Meer:

Tips en Truuks

3 tips om je eigen foto's kritisch te beoordelen

maandag 16 mei 2016, 14:41 door Elvira Smit | 10,932x gelezen | 25 reacties

Het grote nadeel van digitaal fotograferen is dat alles op je harde schijf verdwijnt. Je maakt beelden, je kijkt er even naar, en hop, door naar de volgende. Zonde! Want echt kijken leer je door láng te kijken. Naar dezelfde foto. Die foto moet de test van verveling (en soms zelfs ergernis) doorstaan.

Daarom een kort pleidooi voor fysieke foto's. Vertaal je beelden van pixels naar daadwerkelijke atomen. Zorg dat je beelden tastbaar zijn. Pas als je ermee samenleeft, merk je of er een band ontstaat. Of dat je het beeld na een paar dagen totaal zat bent. De kunst is dan om te duiden waaróm je het zat bent. Drie concrete tips:

1. Druk je foto's af

Alle foto's zijn mooier op een scherm, want dan worden ze van achteren belicht. De vraag is of de foto in afgedrukte vorm óók nog mooi is.

De eerste stap is selecteren. Welke foto's mogen worden afgedrukt? Wees niet te kritisch; bij twijfel altijd afdrukken. Kies het liefst voor een wat groter formaat (20 x 30 cm) zodat je de foto ook van een afstandje kunt bekijken.

Leg ze ergens neer waar je vaak langsloopt of vaak zit, of gebruik een prikbord. Je oog moet er telkens weer op vallen. Hou je foto's vast, en bekijk ze ook eens ondersteboven. Je wordt dan niet afgeleid door de inhoud, je ziet nu enkel de compositie en vlakverdeling.

2. Gebruik je bureaublad voor één foto

Ben je apetrots op een foto? Mooi, dan maak je daar je bureaubladachtergrond van. Voor minstens 2 weken. Achtergronden die ieder kwartier wisselen zijn leuk, maar geven je de ruimte niet om te oordelen. Maak je achtergrond dus statisch en kijk.

Op mijn bureaublad sterven veel van mijn foto's op deze wijze een tragische dood. Want de meeste foto's gaan bijzonder snel vervelen. Of ik zie ineens een detail dat me uitermate stoort.

3. Hang je beste werk aan de muur

Nog steeds laaiend enthousiast over je werk na stap 1 en 2? Dan kun je hem exposeren aan je eigen muur. De foto wordt daarmee onderdeel van je interieur en daardoor ook van vele gesprekken.

Je vrienden en familie zullen vragen naar de achtergrond van de foto en hun mening geven. Zo gaat het beeld écht leven en hoor je bovendien of het beeld hetzelfde effect heeft op anderen. Dus wacht niet langer: bevrijd je foto's uit hun digitale bestaan en druk ze af!

Over de auteur

Een foto liegt de waarheid. Iedere week schrijf ik twee artikelen daarover op mijn blog Kronkeling. Geen technische zaken, wél over hoe je leert kijken. En dat is nog een hele klus. Een mooi startpunt zijn de Kronkeltips, die vind je hier. Maar je kunt Kronkeling ook volgen op facebook.

25 reacties

Jack schreef op maandag 16 mei 2016 om 14:55
Op deze manier doe ik het zo ongeveer ook en dat bevalt prima. Ik maak er een bureaublad van en als de afbeelding me na enkele weken nog aanspreekt, dan laat ik hem afdrukken. Stap 1 sla ik dus over.
martinphili schreef op maandag 16 mei 2016 om 15:19
Ik heb dat ook gedaan maar werd er vreselijk depressief van. Geen enkele foto die ik maakte kon de toets der kritiek doorstaan. Aan iedere foto mankeerde wel wat.
Ik ben er dus maar mee gestopt en nu ben ik véél happier.
Elvira Smit schreef op maandag 16 mei 2016 om 15:25
Dag Jack, leuk te horen dat jij het omdraait en begint met de bureaublad-test, dat kan natuurlijk ook

@ Martinphili: Daar heb ik soms ook last van. Maar eigenlijk mankeert aan álle foto's wel wat, ook van de beste fotografen. Ik vind het zelf erg leerzaam om te bepalen welke van mijn foto's het beste zijn in vergelijking met mijn andere foto's.
Leg de lat niet al te hoog voor jezelf! Leren kijken gaat met kleine stappen...
martinphili schreef op maandag 16 mei 2016 om 15:57
En wat leer je nou eigenlijk van één foto? Helemaal niets toch?
Een hele serie, DIE moet goed zijn. Dán ben je ergens mee bezig.
Elvira Smit schreef op maandag 16 mei 2016 om 16:02
Het ligt eraan wat je doel is met fotografie. Als je graag goede series wil maken, dan kun je inderdaad het beste 'seriematig' leren kijken en dus een hele serie laten afdrukken. Dat doe ik ook regelmatig; ik vind het prettig om dan de foto's fysiek op de grond te hebben liggen en ze heen en weer te kunnen schuiven.

Wil je echter een specifieke techniek goed onder de knie krijgen, dan kun je je richten op het perfectioneren van één bepaald beeld. Maar zoals met alles in de fotografie geldt: je moet je eigen werkmethodes zoeken, er is niet één waarheid. Daarom dient dit artikel ook enkel ter inspiratie en niet als voorschrift
Nina schreef op maandag 16 mei 2016 om 16:04
@Elvira: ik volg je blog sinds een tijdje, fijn dat het niet over apparatuur gaat maar over composities en kijken naar de foto zelf. Ik vind je blog echt een aanrader!!
@martinphili: ik heb het omgekeerde, zoals Elvira al zegt 'mankeert' er aan elke foto wel wat. Maar ik ben er inmiddels achter dat ik 'perfecte' foto's (zonder storende elementen) eigenlijk gewoon oersaai vind. We worden in reclames, tijdschriften, op websites, ansichtkaarten etc etc al gebombardeerd met perfect strak afgewerkte plaatjes, daar valt niks aan toe te voegen. Ik heb al een aantal keren gemerkt dat ik foto's met een randje veel interessanter vind. Ik houd bijvoorbeeld erg van het fotograferen van stedelijk leven. In het begin zocht ik ook naar die perfecte ansichtkaart-plaatjes maar nu vind ik juist dat afgebladderde reclamebord dat in de hoek van mijn foto is terechtgekomen wel intrigerend (maar niet altijd hoor). Zoiets maakt voor mij soms juist dat de foto gaat leven.
Wat voor mij trouwens goed helpt om foto's te beoordelen is om er een tijd niet naar te kijken. Ik kwam laatst een fotoboekje tegen van een aantal jaren geleden en werd weer erg blij van mijn eigen ouwe foto's!
Nina schreef op maandag 16 mei 2016 om 16:14
@ martinphili: heb jij dan nooit dat je ergens een enkele foto voor moet selecteren? Ik deed eens mee aan een 50mm-project (1 foto per week insturen) en dan vond ik het altijd zeer lastig om er juist die ene foto uit te pikken die goed op zichzelf 'overeind' blijft. Terwijl de serie het hele verhaal vertelt, waarbij foto's elkaar aanvullen en versterken en in kunnen gaan op details....
Ik merk dat ik - als ik in portfolio's van andere (amateur)fotografen kijk, dan soms onzeker over mezelf raak als fotograaf, maar dan vergeet dat achter die ene mooie foto waarschijnlijk een heleboel minder geslaagde foto's gemaakt zijn die we niet zien... Dus waarom zou een hele serie dan goed moeten zijn..?
Jan Harm schreef op maandag 16 mei 2016 om 16:39
Ik laat vaak een serie foto's, die ik zelf gemaakt en bewerkt heb, daarna afspelen in een permanente diashow als screensaver. Na een paar dagen weet je precies welke foto's je kunt weggooien en welke de moeite van het bewaren (of afdrukken) waard zijn.
martinphili schreef op maandag 16 mei 2016 om 16:40
@Nina: In de laatste zin van je eerste alinea geef je eigenlijk al het antwoord op je laatste vraag
Elvira Smit schreef op maandag 16 mei 2016 om 17:33
@ Nina: leuk om te horen!
En inderdaad schuilen er een berg slechte foto's achter iedere goede foto. Sla het boek 'contact sheets' van Magnum er maar op na. Contactvellen vol met missers en dan ineens die ene iconische foto die iedereen kent
Donald Willemsen schreef op dinsdag 17 mei 2016 om 10:35
Voor mij is een foto pas echt goed als de foto me blijft intrigeren, blijft boeien, mijn aandacht blijft trekken of wanneer je in een foto steeds iets nieuws ontdekt. Het spreekt natuurlijk vanzelf dat de foto ook fototechnisch in orde moet zijn, zoals scherpte/onscherpte, compositie/vlakverdeling, kleur/zwart-wit.
Brian schreef op dinsdag 17 mei 2016 om 12:51
Misschien maak ik teveel foto's hoor, maar als ik lees dat veel foto's van je sneuvelen op het bureaublad, en ook lees dat je vind dat foto's minimaal 2 weken daar moeten blijven staan, dan hou je nog maar 26 foto's over per jaar. Als er daar ook nog eens veel van sneuvelen...

Ik denk werkelijk dat ik nog 8 jaar door kan met alleen mijn foto's van de afgelopen week...

Ik denk wel dat de methode die je aanhangt helemaal goed is hoor. Ik denk alleen dat de tijden die je er bij vermeld niet heel realistisch zijn. Ik sla de bureaublad fase dan ook over maar ik druk wel veel af inderdaad. en in mijn werkkamer hangen al die 13x18 afdrukjes en daar sneuvelen er inderdaad best veel. Wat ik na een tijdje nog aansprekend vind komt er in groter formaat, en daar is XPozer dan weer heel blij mee
100 schreef op dinsdag 17 mei 2016 om 13:01
Wat denk ik vaak vergeten wordt is dat je naast “gevoel” voor beeld/compositie ook kennis nodig hebt om te kunnen duiden wat je ziet. Zonder die kennis kun je kijken tot je een ons weegt en kom je er waarschijnlijk nooit achter wat een foto goed maakt of wat er nu precies aan mankeert.

Zit er balans in de compositie, ritme, structuur? Wat is het effect van texturen? Wat is het effect van de lijnen in je foto, van vlakverdeling, van vormen, van de verhouding tussen donker en licht, de werking van kleur en kleurcontrasten, van scherpte en onscherpte? Zit er rust in het beeld? Waar gaat het oog van de toeschouwer naartoe en waarom? Wat stoort in het beeld en waarom? Wat heeft toegevoegde waarde en waarom?

Enfin, zo zijn er talloze vragen waarbij de nodige kennis komt kijken. Niet dat je per se jaren moet studeren om iets zinnigs te kunnen zeggen, maar helemaal zonder kennis zal je doorgaans niet verder komen dan dat je iets mooi vindt (of niet) of dat een beeld je raakt (of niet).

Probleem met je eigen werk is dat je daar maar moeilijk objectief naar kunt kijken. Jij kent de context en het gevoel dat je had toen je de foto maakte, jij weet hoe moeilijk/makkelijk het was om de foto te maken, jij hebt de foto op je camera bekeken, daarna op je computer, waarschijnlijk bewerkt en geschikt gemaakt om af te drukken op groot formaat, toen je de afdruk binnen kreeg nog eens haarfijn gekeken of de afdruk was zoals je wilde… Enfin, je hebt alles bij elkaar al heel vaak en heel lang naar de foto gekeken voor hij überhaupt aan je muur hangt.

Er is wel eens onderzocht hoe lang de gemiddelde museumbezoeker naar een afbeelding kijkt en dat blijkt 8 a 9 seconden te zijn. In die korte tijd bepaalt iemand wat hij/zij van de afbeelding vindt.
Karel schreef op dinsdag 17 mei 2016 om 14:05
Slecht stuk zegt niks over wat en hoe je zelf je foto's moet beoordelen mijn tip kijk met andere mensen naar je beelden ben daarin eerlijk en sta open voor kritiek kijk niet alleen naar een mooie foto maar naar een goeie foto kwa compositie onderwerp belichting onderwerp je zelf aan bepaalde criteria wees niet bang om weg te gooien foto's die niet voldoen kijk je toch niet meer en kosten alleen maar ruimte
Gerard Bolhuis schreef op dinsdag 17 mei 2016 om 15:19
Af laten drukken in een mooi (A4) fotoboek moet je sowieso doen, anders blijven ze maar op de harde schijf staan en geen konijn die er nog naar omkijkt
Bernard schreef op dinsdag 17 mei 2016 om 15:19
@marint
Lara schreef op dinsdag 17 mei 2016 om 15:22
@100: ben het met je eens dat het heel moeilijk is objectief naar je eigen foto's te kijken! Dat lukt wel beter als ik er een tijdje eens even niet naar kijk zodat ik er weer een frisse blik op krijg. Dan ga ik opeens heel andere dingen op de foto zien! Mij lukt het anders eigenlijk ook niet goed om een foto van mezelf 'objectief' te beoordelen.
Het leuke van het stukje van Elvira is dat zij er juist voor pleit om eens echt lang naar een afbeelding te kijken ipv de 8 a 9 sec die men daar idd gemiddeld voor gebruikt!
@Brian: eh ja, mijn fotohoeveelheid is ook groot.... Maar ik nam eigenlijk aan dat Elvira het m.n. over de foto's heeft die je in eerste instantie met 5 sterren (of vergelijkbaar) beoordeelt. Dat zijn er (gelukkig!?) wat minder...
@Karel: ja met iemand anders samen kijken is ook een goede tip. Toch snijden de tips van Elvira wel hout (vind ik) want de mening van iemand anders is ook niet zaligmakend. En de meesten van 'ons' amateurfotografen maken toch vooral foto's voor ons eigen plezier en niet die van een ander! Ik gooi trouwens zelden foto's weg, maar dat is mijn persoonlijke keuze; het ligt er natuurlijk ook aan wat en hoe je fotografeert (mijn camera staat meestal op single shot). Het gebeurt me ook best regelmatig dat een foto die in eerste instantie niet zo 'flitsend' lijkt bij 2e of 3e beschouwing juist erg goed bevalt.
Fons Bitter schreef op dinsdag 17 mei 2016 om 15:42
Het echte kijken en waarnemen begint vóórafgaand aan het maken van de foto'. Kritisch leren kijken is een kunst.
Een goede cursus bij een gerenommeerd fotograaf, museum bezoek, je verdiepen in de cultuur van oude en hedendaagse schilderkunst en vooral veel kijken naar het werk van anderen. Daarbij je steeds weer afvragen; wat vind ik zelf aantrekkelijk in het beeld. Dat is meestal een diepgaand proces van jaren. Talenten op dat vlak uitgezonderd. Een cursus cultuurgeschiedenis is ook een aanrader vooral als je begeleidt wordt door een expert die het beeld weet te vertalen in woorden. Dat is echt leerzaam. Althans dat is het traject die ikzelf op die wijze heb doorlopen. Mijn motto; anders leren kijken naar het zelfde...
FB
Jo schreef op woensdag 18 mei 2016 om 12:06
Een voor de hand liggend verhaal; wacht met bewerken tenminste twee weken, zodat de emotie van het maken van de foto is wegge-ebd. Naar een paar weken kun je beter beoordelen of het een goede foto is. En laat een ander meekijken.
Jan schreef op woensdag 18 mei 2016 om 19:41
Je moet leren kijken voordat je op de ontspanknop drukt. Bij mij zijn de meeste opnamen bruikbaar of geslaagd, maar dat hangt natuurlijk van het soort fotografie af. Bij macro van beestjes calculeer je bij voorbaat een aantal missers in en ook bij sport of straatfotografie omdat je dan niet alles zelf in de hand hebt. Met de nodige ervaring en voorbereiding heb je bv bij vogelfotografie veel zelf in de hand. Kennis van je onderwerp ongeacht het thema is het belangrijkste om tot geslaagde opnamen te komen.
Observeren dan pas fotograferen, maar velen doen dat helaas andersom. Natuurlijk is kennis van je apparaten en de fototechniek niet te missen.
Wilma schreef op donderdag 19 mei 2016 om 16:38
@Jo: ik vind het niet zo heel voor de hand liggend voor iedereen. 'Vroeger' (een jaar of 15-20 of langer geleden) drukten we niet zo makkelijk de ontspanknop in. Ik kwam van vakanties wel eens thuis met 20 fotorolletjes (van ca 37 foto's) -best veel - maar dat is niets vergeleken met wat ik nu wegklik... Maar die 20x 37 foto's werden wél afgedrukt. Natuurlijk was niet alles daarvan geslaagd. Het was een andere manier van werken en beoordelen. Nu de meesten van ons met digitale camera fotograferen wordt er aan losse foto's veel minder afgedrukt, ondanks dat er tegenwoordig véél meer (amateur)fotografen zijn. Voor fotografen die nooit analoog hebben gefotografeerd is het laten maken van afdrukjes niet per se vanzelfsprekend denk ik.
Maar verder heb je helemaal gelijk: na een aantal weken (of maanden) kun je je foto's veel beter beoordelen. Verder is Elvira's methode prima van toepassing lijkt mij: als je dan na een aantal weken een aantal favorieten hebt is het ook erg leuk om te testen welke foto's blijven boeien. Het is sowieso wel aan te raden om regelmatig je favoriete foto's te laten afdrukken. Ik vind zo'n prikbord met kleine(re) afdrukken trouwens ook een erg leuk idee!
Tony Schreurs schreef op donderdag 19 mei 2016 om 16:46
Garry Winogrand zei ooit: "Wil je foto's echt kritisch beoordelen, dan moet je je eigen emotie/beleving loskoppelen van de context". Hij schoot zelf enorm veel film per dag. Maar zorgde ervoor dat hij de foto's twee jaar(!!!) liet liggen alvorens ze voor het eerst te bekijken. Zo kon hij de foto's volledig objectief bekijken zonder daarbij beinvloed te worden door de emoties van het moment. Nu is twee jaar zeer extreem. Maar waarom niet de foto's (indien mogelijk) pas na 1-3 maanden voor het eerst bekijken en editen?

Dit werkt natuurlijk niet als je net in opdracht een shoot gedaan hebt. Of je fotografeert bijvoorbeeld een evenement. Dan is een vlugge verwerking genoodzaakt.

Maar als je je, zoals Garry, richt op contemporary fotografie, dan is die tijdsdruk er niet.
gast schreef op donderdag 19 mei 2016 om 16:51
Leuk om te zien
Paul schreef op donderdag 19 mei 2016 om 19:40
Als eerste zette ik zelden dezelfde dag al een foto "on line".
Veel te gehaast.
Ik liet een nieuwe serie altijd even "rusten".
Wanneer ik ze na een dag of wat opende kwam de eerste selectie al. Ik keek dan al kritischer naar m'n werk.
Alles wat dan overbleef gaf ik een eventuele nabewerking.
Daarna gingen ze een avond in een fotoloop op het scherm en keek terloops.

Foto's waarvan ik dan dacht daar heb je hem weer gingen er resoluut uit.
De resterende foto's werden daarna opgeslagen.
Wanneer ik ze later dan "on line" zet zijn het alleen nog de highlights.

Tegenwoordig werk ik wat meer rechtstreeks. Maar dat is de ervaring.
Het overschot gaat zeker niet weg!. Ik heb ze bij het maken goed gevonden en ook in de tweede ronde. Ik bekijk ze dan ook extra kritisch en probeer uit te vinden wat ik dan nu toch mis in zo'n foto. Waarom heeft hij dan toch niet de wauw-factor.
Wanneer ik het uitgevogeld heb gaan ze op m'n bucketlist om ze later bij de juiste omstandigheden overnieuw te doen. Soms moet ik daar wel eens een jaar voor wachten. Maar dat geeft niet. Dat is de uitdaging!

Elvira Smit schreef op donderdag 19 mei 2016 om 21:57
Mooi om alle inzichten te lezen. Inderdaad zijn de tijden die ik stel arbitrair en ga ik niet in op hóe je vervolgens naar je foto moet kijken om deze zo goed mogelijk te beoordelen. Wellicht een mooi onderwerp voor een volgende blog.

Leuk om te zien dat iedereen weer anders omgaat met het kritisch beoordelen van zijn eigen werk, en vaak zelf ook zijn werkwijze gedurende de tijd weer aanpast.

Er is duidelijk niet één recept, er zijn immers vele smaken. Belangrijk is echter dat je je bewust bent van je eigen methodiek (en dus niet vastroest in patronen) en daarnaast af en toe weer een wat nieuws probeert om scherp te blijven.

Toon meer reacties (21)

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

54.435 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Twitter of Facebook.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts