vinden of ga gewoon zelf aan de slag, naast je bestaande werk. Wellicht kun je wel gewoon dagelijks bezig zijn met wat je leuk vindt, maar hoeft dat niet per se je werk te zijn.

Het kan zijn dat je in de toekomst er alsnog je werk van kunt maken, maar ook als dat niet zo is dan kun je in elk geval ook gewoon elke dag doen wat je leuk vindt - in je eigen tijd.

17. Kies wat je niet doet

Er zijn veel te veel (leuke) dingen om te doen. Je zult keuzes moeten maken. Het is echter nog niet zo makkelijk om te bepalen wat je het liefste wilt gaan doen.

Je kunt het echter ook omdraaien. Begin met te bepalen wat je niet gaat doen. Maak bijvoorbeeld een lijst met 25 dingen die je graag zou willen doen. Ga nu gewoon strepen. Elke keer haal je een idee van de lijst die je minder leuk vindt dat een van je andere ideeën.

Streep door totdat je de vijf belangrijkste of leukste over hebt.
Hiermee ga je aan de slag.

Persoonlijk vind ik dan prettig om elk idee op te gaan splitsen in verschillende stappen. Zo kun je het veel concreter maken en dan is het makkelijker om aan de slag te gaan.

Het hele idee uitwerken kost je wellicht wel maanden tijd. Dan is het fijn als je het opsplits zodat je klusjes hebt die je binnen een uurtje of twee kunt doen. Bij voorkeur maak je de actiepunten zo klein dat sommigen en kwestie zijn van een paar minuten, bijvoorbeeld iemand bellen.

Zo maak je het jezelf heel gemakkelijk om te starten.

18. Produceren in plaats van consumeren

De meesten mensen zijn een groot deel van de dag bezig met het consumeren van informatie en entertainment. Probeer eens om daar een deel van om te zetten in het produceren van informatie of entertainment. Een veel betere besteding van je tijd.

Een goede stap kan zijn om te bepalen wanneer je van jezelf iets mag consumeren en wanneer je beter iets kunt produceren.

Zo is een goed moment om te consumeren gedurende momenten dat je hersenen capaciteit over hebben om naast je huidige activiteit nog iets extra's te doen.

Denk aan reistijd, wachttijd en eenvoudige klusjes zoals strijken en schoonmaken. Dit zijn ideale momenten om podcasts of audioboeken te luisteren, je RSS feed door te nemen of bijvoorbeeld een boek te lezen of video's te kijken.

Andere momenten zijn beter geschikt om te produceren. Bijvoorbeeld wanneer je achter je computer zit. Je kunt dan natuurlijk ook een blog lezen of video's kijken, maar je kunt dat moment juist gebruiken om iets te maken: een boek dat je graag wilt schrijven, een blog schrijven, een podcasts of video opnemen, foto's nabewerken of een nieuw concept uitwerken voor een volgende shoot.

Combineer consumeren dus met routinetaken die weinig van je hersenen vragen en gebruik de andere momenten om te produceren.

19. Leer jezelf kennen

Grappig genoeg is het niet ongewoon dat iemand anders je beter kent dan jijzelf. We nemen vaak helemaal niet zoveel tijd om onszelf te leren kennen.

Een goede manier om jezelf te leren kennen is door een aantal persoonlijkheidstests te doen. Bijvoorbeeld de Kolbe test (kost 55 dollar), het bepalen van je Marketing DNA (37 dollar) of je Myers–Briggs Type Indicator (MBTI).

Of bekijk deze site met 16 gratis persoonlijkheids testen of deze Nederlandstalige test.

Neem de tijd om de uitslagen door te lezen het kan je helpen je een beter beeld te geven over hoe je in elkaar zit. Dat geeft je dan weer tips over hoe je jezelf kunt verbeteren of waar je op moet letten als je met anderen samenwerkt of zelf aan projecten werkt.

Ontdek wat jou favoriete manier van leren is
Iedereen heeft zijn eigen ideale manier van leren. De een leert het liefst uit een boek, de andere bekijkt het liefst video's en nog iemand anders volgt het liefst een live workshop waarbij je zelf ook aan de slag gaat.

Zelf ben ik nogal fan van leren via audioboeken. Probeer een aantal verschillende manieren waarop jij het best informatie op kunt nemen (en verwerken). De kans is groot dat een combinatie van verschillende methodes goed voor je werkt en het is handig om te weten wat voor jouw de beste manier is.

Vast of groei instelling?
Het is eenvoudig om er van uit te gaan dat je niet meer talent hebt dan je nu hebt. Dat je niet slimmer kunt worden dan hoe je geboren bent. Dit is een vaste instelling (fixed mindset).

Zo'n fixed mindset is jammer, want het houdt je tegen om jezelf verder te ontwikkelen. Het is veel beter een groei instelling (growth mindset) te hebben. Dat stelt je in staat je verder te ontwikkelen.

Iedereen heeft op bepaalde vlakken een groei instelling en op bepaalde vlakken een vaste instelling. Het is goed je hiervan bewust te zijn zodat je hier iets aan kunt veranderen. Het is namelijk veel beter wanneer je ergens met een groei instelling in staat.

Lees daarom vooral het boek Mindset van Carol Dweck. Echt. Dit boek kan je leven veranderen. Of -mischien wel belangrijker- die van je kinderen.

20. Anderen de schuld niet geven

Het valt mij op hoe ontzettend veel mensen de schuld afschuiven wanneer er iets niet goed gaat. Natuurlijk heb je niet altijd alles in de hand, maar wat je in elk geval niet in de hand hebt is wat anderen doen.

In plaats van de schuld bij anderen te leggen: wat kun JIJ doen om iets aan de situatie te veranderen.

Het is erg gemakkelijk om in een slachtofferrol te kruipen. Dan ligt het in elk geval niet aan jouw. Maar bij ontzettend veel situaties is er wel dergelijk iets wat je zelf anders kunt doen

21. Iedereen doet maar wat

Heb je wel eens het gevoel dat iedereen om je heen veel beter weet wat ie aan het doen is? Dat jij elk moment door de mand kunt vallen omdat je eigenlijk maar amper weet waar je mee bezig bent?

Dat wordt het Imposter syndrome genoemd en vrijwel iedereen heeft er wel eens last van. Maak je dus niet druk: we doen allemaal maar wat.

Dat we daar niet allemaal open over zijn heeft dan weer te maken met schaamte en erbij willen horen. In onderstaande video vertelt Brené Brown hier mooi over.

22. Stel mensen vragen over zichzelf

Wil je graag leuk gevonden worden door anderen? Waarschijnlijk wel, want als sociale dieren willen we dat eigenlijk altijd. Ook als je dat zelf niet zo door hebt.

Weet je wat de beste manier is om iemand je leuk te laten vinden? Stel mensen die je ontmoet veel vragen over zichzelf. Mensen doen bijna niets liever dan over zichzelf praten.

Als jij iemand bent die geïnteresseerd luistert naar wat ze over zichzelf te vertellen hebt en daarbij ook nog vragen blijft stellen die jouw interesse en aandacht duidelijk maken zullen ze je vrijwel altijd leuk gaan vinden.

Nog meer goede tips over hoe je er voor kunt zorgen dat je leuk gevonden wordt?
Lees dan The Like Switch van voormalig FBI agent Jack Schafer. Ook de klassieker How to win friends and influence people van Dale Carnegie hoort op je leeslijst.

Uit The Like Switch komt ook onderstaande tip die ook handig is voor portretfotografen.

23. Niemand let op je

We zijn allemaal wel zelfbewust; veel bezig met hoe we overkomen op anderen. Dat kan je onzeker maken. Maar in de praktijk let niemand op je. Iedereen is namelijk veel te veel met zichzelf bezig.

Natuurlijk, als mensen echt goede vrienden zijn dan zien ze je vaak wel, maar mensen die iets verder van je af staan letten echt niet zo goed op je als je denkt. Let maar eens op hoe weinig mensen zien dat je naar de kapper geweest bent of nieuwe kleren aan hebt. Je ziet zelf een flink verschil, maar de mensen om je heen zullen het meestal niet zien.

24. Vegetarisch leven

Toegegeven, het heeft ruim 41 jaar geduurd voordat ik zo ver was, maar sinds het najaar van 2018 ben ik vegetariër. Ik eet geen vlees of vis meer.

Ik ben vooral vegetariër geworden doordat ik het boek How not to die ('Hoe Overleef Je' in de Nederlandse versie, maar die titel vind ik veel minder krachtig) van Michael Greger gelezen heb.

In dat boek laat Michael (een dokter) aan de hand van wetenschappelijk bewijs zien hoe slecht vlees en vis eigenlijk voor je is. En hoeveel ziekten je kunt voorkomen door gezond te eten. Eigenlijk gaat hij nog een stap verder dan ik en promoot hij veganistisch leven, maar dat is voor mij momenteel nog een stapje te ver.

Waar hij vooral op hamert is dat je zo min mogelijk verwerkt eten moet gebruiken; voedsel dat in fabrieken bereid is (en waarbij allerlei onnodige toevoegingen worden gebruikt zoals zout en suiker).

Behalve dat het goed is voor mijn gezondheid is het, als je er goed over nadenkt, natuurlijk idioot hoeveel dieren we wereldwijd fokken én afslachten zodat iedereen 'zijn stukje vlees' kan eten.

Het grappigste -en wellicht wel meest onverwachte- vind ik dat ik het eten van vlees helemaal niet mis. Er zijn zo ontzettend veel lekkere gerechten zonder vlees dat het geen enkel probleem is. Vooraf had ik verwacht dat ik bijvoorbeeld een sappig biefstukje of een eenvoudige frikandel enorm zou missen. Dat is dus helemaal niet zo.

De video's van Kurzgesagt - In a Nutshell (waarvan bovenstaande er één is) zijn overigens allemaal aanraders om te zien. Grondig onderzochte en veelzijdige onderwerpen.

25. Alcohol is overbodig

Nu we toch in de voedingshoek zitten. Hoe idioot is de obsessie met alcohol. Vooral als je kijkt hoe normaal het gevonden wordt dat iedereen maar flink wat alcoholische dranken drinkt, vaak zelfs dagelijks.

Zelf drink ik nooit iets met alcohol. Ik heb het nooit lekker gevonden en dan heb ik ook niet de behoefte om het 'te leren drinken'. Het is trouwens opvallend hoe vaak je raar aangekeken wordt als je niks met alcohol drinkt in sociale situaties.

Blijkbaar zijn de meeste mensen niet leuk en interessant genoeg als ze geen alcohol nemen om hun grenzen te verlagen (of dat denken ze tenminste). En het grappig is dat ze dan zelf niet meer door hebben hoezeer ze zichzelf juist voor schut zetten met de nodige alcohol achter de kiezen.

26. Sport is ongezond

Mijn stelling dat sport ongezond is heb ik al jaren. Doorgaans wordt het maar gezien als een rare uitspraak, maar het is grappig om te zien hoe vaak ik hem kan benoemen nadat iemand klaagt over iets waar hij of zij last van heeft.

Ontzettend vaak leidt sport namelijk tot blessures, in ernstige en minder ernstige mate. Daarnaast is het ook grappig om te zien hoe vaak mensen met tegenzin gaan sporten.

Zelf sport ik dan ook niet. Ik 'beweeg' natuurlijk wel. Ik ben namelijk wel groot voorstander van genoeg bewegen. Zelf doe ik dat in de vorm van wandelen, fietsen en zwemmen.

Dagelijks ga ik een stukje wandelen (vaak haal ik circa 10.000 stappen per dag) en ik pak regelmatig de fiets als ik niet te ver weg hoef (en het droog is).

Zelf wandel ik overigens wel jaarlijks de Nijmeegse Vierdaagse. Vier dagen achter elkaar 50 kilometer lopen. Dat vind ik wel sporten en bevestigd ook direct mijn theorie over dat sporten ongezond is. Blaren, spierpijn en pijnlijke gewrichten houd je er aan over en jaarlijkse zijn er ook duizenden wandelaars die de eindstreep niet halen.

Als je trouwens plezier hebt in de sport die je doet: goed bezig! Ik vind er niks mis mee als je iets met plezier doet (zoals ik de Vierdaagse ook wandel). Pas er alleen wel op dat je jouw lichaam niet in de vernieling sport.

27. Bedank je spullen

Zelf heb ik nog niks van haar gelezen of gekeken, maar Marie Kondo heeft volgens mij een mooi verhaal waarmee ze je helpt aan een opgeruimd huis (en leven). En zo'n opgeruimd huis leeft gewoon overzichtelijker en lekkerder.

Mijn vrouw heeft op Netflix wel al een aantal afleveringen gekeken en is er ook mee aan de slag gegaan. Eén van de technieken die Marie gebruikt is het bedanken van spullen die je weg gooit. Je zegt dus letterlijk even 'bedankt' tegen iets voordat het de prullenbak in gaat.

Ik vond het maar raar.

Alleen toen we er mee aan de slag gingen ontdekte ik dat het extreem goed werkt. Door iets 'te bedanken' in plaats van 'weg te gooien' is je gevoel erbij veel positiever. Je kunt er daardoor veel makkelijker afstand van doen.

28. Ervaringen zijn belangrijker dan spullen

Zelf heb ik er ook een handje van: het is leuk om iets nieuws te kopen. Leuk om te bepalen wat je precies wilt hebben, de bestelling te plaatsen en het pakketje open te maken. Verslavend leuk. Alleen die kick verdwijnt al snel weer.

Wat ik ontdekt heb, is dat het veel leuker is om een ervaring te hebben. Daar heb je veel langer wat aan dan aan nieuwe spullen. Aan een leuke ervaring kun je nog jarenlang terugdenken en over vertellen. Over de meeste spullen die je koopt valt achteraf niet veel meer te zeggen.

Ik probeer dit ook alvast over te dragen aan mijn kinderen. In plaats van te vragen wat ze willen hebben voor hun verjaardag vragen we ook vooral wat ze leuk lijkt om te doen. In plaats van een fysiek product krijgen ze dan bijvoorbeeld een dagje uit.

Een ervaring is leuker om te geven en ook erg leuk om te krijgen.

29. Verminder wat je bezit

Wellicht herken je dit. Onze zolder staat vol met rotzooi. Zo nu en dan doen we een poging om de boel op te ruimen en dat geeft even ruimte, maar niet lang daarna vult de zolder zich weer opnieuw op met dingen van 'zet maar even op zolder'.

Ik heb veel te veel spullen die ik eigenlijk nooit gebruik.

Een aardige manier om met minder spullen te leven is door elke dag iets weg te doen. Weggooien kan natuurlijk altijd (vergeet niet te bedanken), maar je kunt iets ook op Marktplaats gooien en er zo zelf nog iets aan overhouden.

Wat ik merk is dat het rust geeft in je hoofd als je meer ruimte hebt in je leefomgeving.

30. Koop bewust

Ik ben niet zo'n fan van de Action. Een winkel gevuld met troep die je niet nodig hebt. Maar het is zo goedkoop dat het verleidelijk is om teveel mee te nemen. Dingen die 'wel handig kunnen zijn', maar je in de praktijk nooit gebruikt.

Ik probeer daarom vaak bewuster te kopen. Echt goed nadenken of je wel nodig hebt wat je van plan met aan te schaffen en of je het ook wel daadwerkelijk gaat gebruiken. En of je er wel echt blij van wordt. Ook op de langere termijn.

In mijn ogen is het dan ook niet erg als je bewust kiest voor een wat duurdere of mooier uitgevoerde versie van wat je zoekt. Als je iets dagelijks gaat gebruiken is het wel zo fijn als het er ook mooi uit ziet en ook stevig genoeg is voor dagelijks gebruik.

Enne, als je dan iets nieuws in huis haalt, zorg er dan ook voor dat je ook minimaal één ding weggooit. Anders vult je huis zich ongemerkt weer met ongebruikte zooi.

31. Wees liever lui dan moe

Het gezegde 'liever lui dan moe' is negatief bedoeld. Iemand is blijkbaar te lui om hard te werken (waar je moe van wordt).

Ik heb het echter altijd anders opgevat. Lekker relaxen, lui doen, is in mijn ogen een heerlijke bezigheid. Volgens mij iets wat veel mensen graag doen.

Als je wilt luieren loont het om slim te werken in plaats van hard. Dan krijg je meer gedaan in minder tijd en heb je dus meer tijd over om te luieren. Je luiheid kan je dus aanzetten om creatief te zijn en handige oplossingen te bedenken. Ik zie luiheid dus als motivatie om slim te zijn.

32. Neem bewust relax momenten

Er is nog een reden om lui te zijn. Als fotograaf heb je een creatief beroep. Productiviteit en creativiteit gaan niet zo goed samen. Het zijn eigenlijk een soort tegengestelden.

Productief zijn doen je namelijk met het bewuste deel van je hersenen, terwijl creativiteit uit je onbewuste komt. Alleen, zo lang je productief bezig bent heeft je onbewuste minder tijd om te werken en om het resultaat aan je bewuste door te geven.

Als creatieveling heb je dus tijd nodig waarin je hersenen overcapaciteit beschikbaar hebben. Dit kun je doen door bijvoorbeeld routinematige klusjes te doen. Goede ideeën komen vaak naar boven tijdens de afwas of het stofzuigen. Ook domweg uit het raam staren is prima.

Zoek de 'verveelmomenten' op. Pak dus niet telkens je telefoon als je een halve minuut niks te doen hebt. Juist door even niks te doen komen de ideeën naar boven. Kijk je op je telefoon dan is je brein bezig nieuwe informatie op te nemen en is er geen tijd voor je onbewuste om zijn werk te doen.

Luieren is dus goed voor je creativiteit.

Meer ontdekken over de voordelen van rust nemen? Lees dan Rust in Uitvoering van Alex Soojung Kim Pang.

33. Pas op voor de tussenpersoon

Als iemand je iets probeert te verkopen, denk dan altijd na over wat zijn of haar redenen daarvoor zijn. Vooral als het een tussenpersoon is: iemand die tussen jou en de daadwerkelijke verkoper in zit.

De kans is groot dat wat voor die tussenpersoon belangrijk is voor jou niet zo interessant is. Een tussenpersoon verdient er doorgaans niet aan om jou het beste advies of product te geven.

Zelf ben ik hier 15 jaar geleden ingetrapt toen ik een huis kocht. De adviseur van RVS (tegenwoordig Nationale Nederlanden) smeerde ons een hypotheek aan die ruim tien jaar later nog net niet officieel een woekerpolis bleek (waarbij we dus veel te veel aan kosten betaalden ten opzichte van rente en aflossing).

Uiteraard heeft Nationale Nederlanden het nooit zo benoemd, maar we werden op een gegeven moment wel gebeld omdat ze de boel wilde omzetten. Uiteraard in de periode toen landelijk woekerpolissen in het nieuws waren en hypotheekverstrekkers van deze oneerlijke polissen af wilden om hun reputatie niet teveel te schaden.

Denk dus goed na voordat je met een tussenpersoon werkt en zoek vooral ook zelf uit wat voor jou de beste opties zijn. Het is altijd goed om goed beslagen ten ijs te komen.

34. Ken de liefdestalen van je naasten

Volgens onderzoek zouden er vijf verschillende liefdestalen zijn. Een liefdestaal is de manier waarop jij liefde ervaart van iemand anders.

Zo zijn er mensen die zich geliefd voelen als ze cadeaus ontvangen. Er zijn mensen die liever positieve woorden van je horen. Mensen die liever jouw tijd en aandacht krijgen, mensen die zich liever dienstbaar maken en mensen die een voorkeur hebben voor lichamelijk aanraking als erkenning van jou liefde voor hen.

De meeste mensen spreken meerdere van deze liefdestalen, maar er is er één die jouw belangrijkste liefdestaal is.

Als je dus de taal van een naaste kent, dan kun je jouw gedrag aanpassen zodat de manier waarop de ander het meeste jouw liefde ervaart kunt vergroten. Het hoeft niet alleen om je partner te gaan. Het is bijvoorbeeld ook handig om die van je kinderen of juist van je ouders te kennen.

Hier kun je een gratis online test doen om te ontdekken wat jouw liefdestaal is.

35. Accepteer een beperking

Onze zoon heeft het Syndroom van Down. Dat was best even schrikken toen we daar bijna tien jaar geleden vlak na zijn geboorte achterkwamen. Het toekomstbeeld dat je opgebouwd had valt dan in één klap in duigen.

Gelukkig heb je dan ook direct het ergste gehad. Zo'n beperking moet je gewoon accepteren en vervolgens kun je genieten van alles wat wel kan.

Mika is inmiddels al een flinke jongen aan het worden en ik geniet dagelijks van zijn open houding in het leven. Hij heeft me een boel geleerd over mijzelf en de wereld.

Volgens mij kan elke beperking, op wat voor manier dan ook, ook een positief effect en resultaat hebben. Ik denk dat het belangrijk is dat je de beperking accepteert en kijkt naar wat er allemaal desondanks wel mogelijk is.

36. Denk lange termijn

We zijn heel goed met korte termijn problemen. Wat is nu acuut. Daar gaat onze energie naar toe. Dat is jammer, want zo kun je wel bezig blijven met brandjes blussen. In plaats daarvan kun je veel beter tijd stoppen in structurele oplossingen voor de lange termijn.

Er gaat bijvoorbeeld veel energie zitten in beter worden als je ziek bent, maar weinig energie in gezond blijven als je niet ziek bent. Terwijl dat eigenlijk veel gemakkelijker is. Niet roken, gezonder eten, voldoende bewegen.

Verander je gewoonten dan is het ook eenvoudig vol te houden. Je hoeft er dan niet eens meer over na te denken.

Dit geldt natuurlijk niet alleen voor je gezondheid, maar voor alles. Ook in bijvoorbeeld werk, relaties, financiën en het milieu.

37. Wees zuinig op de natuur

We zijn met z'n allen goed bezig de aarde te verkloten. Tenminste, de aarde zelf zal er geen last van ondervinden, maar wij mensen wel. We gaan gewoon erg slecht om met onze leefomgeving.

Idioot eigenlijk als je bedenkt dat we geen alternatief hebben. Er is geen tweede aarde waar we naar toe kunnen als we de boel hier verziekt hebben.

Het is een goed voorbeeld van niet in lange termijn denken. Het gaat om de korte termijn winst en het korte termijn gemak. Dat terwijl het best mogelijk is duurzaam met de wereld om te gaan en toch nog comfortabel en luxe te leven.

Ben je toe aan een wake-up call? Luister dan de aflevering Breathe van de podcasts Akimbo van Seth Godin. Hij weet het ontzettend goed helder te maken.

Zijn podcast gaat overigens verder niet over dit onderwerp, maar alle afleveringen van Akimbo zijn een absolute aanrader. Mijn persoonlijke nummer 1 op het gebied van podcasts. Een absolute aanrader dus.

38. Omarm verandering

Er is ontzettend veel weerstand tegen verandering. Dingen bij het oude laten omdat 'we het altijd zo gedaan hebben' is echter een slechte keuze.

Verspil je tijd nou eens niet aan weerstand bieden tegen verandering, maar geef de nieuwe ontwikkeling gewoon eens een kans. Kijk naar ervaringen van mensen die de verandering al gemaakt hebben, of -nog beter- probeer het zelf eens met een open blik uit.

39. Ga elektrisch rijden

Eén van de dingen waar ontzettend veel weerstand tegen is, is elektrisch rijden. Vreemd, want inmiddels is elektrisch rijden in eigenlijk elk opzicht superieur aan dinosapverstokers. Elektrisch rijden is goedkoper, makkelijker, veiliger, sneller en stiller dan een benzine of dieselauto rijden.

Zelf rijd ik sinds maart dit jaar een Tesla Model 3. Deze auto ziet er in mijn ogen prachtig uit, trekt in 4,5 seconden naar de honderd en haalt gemakkelijk 450 kilometer op een lading (officieel WLTP zelfs 560 kilometer, maar ik rijd te niet zo zuinig).

De Model 3 is de leukste auto die ik ooit gereden heb. En ik heb best in wat leuke auto's gereden, zoals bijvoorbeeld Ferrari, Porsche, Jaguar, BMW en Mercedes.

Ook is de Tesla Model 3 voor een ondernemer, over een periode van 5 jaar gekeken, goedkoper dan een saaie Volkswagen Golf van 30.000 euro rijden. Voor een leaserijder is het helemaal een no-brainer.

Voor mij is het duidelijk: ik koop nooit meer een auto op fossiele brandstoffen.

Mocht jij in de markt zijn voor een nieuwe auto, dan ben je in mijn ogen niet goed wijs als je geen elektrische auto koopt.

Meer weten over elektrisch rijden?
Lees Alles over elektrische auto's van Jeroen Horlings of breng eens een bezoekje aan mijn blog over Tesla.

En nee, je hoeft niet te wachten op waterstof. Dat is in geen enkel opzicht beter. Lees ook mijn 9 redenen waarom je geen auto op waterstof wilt.

40. Verscheep

Wat ik veel zie is dat mensen moeite hebben om iets te af te ronden en te 'verschepen'. Waarschijnlijk komt dit vanuit een soort perfectionisme. Daarbij ben je bang dat iets nog niet goed genoeg is.

Dit zie je bijvoorbeeld veel bij bloggers. Een artikel is nooit klaar, nooit goed genoeg.

Zelf heb ik wat minder moeite met het verschepen. Ook als het nog niet perfect is. Zo weet ik zeker dat er nog flink wat dt-fouten in dit artikel staan. Ik zou het artikel daarom eerst nog door meerdere mensen door kunnen laten lezen, maar dat voorkomt dat ik het artikel vandaag publiceer.

Het kan handig zijn om jezelf een deadline te stellen (voor dit artikel was dat duidelijk, het moest vandaag live). Bij Photofacts hanteer ik bijvoorbeeld dat ik elke dag een artikel live wil hebben. In het verleden betekende dat dan ook vaak nog dat ik om half twaalf 's avonds nog aan een artikeltje begon.

Het is heel makkelijk om een leuk idee te hebben, bijvoorbeeld voor een fotoproject of een nieuw product. Probeer de weerstand te overkomen en je idee snel om te zetten in realiteit.

Een theorie die je hierbij kunt gebruiken is die van het Minimal Viable Product. Een versie van je product dat goed genoeg is om te verschepen.

Wil je hier meer over weten, lees dan The Lean Startup van Eric Ries.

41. Wees kritisch over religie

Religie is een gevoelig onderwerp. Zelf ben ik katholiek opgevoed, maar gelukkig niet al te streng. Tegenwoordig zie ik mezelf meer als atheïst.

Volgens mij zou niemand de dreiging van een hel (of geloof in het algemeen) nodig moeten hebben om een goed mens te zijn. Je hoeft niet te leven in lijn met verhalen van duizenden jaren oud (cultuur verandert razendsnel tegenwoordig, bijbelteksten zijn wat dat betreft pre-historisch). In plaats van een geloof volgen kun je ook prima zelf nadenken. Veel leuker ook.

Ik heb het vooral niet zo op starre denkbeelden die je bij extreem gelovigen ziet. Gelukkig zijn er ook veel ruimdenkende gelovigen die wel openstaan voor wetenschap en vooruitgang.

Een goed boek om te lezen als je twijfelt over je religie is The God Delusion van Richard Dawkins (of de Nederlandse versie God als Misvatting).

Alle boeken van Richard Dawkins vind ik overigens de moeite waard. Hij heeft heel veel interessante boeken geschreven over onder andere de werking van evolutie.

42. Wees aardig

Gelukkig zijn de meeste mensen gewoon aardig tegen elkaar, maar het is ook opvallend hoeveel mensen veel tijd besteden aan onaardig zijn tegen elkaar. Kijk voor de grap maar eens rond op Facebook.

Volgens mij is het altijd goed om, voordat je iets zegt of doet, na te denken over hoe jij het zou vinden als iemand anders dit bij jou zou doen (of zeggen). Behandel anderen zoals je zelf ook behandelt zou willen worden.

Reageer niet direct vanuit je gevoel, maar verdiep je in de zienswijze van de andere. Je kunt dan ook veel genuanceerde reageren en voorkomt dat een situatie uit de hand loopt.

Wat is jouw belangrijkste tip?

Waarschijnlijk heb jij ook belangrijke dingen geleerd in jouw leven. Ik ben erg benieuwd welke wijsheden je met ons kunt delen.

Laat het weten in de reacties!

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Elja Trum is oprichter van Photofacts, online fotografiecursussite Photofacts Academy en het blog Teslafacts. Hij schrijft sinds 2006 over fotografie. Elja is ook auteur van boeken over zwart-wit-, flits- en portretfotografie.

26 reacties

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ook interessant

• 

  Kleurrijke fashionshoot met Lindsay Adler

  door Elja Trum

• 

  Hoe factureer je jouw fotodiensten?

  door Wilmar Dik

• 

  Help mee: Meer verdienen met fotografen in de culturele sector

  door Wilmar Dik

• 

  De waarde van beeld. Hoe staat de fotografie markt ervoor?

  door Wilmar Dik

• 

  Een unieke masterclass in de Tarn in Frankrijk. Ga jij mee?

  door Nando Harmsen

• 

  De drie richtingen van het licht

  door Nando Harmsen

Toon alle artikelen binnen Persoonlijk