Photofacts Academy

Photofacts Academy; 100+ Fotografie Cursussen
Fotograferen wordt makkelijker en leuker

Boek

De Fotobijbels; Boeken over Fotografie
101 Praktische fotografietips voor betere foto's

Johannes Klapwijk

Focus stacking in Helicon Focus

donderdag 7 juni 2012, 10:00 door | 20.496x gelezen | 10 reacties

Een van de grote uitdagingen bij macrofotografie is scherptediepte. Die is door je sterke vergroting ontzettend klein. En omdat ik liever niet naar een heel klein diafragma (grote getallen) ga vanwege de rommelige achtergrond die dat oplevert is het de uitdaging om voldoende scherptediepte te krijgen.

Een vlinder scherp krijgen lukt nog wel redelijk met f/8, maar wat nu als hij op een bloem zit die nog meer naar voren komt? In Helicon Focus heb ik een prachtig stukje software gevonden die hierin perfect voorziet.

Het idee van focus stacking software is dat je meerdere foto's maakt waarbij de focus steeds iets verschuift. Deze foto's kunnen dan via computeralgoritmes over elkaar gelegd worden. Om dit iets concreter te maken een praktisch voorbeeld. Stel, je stelt scherp op de neusharen van een vlinder. Omdat de ogen iets naar voren steken zijn die iets onscherp en omdat de voelsprieten nog verder naar voren komen zijn die helemaal onscherp.

Je maakt dan eerst een foto met de neusharen scherp, waarna je heel iets je focus naar voren schuift om de ogen scherp te krijgen, dan maak je een tweede foto. Nog zo'n stapje dichterbij scherpstellen, foto 3 enzovoorts. Totdat je uiteindelijk na een x aantal stappen de top van de voelspriet of het voorste bloempje ook scherp hebt.

Dat ziet er dan zo uit: bewust heb ik een bolle bloem gekozen als voorbeeld. Let wel, de hele serie hier is 16 foto's, de stapjes moeten erg klein zijn zodat er geen plakjes scherpte missen.

Dikkopje foto voor focus stacking
Foto 1: de ogen zijn scherp

Dikkopje foto voor focus stacking
Foto 2: de voelsprietpunten zijn scherp

Dikkopje foto voor focus stacking
Foto 3: het midden van de bloem scherp

Dikkopje foto voor focus stacking
Foto 4: de dichtsbijzijnde kant van de bloem is scherp

Je hebt nu dus, in plaats van in één foto zo veel mogelijk scherp te krijgen door kleine diafragma's, meerdere foto's met elk een 'plakje' scherptediepte. Een van de grote voordelen is dat je hiermee scherptediepte's kan halen die in één opname niet mogelijk zijn en een ander groot voordeel is dat je achtergrond door een groter diafragma mooi rustig blijft.

Zou je nou proberen deze plakjes in Photoshop te combineren dan zul je zien dat door het verschuiven van de focus de foto's net niet over elkaar passen want eigenlijk word subtiel je brandpuntsafstand veranderd als je scherpstelt waardoor je onderwerp net even iets kleiner of groter in beeld komt.

Dit probleem word in helicon focus afgevangen doordat de software allerlei informatie uit je foto's uitleest en gebruikt in de berekeningen. Ook herkend de software vlakken en lijnen in je foto zodat hij kan zien welke delen in welke foto scherp zijn. In feite ontstaat hierdoor in de software een 3D beeld van je onderwerp.

Hieronder het platgeslagen beeld dat helicon herkend uit 16 foto's. Uiteraard had ik meer foto's kunnen nemen om ook de vleugels en de achterste bloembladeren scherp te krijgen, maar scherptediepte geeft wel een gevoel van diepte in de foto, dus ik heb hier bewust de scherptediepte nog wel weg laten lopen.

Platgeslagen foto in helicon focus met volledige scherptediepte
Het resultaat in helicon focus


Indien helicon op een gegeven moment vlakken niet goed herkend is het mogelijk om in de software handmatig op een bepaalde locatie een bepaalde foto te kiezen, maar ik heb dit in de praktijk nog niet nodig gehad.

Aanpak in het veld


Het enige wat ik nog kan delen is mijn methode om in het veld een goede reeks beelden te schieten. Thuis in een studio situatie is het mogelijk om je camera aan te sluiten op de laptop en helicon zelf de foto's te laten maken. In het veld gaat het om handwerk en pak ik het op de volgende manier aan:

Ik fotografeer altijd vanaf statief: kleine verschuivingen door de wind kan helicon opvangen, maar uiteraard zit er een bepaalde tolerantiegrens in dus als je uit de hand fotografeert zullen foto's op een gegeven moment niet meer goed herkend worden. Uiteraard kies ik voor handmatig scherpstellen.

Eerst stel ik handmatig scherp op het achterste punt. Puur om te weten hoe mijn focusring dan staat. Hierna stel ik (zonder nog iets te doen verder) scherp op het voorste punt en dan weet ik welke draai er nodig is om het juiste bereik te geven. Ik zet mijn camera op burst-modus en ga terug naar het achterste punt.

Terwijl ik begin te ratelen probeer ik zo vloeiend mogelijk in een seconde of twee van het achterste punt naar het voorste punt te draaien. Als je maar een paar foto's nodig hebt hoef je niet zo lang te ratelen.

Het vereist wat oefening en voor mij lijkt het iets op tegelijk koppeling en gas bedienen om weg te rijden: ik bedien tegelijk de burst en mijn focusring. Met wat oefening krijg je vloeiende trapjes waarbij je voorzichtig je sluiter behandeld hebt waardoor de foto's niet te veel verschuiven. Ik heb zelfs succesvolle trappen kunnen fotograferen uit de hand, maar dit vereist wel de nodige oefening en heeft grotere kans te mislukken.

Conclusie


De software heeft nog allerlei mogelijkheden, maar dat is te veel en te complex om uit te leggen in een artikel. Mijn conclusie is in ieder geval dat deze software ideaal is voor macrofotografie en ik zal het denk ik steeds meer gaan gebruiken de komende tijd.

Cursus Herfst- en Macrofotografie

Heb je zin om ook eens een poging te wagen om met herfst- of macrofotografie aan de slag te gaan? Ik denk dat mijn cursus herfstfotografie en cursus macrofotografie voor Photofacts Academy een hele mooie start kan zijn en volop kan inspireren om zelf het veld in te gaan en mooie macrofoto's te maken.
Johannes Klapwijk

Over de auteur

Johannes Klapwijk heeft zich al een jaren intensief toegelegd op natuurfotografie. In het voorjaar en de zomer ligt de nadruk op macrofotografie. Maar ook grotere onderwerpen binnen de natuurfotografie boeien: van vogels tot landschappen.
Johannes verzorgt ook workshops in natuurfotografie.

10 reacties

  1. gast schreef op donderdag 7 juni 2012 om 11:32  | reageer

    Deze heer doet het zelfde dan met portretten.

  2. Thijsuitbalk
    Profiel Thijsuitbalk schreef op donderdag 7 juni 2012 om 12:00  | reageer

    Ja een prachtig programma.maar ik durf het niet meer te gebruiken: 3x is er iets misgegaan met mijn fototoestel, bij het gebruiken van dit programma.mijn canon 7d ligt nu weer bij de reparateur na een poging om een mooie foto met helicon focus te maken. Ik weet niet wat ik fout doe.heb al contact gehad met helicon focus, maar die herkenden het probleem niet.zijn er gebruikers met dezelfde ervaring?

  3. Elja Trum
    Profiel  Elja Trum schreef op donderdag 7 juni 2012 om 12:09  | reageer

    @Thijs; als je de 'in het veld' methode van Johannes gebruikt hoeft je camera niet rechtstreeks met het programma te communiceren en kan er dus ook niks mis gaan.

  4. Johannes Klapwijk
    Profiel  Johannes Klapwijk schreef op donderdag 7 juni 2012 om 12:16  | reageer

    Thijs: ik heb met mijn 5DMKII binnen prima series kunnen maken door het programma te koppelen aan mijn camera. Van mijn kant dus geen slechte ervaringen, maar zoals Elja al aangeeft: je kunt de software ook alleen gebruiken om beelden samen te voegen en dan loop je in ieder geval geen risico's.

  5. Erik
    Profiel  Erik schreef op donderdag 7 juni 2012 om 12:27  | reageer

    @Gast: Brenizer doet iets heel anders. Hij gebruikt photostitching om met een grotere hoek toch een zeer beperkte DOF te gebruiken.

    Dat is nogal een verschil met focusstacking knipoog

    @Johannes: goede praktijktip! vrolijk Ik heb focusstacking nog nooit gebruikt (ook niet nodig gevonden), maar dat is wel de manier om het op locatie te doen! Het resultaat is ook goed vrolijk

  6. leo
    Profiel leo schreef op donderdag 7 juni 2012 om 13:09  | reageer

    Ik kende de methode van Johannes al, daar zijn wel meer artikelen over geweest. De methode getoond in de link van Gast was nieuw voor mij, leerzame tip.

  7. gast schreef op donderdag 7 juni 2012 om 19:46  | reageer

    neen @erik er zijn verschillende wegen die naar Rome leiden alleen hoe noem je het.

  8. Erik
    Profiel  Erik schreef op vrijdag 8 juni 2012 om 00:44  | reageer

    Klopt, maar dan moet je wel het verschil tussen de diverse weg weten toch...? knipoog De manier die je geeft is een ijzersterke methode, eentje die mij erg aanspreekt, maar wel bedoeld is voor een beperkte DOF. De methode die Johannes beschrijft is juist een methode om de DOF te vergroten en heeft dus een tegenovergesteld effect.
    Daarnaast is de werkwijze bij beide methoden ook verschillend en dus niet vergelijkbaar.

    Begrijp me niet verkeerd, je geeft een waardevolle tip die nog veel vaker gegeven mag worden, alleen is het resultaat niet hetzelfde. De ene weg leid naar Rome, de andere naar Londen, maar het zijn beide mooie steden (om maar even in de vergelijking te blijven).

  9. gast schreef op vrijdag 8 juni 2012 om 12:31  | reageer

    Klopt Erik.

  10. gerard van leeuwen
    Profiel gerard van leeuwen schreef op vrijdag 8 juni 2012 om 14:14  | reageer

    Er nog een ander programma nl. Combine zp
    Nog gratis ook ! Ik heb daar goeie ervaringen mee
    foto op pbase

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.
Cursus Natuurfotografie in Nederland met Rob Dijkstra
Cursus Luminar AI met Nando Harmsen
Toon alle artikelen binnen Software

Photofacts wordt mede mogelijk gemaakt door


Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.748 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts
Om Photofacts.nl goed te laten functioneren maken we gebruik van cookies. Bekijk ons cookiebeleid. akkoord