Je studeerkamer als fotostudio
maandag 24 september 2012, 21:10 door Elja Trum | 61.505x gelezen | 13 reactiesEen grote professionele studio gevuld met een veelvoud aan krachtige studioflitsers is niet voor iedereen weggelegd. Niet alleen kost dergelijke apparatuur vele duizenden euro's, maar je hebt er ook nog eens een flinke ruimte voor nodig. Gelukkig kun je ook prima in je eigen huis aan de slag en met weinig investering toch professioneel ogende studiofoto's maken.
Studioruimte
Een thuisstudio begint met een ruimte waar je de studio op kunt bouwen. Een grote ruimte is ideaal, maar in het gemiddelde rijtjeshuis kan dat al snel een probleem vormen. Voornamelijk hoogte zul je snel te kort komen. Dat is geen probleem wanneer je voornamelijk portretjes wilt schieten, maar wil je iemand staand van top tot teen op de foto krijgen dan is zo'n 2,5 tot 3 meter het minimale dat je aan hoogte nodig zult hebben.
Om het model en je achtergrond afzonderlijk te kunnen belichten moet er voldoende ruimte zijn tussen beiden. Ook zul je zelf een paar meter van je model moeten staan om hem of haar zonder vervormingen op de foto te kunnen zetten. Een ruimte met een lengte van zo'n vijf meter is dan al snel het minimum dat je nodig hebt en dan sta je als fotograaf al met je rug tegen de muur te werken.
Voor de breedte geldt al snel dezelfde afmeting; een meter of vier is daarvoor wel het minimum. In veel gevallen kan het dan ook de moeite zijn om de woonkamer zo nu en dan eens te verbouwen tot fotostudio. Nadeel is natuurlijk dat het een boel extra tijd (en overlast voor de rest van het huishouden) kosten om met je studio aan de slag te gaan.
Verven
Let erop dat er in jouw studioruimte geen gekleurde wanden aanwezig zijn. Een rode muur kan bijvoorbeeld zorgen voor een rode zweem in je foto's. De ideale kleur voor de muur van een studio is grijs. Zwart zou theoretisch nog beter kunnen zijn, maar je moet er toch niet aan denken dat je urenlang bezig bent in een ruimte met allemaal pikzwarte wanden. Bovendien kun je een grijze wand, in sommige foto's, ook prima gebruiken als een soort groot reflectiescherm.
De achterwand van je studio kun je de kleur geven die je verwacht het meest te gaan gebruiken (in veel gevallen wit). Je kunt dan voor de overige kleuren met achtergronddoeken of papier werken en in de meeste gevallen gewoon de muur als achtergrond gebruiken. Voorwaarde is wel dat je een muur hebt zonder structuur, want anders ga je die terug zien in je foto's.
Als je aan het verven gaat kies dan niet voor (hoog)glans, maar gebruik (half) matte verf. Glanzende verf reflecteert je flitslicht en zal voor hinderlijke effecten zorgen. Hetzelfde geldt overigens ook voor de overige muren in je studio.
In veel woningen zul je te maken hebben met bestaande witte muren. Daar valt ook prima mee te werken, maar houd er rekening mee dat het licht ook reflecteert en dat er daardoor een andere belichting in je foto kan ontstaan dan je verwacht had. Zeker in kleinere ruimtes is de reflectie op witte muren een belangrijke extra lichtbron om rekening mee te houden.
Continue licht
Hoewel in studio's meestal met flitsers gewerkt wordt kun je er ook voor kiezen om continue licht te gebruiken. Dat kan al heel goedkoop en simpel met een paar bouwlampen. De kleurtemperatuur maakt op zich niet zoveel uit (het licht mag dus ook geel zijn), zolang al je lichtbronnen dan maar dezelfde kleurtemperatuur geven.
Er kleven een paar nadelen aan continue licht; je kunt bijna nooit genoeg licht krijgen om daadwerkelijk met veel scherptediepte te werken. Lukt het je wel om je gewenste diafragma te gebruiken, dan zul je in veel gevallen merken dat de sluitertijd zo langzaam is dat je model wel heel stil moet blijven staan. Met een flitser kun je beweging veel eenvoudiger bevriezen.
Nog een belangrijk nadeel is de warmte die continue lampen doorgaans produceren. Het kan snel heet worden in een kleine ruimte met felle bouwlampen. Let ook goed op het model, want hij of zij staat helemaal midden tussen deze straalkacheltjes.
Strobist style
Een andere manier om op een relatief goedkope wijze je onderwerp te belichten in je eigen thuisstudio is door gebruik te maken van opzetflitsers. Normaal gebruik je dit type flitsers direct bovenop je camera, maar met de toevoeging van een (draadloze) trigger kun je deze compacte flitskoppen ook prima gebruiken voor studiowerk.
Wanneer je het gebruik van opzetflitsers in je studio onder de knie hebt kun je dezelfde trucjes ook uithalen op elke andere locatie. Je hebt zo dus een erg mobiele studio.
Studiofiltsers
Ook studioflitsers hoeven geen vermogen te kosten. Denk er echter wel aan dat je (net zoals bij een camera) niet slechts een losse flitser koopt, maar een systeem. Daarom kan het slim zijn voor een merk te kiezen waarbij je in de toekomst nog voldoende kunt upgraden, zowel wat betreft de flitsers zelfs als bij de beschikbare accessoires.
In de initiële aanschaf hoeft het ook niet eens zoveel uit te maken of je voor een instapmerk gaat of voor één van de grotere merken. Zo kosten de flitsers van instapmerk Falcon Eyes zo'n 160 euro per stuk terwijl je de eenvoudigste flitser van kwaliteitsmerk Elinchrom voor zo'n 220 euro kunt aanschaffen.
Naast Elinchrom staan bijvoorbeeld ook Bowens en Profoto bekend als de betere merken. Falcon Eyes, Linkstar en Jinbei vallen onder de instapmerken en bieden over het algemeen iets minder aan kwaliteit. In de praktijk kun je met beide typen natuurlijk prima foto's maken. Je zult het niet direct terug zien in je foto's. De kwaliteitsmerken zijn vaak iets beter betrouwbaar in gebruik en hebben ook een constantere lichtafgave en kleurtemperatuur.
Achtergrond
Een foto genomen in een studio herken je vaak aan de egale achtergrond, al is dat natuurlijk geen vereiste. Doorgaans wordt voor een achtergrond een rol achtergrondpapier of een groot doek gebruikt. Dat hoeft niet heel duur te zijn, maar eigenlijk kun je bijna alles als achtergrond gebruiken.
Zeker voor een zwarte achtergrond is het gebruik van een grote zwarte doek een goede optie. Een zwarte achtergrond krijg je voornamelijk door ervoor te zorgen dat er geen licht op de achtergrond valt. Dan zijn vouwen in een doek direct ook minder belangrijk.
In principe kun je zelfs een witte achtergrond zwart maken door de afstand tussen de achtergrond en het model zo groot te maken dat je het licht de achtergrond simpelweg niet meer bereiken. In de praktijk zal je thuisstudio daar al snel niet groot genoeg voor zijn omdat het licht ook via de muren, de vloer en het plafond de achtergrond kan bereiken.
Brenda
Door meer of minder licht op de achtergrond te laten vallen kun je de kleur van de achtergrond nauwkeurig bepalen. In deze foto is in plaats van wit (de achtergrondrol zelf was wel wit) een lichte grijstint gebruikt. Dat past prima bij dit portret.
Wil je juist wel een echt witte achtergrond dat is het van belang dat de achtergrond goed verlicht. De verleiding is wellicht groot om gewoon een flinke bak licht op de achtergrond te zetten zodat deze zeker spierwit zal zijn. Zo'n fel witte achtergrond zal echter ook details aan de rand van je onderwerp overstemmen, bijvoorbeeld de wapperende haren van een model. Het is daarom slimmer om je achtergrond zo uit te lichten dat deze maximaal één stop overbelicht is ten opzichte van je model.
Heel herkenbaar uit studio foto's zijn de oneindige achtergronden, een model die in een lege witte ruimte zonder muren lijkt te staan. Dit effect wordt bereikt door de achtergrond (meestal een rol papier) in een soepele kromming door te laten lopen op de grond. Je ziet zo geen hoeken meer waardoor de studio oneindig groot lijkt.
Mika
Het is ook leuk om eens met wat anders te werken dan egale achtergronden. Ook hier kun je kant en klare oplossingen voor kopen, maar het is goedkoper (en leuker) om zelf creatief voor bijzondere achtergronden te zorgen.
Zo kun je bijvoorbeeld bij de bouwmarkt voor een paar euro een aantal verschillende rollen behang kopen. Voorzien van een leuk motiefje en sprekende kleuren maak je daarmee in no-time een bijzondere achtergrond.
Om hier flexibel mee te kunnen werken kun je bijvoorbeeld een paar platen hout behangen. Je kunt zowel de voor en achterkant gebruiken en je schuift ze gemakkelijk aan de kant wanneer je ze niet nodig hebt.
Model Ianthe voor een rol Praxis behang
Een softbox links van het model (vanuit de fotograaf gezien) en een reflector aan de andere kant zorgde voor het licht. De opvallende rode achtergrond is een rol behang van de Praxis voor nog geen vijf euro.
Licht vormers
Een flitser is een lichtbron, maar om echt met die lichtbron te kunnen werken heb je lichtvormers nodig. Een lichtvormer is eigenlijk alles wat je voor je lichtbron plaatst waardoor deze veranderd. Bekende lichtvormers zijn bijvoorbeeld softboxen, paraplu's en snoots. Elke lichtvormer zorgt voor zijn eigen effect.
Lichtvormers zijn in vele vormen en maten te koop en kunnen vaak erg prijzig zijn. Voor een goede softbox betaal je al snel honderden euro's. Gelukkig kun je ook veel goedkoper aan de slag door een beetje creatief te zijn. Als alternatief voor een softbox (die zorgt voor een grote lichtbron met zacht licht) kun je bijvoorbeeld een paraplu of een doorzichtscherm gebruiken. Die heb je al voor enkele tientjes in huis en kunnen ook mooi zacht licht opleveren.
Een snoot bundelt je licht en maakt hiervan een kleine lichtbron. Je kunt dit effect ook bereiken door zelf te gaan knutselen met wat karton. Let hierbij wel op de warmte die van je modellicht af komt. Echt creatief wordt het wanneer je alledaagse dingen in gaat zetten als licht vervormer; hang bijvoorbeeld eens luxaflex voor je flitser, knip wat gaten in een stuk karton dat je voor de flitser houd en op de achtergrond richt of zet een plant voor je flitser voor een bijzonder effect.
Ook een reflectiescherm is in een studio onmisbaar. In plaats van een tweede flitser kun je vaak een reflectiescherm gebruiken. Hiermee licht je donkere delen eenvoudig op. Een reflectiescherm koop je al voor een paar tientjes, maar je kunt ook simpelweg een flink stuk piepschuim gebruiken voor hetzelfde effect.
Hoeveel licht heb je nodig
Hoewel één lichtbron nog erg betaalbaar is wordt er in een studio vaak gebruikt gemaakt van een veelvoud aan flitsers. Hoeveel flitsers heb je nu eigenlijk nodig om bij de meeste situaties goed uit de voeten te kunnen?
Met één flitser kun je al prachtige foto's maken. Vooral wanneer je bijvoorbeeld low-key foto's wilt maken (foto's waarbij het zwart overheersend is) kun je met één flitser prima uit de voeten. Je belicht je model vanuit een bepaalde hoek, meer niet.
Wouter
Low-key opname met één flitser voorzien van softbox aan de linkerkant van het model (vanuit de fotograaf gezien).
Met twee flitsers kun je al meer. Je kunt bijvoorbeeld het tweede licht gebruiken als haarlicht en zo je model los laten komen van de donkere achtergrond. Ook kun je het tweede licht gebruiken om de achtergrond te belichten.
Mijn advies zou echter zijn om voor drie flitsers te gaan. Je hebt dan een groot scala aan mogelijkheden om zowel model als achtergrond goed te belichten. Bijvoorbeeld het hoofdlicht op het model, een haarlicht om hem of haar los te halen van de achtergrond en het derde licht om de achtergrond uit te lichten.
Met drie flitsers kun je de meeste lichtsituaties die je wilt in een studio voor elkaar krijgen. Uiteraard kun je met nog meer flitsers ook nog meer voor elkaar krijgen, maar voordat je als fotograaf alles uit de eerste drie flitsers gehaald hebt ben je waarschijnlijk al een paar jaar verder.
Controle over het licht
Het voordeel van werken in een studio is dat je het licht volledig beheerst. Je bepaald precies welk licht en in welke vorm er aanwezig is (of juist ontbreekt). Let er dan ook wel op dat er geen andere lichtbronnen in de ruimte aanwezig zijn. Dek ramen dus af en zet de normale verlichting tijdens het fotograferen uit. Een TL-balk kan bijvoorbeeld zorgen voor een groene zweem in je foto's.
Andere lichtbronnen hebben vaak een eigen kleur en kunnen daarmee voor kleurzweemen in je foto's zorgen. Natuurlijk is er ook de kans dat de normale verlichting zorgt voor licht op plekken waar je die in je foto niet wilt hebben, bijvoorbeeld een zwarte achtergrond die hierdoor niet meer echt zwart is.
Studioflitsers zijn meestal ook voorzien van continue licht (ook wel modellicht genoemd). Deze kun je gewoon aanlaten want ze gaan uit op het moment dat de flitser afgaat. Gebruik je opzetflitsers voor jouw studio dan zul je toch nog een (zwak) lampje aan moet laten. Je kunt immers niet in het volledige donker werken.
Ook de autofocus van je camera heeft licht nodig om scherp te kunnen stellen. Wanneer je met alleen continue licht werkt zorg je ervoor dat alleen die lampen aan staan en geen overige verlichting.
Studio huren
Is je conclusie na het lezen van dit artikel dat een eigen thuisstudio voor jou niet praktisch is? Overweeg dan eens het huren van een studioruimte. Vaak kun je al voor een paar tientjes per dagdeel terecht bij collega fotografen. Zij bieden hun ruimte graag aan wanneer ze deze zelf niet gebruiken.
In de meeste gevallen kun je dan ook direct werken met hun studioflitsers en accessoires en gebruik maken van de overige faciliteiten in de studio zoals voor make-up ruimte en kleedruimte voor de modellen. Het huren van een studio is ook een goede manier om te kijken of studiofotografie wel jouw ding is.
Dit artikel is eerder verschenen in Zoom Magazine.
Wil jij ook gave foto's maken?
Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.14 dagen gratis fotografiecursussen kijken
Over de auteur
Elja Trum is oprichter van Photofacts, online fotografiecursussite Photofacts Academy en het blog Teslafacts. Hij schrijft sinds 2006 over fotografie. Elja is ook auteur van boeken over zwart-witfotografie, flitsfotografie en portretfotografie.
13 reacties
-
Marcel schreef op maandag 24 september 2012 om 23:18 | reageer
Leuk stuk. Ben net aan het oriënteren voor een thuis studio.
-
Paul Oosterlaak schreef op dinsdag 25 september 2012 om 00:06 | reageer
Ik vind de titel een beetje misleidend, want een studeerkamer is doorgaans geen 4x5m. Ik snap dat je die ruimte nodig hebt, maar dat is dus echt geen studeerkamer meer. In een gemiddeld rijtjeshuis mag je blij zijn met een zolder waar je deze ruimte hebt.
-
-
Linda schreef op dinsdag 25 september 2012 om 11:09 | reageer
Ik heb ook een thuisstudio in een kamer van 5.00x3.20m en dat gaat prima. Ik fotografeer vooral kinderen, maar ook gezinnen en af en toe een groep en dat gaat prima!
-
renee schreef op dinsdag 25 september 2012 om 12:14 | reageer
ik gebruik mijn huiskamer als studio......lekker ruim..... enige is wel dat ik aan de achterkant van mijn huis geen gordijnen heb hangen dus de kamer is niet geheel donker.... maaaaaar moet zeggen dat het voor mij niet echt hinderlijk is......maak gewoon gebruik van het licht( ook als kan het zijn dat je je instellingen even moet veranderen....) als het kan en rest opvullen met mijn studio lampen/flitsers.....
-
Suzanne schreef op dinsdag 25 september 2012 om 14:28 | reageer
Thuis lukt het al redelijk, de rest van de bewoners is vaak niet blij met de ombouw van de woonkamer maargoed het is wel leuk om zo dingen te proberen. Fijn alternatief is www.studio76.nl en is een aanrader, hoef alleen mijn body en lens mee te nemen en de rest staat klaar
Succes allen met deze leuke creatieve hobby!
Suzanne -
karen Poelmann schreef op woensdag 26 september 2012 om 09:15 | reageer
Fijn stuk, ik heb ook een studio in mijn werkkamer gemaakt. Gaat prima, behalve grote groepen, dan bouw ik inderdaad mijn woonkamer om. Wel heb ik nog steeds geen goede oplossing voor het goed uitlichten van mijn witte achtergrrond (met papier). Er staan 2 d-lites op en als ik mijn model op f8 fotografeer, is mijn doek op f11 ingesteld. Toch mis ik het echte Crispy white. Iemand nog tips?
-
Benny schreef op woensdag 26 september 2012 om 15:15 | reageer
Karen,
De achtergrond nog een stop extra overbelichten.
Dus als je op je model/portret f8 meet, dan meet je de achtergrond uit op f16; of terwijl 2 stops overbelicht.
Pas wel op, dat het licht op je achtergrond niet terug reflecteerd op je model. Dus model minimaal 2 meter voor de achtergrond zetten. En even checken, uiteraard.
Benny -
Jwain schreef op woensdag 26 september 2012 om 16:33 | reageer
leuk stuk @elja! nog een tip: leen de volledige uitrusting af en toe van je schoonbroer (zwager noemen jullie dat denk ik). kost je niets
ik merk wel dat als je een beetje aangenaam wilt werken je toch behoorlijk wat ruimte nodig hebt. 2 softboxen op een lampenstatief met brede poten en daar nog een derde statief bij met een snoot vraagt toch wat ruimte. maar soms is wat improviseren ook doeltreffend en leuk. zo lag ik laatst voor een shoot van een kind plat op de buik in de gang en trok via de opening van de deur om toch maar de ruimte te hebben die ik wilde hebben. mijn garage heeft ook al als studio gediend: heeft geen ramen (dus lekker donker) en is vrij lang. -
klutie schreef op donderdag 27 september 2012 om 14:36 | reageer
Denk dat dit artikel zeker de moeite waard is voor mensen, die over een huiskamerstudio nadenken. Zelf heb ik inderdaad ook slechts een telkens opnieuw om te bouwen huiskamer ter beschikking. Het grootste probleem is inderdaad de beperkte hoogte.
Daarnaast ben ik voor elke shoot toch gauw een dik uur (en een massa transpiratievocht) kwijt om e.e.a. in gereedheid te brengen. Na de shoot moet dan alles weer afgebouwd, opgeborgen (slepen naar de zolder) en de huiskamer weer in de normale staat teruggebracht worden ... ook hier weer een half uur tot 3 kwartier zweten.
Dit leidt ertoe dat je minder snel genegen bent om een studioshoot te doen en gezien de huidige markt kun je eigenlijk niets extra's vragen voor deze extra "werktijd".
Als je het niet absoluut nodig hebt zou ik je aanraden om serieus te overwegen om met reportageflitsers à la strobist te werken. Ook daarbij kun je toch ook tot hele aardige resultaten komen. -
ErikvanRosmalen schreef op donderdag 27 september 2012 om 15:36 | reageer
Sterker nog, ik denk dat de meeste 'thuisstudio-fotografen' voor 99 van de 100 toepassingen niet eens echte studioflitsers nodig hebben (los van het feit dat je geen instellicht meer hebt). Reportageflitsers zijn krachtig genoeg om kleine ruimtes als woonkamers uit te lichten.
-
Jaap schreef op dinsdag 11 maart 2014 om 14:22 | reageer
Hallo, wat een fijn artikel. Ben zelf ook wat aan het proberen (http://www.flickr.com/photos/jaappol/13016646614/). Ik heb een softbox voor een opzetflitser gekocht die ik wil gebruiken voor portretfotografie. Daar kan ik de flitser achter en in monteren, met als verschil dat ik tegen het witte doek flits, of achterwaarts tegen de reflector. Wat is het beste?
-
Jeannette de Wit schreef op maandag 11 augustus 2014 om 14:06 | reageer
Leuk, bemoedigend artikel. Ikzelf woon in een rijtjeshuis en heb een huiskamer met een wat ongunstige indeling. Bovendien staan er natuurlijk meubels in zoals een flinke bank, salontafeltjes, een subwoofer en verschillende staande lampen. Toch kan ik door een slimme praktische aanpak, heel aardig gebruik maken van de ruimte.
Wat ikzelf erg handig vind, is het monteren van stevige wielen onder de grote meubels (bank en salontafel), zodat ik ze eenvoudig en vlot uit de weg kan rollen naar de achterkant van het huis. Het is niet prettig als het verplaatsen van meubels elke keer veel energie kost en door het geschuif beschadigd de vloer vaak ook gemakkelijk. Je hebt er ook plezier van bij het schoonhouden van de ruimte (sterk argument om indien nodig je partner te overtuigen van het nut).
In een grote bouwmarkt vind je meestal wel een uitgebreid assortiment aan wielen. Kies de juiste soort (draagkracht en hardheid van de wielen) en gebruik een aantal wielen met remmen, als je niet wil dat je meubels er al te gemakkelijk vandoor gaan.
Hangende lampen vind ik niet handig, tenzij je ze eenvoudig weg kunt halen. Ze hangen vaak mooi centraal en dus precies in de weg. Kies bij voorkeur voor staande lampen of een plafonnière met een zeer geringe hoogte. Staande lampen rol, schuif of zet je gemakkelijk opzij.
Je kunt kiezen voor een vaste achtergrondopstelling of eentje met twee statieven en een dwarsligger. Een vaste opstelling kun je aan de wand of aan het plafond monteren. Ikzelf heb twee beugels/ogen aan het plafond gemaakt. In die ogen heb ik een verwarmingsbuis geschoven. Aan de buis kan ik doek, zeil of papier hangen. Er zijn tegenwoordig ook mooie 'steiger' systemen te krijgen waarmee je zo'n beetje alles kunt maken wat je nodig hebt. Kijk rustig rond, wees creatief en knutsel je ideale systeem in elkaar.
Lampen, lichtvormers, het model en jij met je camera hebben ruimte nodig. Probeer de (mogelijk beperkte) ruimte die je hebt in de breedte en in de lengte optimaal te benutten. Onderzoek dat dus eerst als je kiest voor een vaste achtergrondopstelling.
Tenslotte een tip voor als je gaat boren in beton; gebruik een boorhamer en geen klopboor o.i.d. Gebruik ook een goede (SDS) boor. Een boorhamer is net zo groot als een traditionele boormachine en je kunt zo'n apparaat huren voor een halve of hele dag.
Deel jouw mening
Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.
Ook interessant
-
Flitsfotografie tip: Studiofotografie is een goed startpunt
door Elja Trum
-
Flitsfotografie tip: Maak je eigen studio thuis
door Elja Trum
-
Studioportretten met twee flitsers
door Elja Trum
-
Flitsfotografie tip: Lichtverloop in je achtergrond
door Elja Trum
-
Studioportretten met één flitser
door Elja Trum
-
Een zwevende appel in partjes fotograferen
door Nando Harmsen
Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox
44.748 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via
Elja Trum
Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!
Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over PhotofactsGratis eBook: Fotograferen van Kinderen
Mis dit niet: Tips voor adembenemende familiekiekjes!
Ontdek 25 praktische tips waardoor je prachtige foto's van je (klein)kinderen kunt maken. Je krijgt van mij ook wekelijks nieuwe fotografietips per mail.