Review: Boek Sport fotografie

vrijdag 28 december 2018, 20:10 door Michelle Peeters | 2,697x gelezen | 5 reacties

In dit artikel mijn review van dit zeer inspirerende boek over sportfotografie, geschreven door Huub Keulers en Marcel van der Looij.

De reden waarom dit boek geschreven is: 'professioneel ogende sportfoto's leren maken zonder daarvoor duizenden euro's aan apparatuur uit te moeten geven' sprak me erg aan!

Inhoud

1. Apparatuur, instellingen, feiten en fabels
2. Hoe doen ze het?!
3. Workflow
4. Voor de gevorderde sportfotograaf
5. Inspirerende sportfoto's

1. Apparatuur, instellingen, feiten en fabels

In hoofdstuk 1 worden de verschillende soorten camera's en objectieven behandeld. Daarnaast worden handige instellingen genoemd voor als je eenmaal op het sportveld staat.

Instellingen, opnametechnieken en hoe een goede sportfoto eruit zou moeten zien. En daarnaast wordt een tiental stellingen onder de loep genomen waarbij bekeken wordt of het feiten of fabels zijn.

Een aantal eye-openers vond ik hierbij dat een fullframe camera beter presteert bij hogere ISO-waarden en dat het ook voordelen heeft om in JPG te fotograferen als je bijvoorbeeld geen grote bufferruimte op je camera hebt zitten.

Een RAW-bestand van een fullframe camera kan namelijk behoorlijk groot zijn (30Mb is niets..) en als je in burstmode fotografeert (wat sportfotografen doorgaans doen om hét moment niet te missen) kost het wegschrijven naar je kaartje anders teveel tijd.

Een tweede camerabody wordt geadviseerd met daarop een 24-70mm en op de andere een 70-200mm objectief. Tijd voor lenzen wisselen heb je namelijk niet. En daarnaast is een sterke telezoom van bijvoorbeeld 200-400mm aan te raden.

Deze kun je dan het beste vanaf een (carbon) monopod statief bedienen. Zorg er daarbij voor dat je Image Stabilisation (IS) uit staat. Lichtsterke objectieven worden toch wel aangeraden (ondanks dat deze natuurlijk prijziger zijn) omdat je vaak in slechte lichtomstandigheden moet werken (sporthallen met schaarse tl-verlichting et cetera).

De oplossing als je ergens wilt fotograferen waar je niet kunt zitten of mag komen wordt uit de doeken gedaan in de vorm van een remote (draadloze afstandsbediening bestaande uit een zender en ontvanger). Je zet één camera op de plek waar je niet mag komen met een ontvanger in de flitsschoen.

Vervolgens zet je een zender op de camera waarmee je fotografeert. Als nu de camera met de zender een foto neemt, dan gaat gelijktijdig de camera met de ontvanger af. Erg handig!

Een walkstool of hard case koffer om op te zitten
Het feit dat je je kaartjes niet op een andere camera of met je computer moet formatteren, maar in de camera waarmee je gaat fotograferen zelf is echt een heel nuttig advies in het boek! Er kan namelijk een verkeerde datastructuur op je geheugenkaartjes ontstaan als je dit niet doet, wat kan leiden tot verminkte bestanden.

Dat bij het gebruik van een converter (2.0 of 1.4), iets wat je als sportfotograaf wel altijd bij je moet hebben) de kwaliteit van de opname marginaal achteruit gaat wist ik niet. Evenals het feit dat het scherpstellen net even iets langzamer gaat. Goed om wel even in acht te nemen!

Dat een reportageflitser toch wel handig is om bij je te hebben voor de sportportretten, om even de schaduwen op te helderen als de zon hoog aan de hemel staat, is ook een goede tip. Tijdens wedstrijden is flitsen vaak verboden, maar tijdens de prijsuitreiking of huldiging kun je er mooiere portretten mee schieten.

Een UV- of polarisatiefilter wordt aangeraden om je lens te beschermen tegen stof en vette vingers. Een polarisatiefilter wordt blijkbaar regelmatig gebruikt onder sportfotografen. Je kunt er bijvoorbeeld de luchten wat spannender mee maken.

Zorg er in ieder geval voor dat het multi-coated is zodat reflecties zoveel mogelijk worden voorkomen. Goede merken zijn bijvoorbeeld B&W, Tiffen of Hoya.

Een laptop is ook een handig en onontbeerbaar hulpmiddel dat je als sportfotograaf bij je moet hebben, evenals een smartphone. Vaak moet je tijdens de wedstrijd al foto's uploaden (in JPG, aangezien je vaak toch geen tijd hebt om ze te bewerken). En met je smartphone kun je zorgen voor een internetverbinding als er geen wifi is.

Een camera-regenhoes en hoekzoeker
Een hoekzoeker is een handig hulpmiddel als je 'laag-bij-de-grond' moet fotograferen. Zo kun je toch door de zoeker kijken als de camera op de grond ligt. Als je geen hoekzoeker hebt kun je ook een spiegeltje gebruiken om je beeld te kaderen.

Geluk is in de sportfotografie niet het belangrijkste; 90% is voorbereiding en slechts 10% geluk!

Er wordt veel aandacht besteed aan hoe je je kunt beschermen tegen slechte weersomstandigheden zoals regen en kou.

De voor- en nadelen van een paraplu, die je bijvoorbeeld aan je monopod kunt bevestigen en die van regenkleding, camera-regenhoezen, dunnen maar warme handschoenen waarmee je kunt blijven fotograferen (Lowepro, MacWet, Stealth Gear) en heat pads.

Camera-instellingen
Het hoofdstuk Camera-instellingen is niet echt bedoeld voor de beginnende, maar meer voor de gevorderde fotograaf. Dit gaat technisch behoorlijk de diepte in. En dat is ook nodig, want als sportfotograaf krijg je behoorlijk wat uitdagingen voor je kiezen. Het is niet de gemakkelijkste (eerder één van de moeilijkste) takken van sport...

Sportfotografen maken het meest gebruik van de diafragma- of sluitertijdvoorkeur (Av- of Tv-modus), omdat dit simpelweg in de meeste gevallen het snelste en betrouwbaarste is. Daarnaast kun je dan de belichtingscompensatie controleren en aanpassen (+ of - in je lichtmeter).

De Av-stand wordt vaak gebruikt in situaties met weinig licht, de Tv-stand als je invloed wilt hebben op je sluitertijd (als je een bewegend onderwerp wilt bevriezen) en de M-stand bij situaties waarin de lichtomstandigheden continu hetzelfde zijn. De M-stand in combinatie met de auto-ISO is een sterk duo!

Vogelvlucht- en kikvorsperspectief
De witbalans wordt uitgelegd en waarom de AWB (Automatische Witbalans) vaak de mist ingaat bij TL-lampen (vaak aanwezig in sporthallen). Om de groene zweem die deze lampen uitstralen te compenseren kiest de camera een tegenovergestelde kleur uit het kleurenspectrum, in dit geval lichtblauw, om neutrale kleuren te verkrijgen.

Een grijskaart meefotograferen in dezelfde lichtomstandigheden is een mooi referentiepunt. Kleurtemperatuur kan variëren van zeer koel licht (blauw) in de lucht tot zeer warm licht (rood) van een kaars of een lamp met alle variaties daartussenin.

Hoe lager de kleurtemperatuur, hoe blauwer het licht. Kaarslicht is bijvoorbeeld 1000K, vroege zonsopgang 2000K, gloeilamp 3000K, Daglicht 5000K, Bewolkte lucht 7000K en helder blauwe hemel 10.000K.

Diverse lichtbronnen en bijbehorende kleurtemperatuur in graden Kelvin
Dan nog een stukje over kleurruimte: sRGB, AdobeRGB en ProPhotoRGB. De kleuren van een foto gemaakt in een AdobeRGB-kleurruimte kunnen erop internet mogelijk heel anders uitzien. De meest browsers (Safari uitgezonderd) zullen die foto namelijk weergeven in een sRGB-kleurruimte. AdobeRGB wordt daarom met name bij professioneel drukwerk gebruikt.

De verschillende lichtmeetmethodes om het reflecterende licht te meten zijn: Meervlaksmeting (matrix), Centrumgewogen meting, Deelmeting en Spotmeting. Een goede tip is om met de Meervlaksmeting te beginnen. Merk je dat de foto's niet correct belicht zijn, dan stap je over naar de Centrumgewogen meting.

Het meten van het opvallend licht is nauwkeuriger en moet met een externe lichtmeter plaatsvinden. Deze lichtmeet-mogelijkheid wordt het minst gebruikt in sportfotografie, wat natuurlijk logisch is.

Met prefocus stel je van tevoren scherp op een bepaald punt waar je de actie verwacht
Het loskoppelen van het scherpstellen van de ontspanknop en dit aan de AF-ON knop koppelen wordt ook uitgebreid behandeld. Dit biedt enorme voordelen voor sportfotografen omdat de camera dan niet meer iedere keer opnieuw probeert te focussen zodra je de ontspanknop indrukt om een foto te maken.

In combinatie met AI-Servo heb je dan, zolang je de AF-ON knop indrukt, een continue focus. Zodra je de AF-On loslaat, heb je one-shot focus en blijft het scherpstelpunt op die plaats liggen.


Voor Canon-gebruikers worden de Autofocus Cases nog behandeld. Ik moet eerlijk zeggen dat ik er nog nooit naar gekeken had. Als je een Canon 1DX Mark I of II, een 5D Mark II of IV of een 7D Mark II camera hebt kun je uit zes voorinstellingen of cases kiezen die wordt gepresenteerd via een specifiek sporticoontje.

Er is bijvoorbeeld een hardloop-icoontje voor elk willekeurig bekend onderwerp. Daarnaast een Tennis-icoontje bij continue te volgen onderwerpen waarbij obstakels (een tennisnet) moeten worden genegeerd. En een Wielren-icoontje om snel scherp te stellen op onderwerpen die zeer plotseling in je AF-gebied verschijnen.

Autofocus Cases in Canon menu
Tot slot is er nog een Voetbal-, een Kunstschaats- en een Gymnastiek-icoontje. Erg handig voor verschillende sport-disciplines.

De voordelen van ETTR (Expose To The Right) worden uit de doeken gedaan. in het donkere gedeelte zit relatief weinig informatie, in het lichte deel veel. Dus het je een foto dusdanig belichten dat er meer tonen zichtbaar zijn aan de rechterkant. Overbelichting (mits niet teveel) kun je weer terugreduceren in de nabewerking als je in RAW fotografeert.

Cameratechnieken
Een tweetal cameratechnieken waaronder Panning en Zoom-burst worden uitgelegd. Panning werkt alleen bij voorspelbare trajecten zoals hardlopen, wielrennen en auto- en motorsport. Je moet zorgen dat de sporter snel beweegt door je beeld en dat doe je als je er haaks op staat. Een monopod is hierbij erg handig.

Zoom-burst en Panning
Bij Zoom-burst (een effect dat je ook met het radiaalfilter in Photoshop kunt simuleren) draai je aan de zoom-ring terwijl de sluiter openstaat. Een langere sluitertijd is hierbij handig. Als laatste wordt ook Prefocus onder de loep genomen. De truc is dat je van tevoren scherpstelt op een punt waar je een actie verwacht. Bijvoorbeeld een hardloper die door een finishlint loopt.

Een diafragma-waarde van f/5.6 geeft hierbij de meeste kans op succes en daarna is het ontkoppelen van het scherpstellen van de ontspanknop ook wel een vereiste.

Wat is een goede sportfoto?
Een goede sportfoto moet aansprekend zijn. Het moet voor de kijker meteen duidelijk zijn wat de foto uitbeeldt. Een sportfoto is goed als er emotie in zit. Elementen die voor sportfotografie van belang zijn zijn: de achtergrond (geen lege tribunes, indien rommelig vervaagd), scherptediepte (om je onderwerp te isoleren), standpunt, perspectief en timing.

Een voorbeeld van een gemist moment en een storende lege tribune als achtergrond
De bal moet altijd in beeld zijn en je moet de ogen van de speler(s) kunnen zien. Negentig procent van de sportfoto's bevat één van de volgende drie elementen: actie, vreugde of verdriet.

Feit of fabel
Een aantal compositiemethodes wordt uitgelegd waaronder: de regel van derden, de diagonaalmethode, de driehoeksmethode, de gouden verhouding en de gouden spiraal. Tot slot worden een tiental mythes ontzenuwd.

Diverse compositiemethoden

2. Hoe doen ze het?!

In dit hoofdstuk worden 50 verschillende sporten in alfabetische volgorde behandeld waarbij tips en trucs worden gegeven voor de specifieke sport. En daarnaast foto's ter inspiratie of voorbeeld.

Een aantal basis camera-instellingen die eigenlijk voor alle actiesporten gelden worden vermeld. Voor actiesporten die zich buiten afspelen kun je stellen dat de combinatie van een sluitertijd van 1/1000, een diafragma van f/4-f/5.6 en een Iso-waarde van 400 redelijk ideaal is.

Voor binnensporten ligt het iets anders vanwege de slechtere lichtomstandigheden. In de praktijk komt het er vaak op neer dat je ongeveer op een sluitertijd van 1/640 en een diafragma van f/2.8 plus ISO 3200 uitkomt.

Daarnaast is een AI-Servo (bij Canon) of AF-C (bij Nikon) autofocus-mode wenselijk en kun je het beste maar één focuspunt gebruiken om zodoende meer controle over je scherpstelpunt te hebben. Stel daarnaast ook de burst mode in zodat je meerdere opnames achter elkaar kunt maken en je meer kans hebt dat het perfecte shot er tussen zit.

De specifieke praktische tips over de 50 sporten zijn gebaseerd op eigen ervaringen. Ze zeggen erbij dat het hun manier van fotograferen is, wat niet wil zeggen dat dit de enige juiste manier is. Iedereen heeft zijn eigen benadering en stijl.

De 'Wist je dat' anekdotes tussendoor zijn een welkome afwisseling en de foto's verbeelden precies wat even daarvoor wordt uitgelegd. De beste plekken waar je kunt gaan staan of waar je juist niet moet gaan staan vanwege gevaar zijn echt bruikbare tips die je meteen in de praktijk kunt brengen.

Een hoog standpunt in combinatie met een langere sluitertijd geeft een ander kijk op hardlopen

3. Workflow

In dit hoofdstuk leer je een efficiënte manier om je foto's te beheren en bewerken. Welke software er op de markt te koop is, hoe je foto's op een goede manier moet opslaan en hoe je je foto's geschikt maakt voor printen en online gebruik.

4. Voor de gevorderde sportfotograaf

In dit hoofdstuk leer je hoe je foto's kunt verbeteren door middel van feedback. Daarnaast leer je hoe je je portfolio en een fotoserie kunt samenstellen. En als laatste een aantal manieren om je foto's te verkopen.

5. Inspirerende sportfoto's

Hierin leer je welke beelden de auteurs zelf mooi vinden, de belangrijkste instellingen per foto en hoe andere gelauwerde sportfotografen je kunnen inspireren.

Conclusie

Ik ben erg enthousiast over het boek! Je krijgt het gevoel dat Huub en Marcel de geheimen van de kok aan het prijsgeven zijn. Echt alle nuttige tips, puur gebaseerd op eigen ervaringen, worden gedeeld.

Je kunt het boek helemaal lezen, daar is het interessant genoeg voor, zeker door alle illustraties met zeer mooie en toepasselijke foto's en het leest heel toegankelijk. Maar je kunt het ook als naslagwerk gebruiken als je een keer een bepaalde sport moet vastleggen.

Het boek zit zeer overzichtelijk in elkaar waardoor je gemakkelijk iets terugvindt waar je net naar op zoek was. Ik vind het een aanrader, zowel voor professionele sportfotografen als voor fotografen die af en toe eens een lokaal wedstrijdje willen vastleggen.

Het zou ook best een goed idee zijn om het boek in het Engels te (laten) vertalen!

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

5 reacties

Toon meer reacties (1)

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ook interessant

• 

  Tip over sportfotografie in de avond

  door Michelle Peeters

• 

  Interview met fotograaf Bob van Zalm

  door Michelle Peeters

• 

  Synchroonschaatsen; ook dit is sportfotografie!

  door Richard Seijger

• 

  Cursus Sportfotografie

  door Aäron Nasarany

• 

  Vechten voor een goede foto tijdens de Spelen

  door Michelle Peeters

Toon alle artikelen binnen Reviews