Ode aan de vakantiekiekjes

woensdag 13 augustus 2025, 17:17 door Michiel Heijmans | 167x gelezen | 0 reacties

"Ja, maar dat is een vakantiekiekje." Ik wil heel graag een lans breken voor die vakantiekiekjes. Ik denk namelijk dat onze vakantiekiekjes de meest oprechte foto's zijn die wij als fotograaf kunnen maken.

Het is minder overdacht, minder vooropgezet en meer spontaan. Zelf de obligatoire selfie met de familie levert steeds als je ernaar kijkt een glimlach op en zorgt voor een stormvloed aan herinneringen.

Het onderschatte vakantiekiekje

Ik denk dat de kracht van de vakantiefoto zit in die neerbuigende naam "vakantiekiekje". Als we onszelf maar steeds blijven vertellen dat dat is wat we maken, dan verlaagt dat de druk om te presteren. Het maakt daarin niet uit of je hobbyfotograaf bent, of ook professioneel op het knopje drukt.

Ik ken beroepsfotografen die vooral tijdens vakanties fotograferen met hun telefoon. Die eindelijk eens een keertje een weekje zonder fototoestel rond willen lopen. Ik kan me dat eerlijk gezegd niet voorstellen (het is toch een soort verlengstuk van mijn arm inmiddels, maar ieder zijn ding (geen oordeel).

Door het ding een vakantiekiekje te noemen, ligt de focus, ook voor mij met mijn camera, opeens op het vastleggen van een moment of plaats. Op het vastleggen van een moment, goed eten of een dagtrip.

Waarom vakantiekiekjes een slechte naam hebben

Ik vind het dan ook onzin om het over vakantiefoto's te hebben met woorden als "simpele foto", "niet artistiek" of "alleen voor het plakboek", maar ik snap waar het vandaan komt. Denk even terug aan vroeger, toen analoog de norm was en we ons zeer bewust waren van elke foto die we schoten.

Vooral op vakantie, want die plekken waar we niet zo vaak kwamen, die moesten in het plakboek. Als fervent straatfotograaf gooi ik er hier ook even een pleidooi in voor het vastleggen van alledaagse momenten. Natuurlijk.

De hedendaagse vakantiefoto's zijn met minder aandacht gemaakt. 1.200 op een dag, met de telefoon, die bungelend aan een koord als een soort handtas altijd binnen bereik is. Hop, weer een foto.

Ik snap waar die slechte naam vandaan komt, omdat een groot deel van de vakantiefoto's op die manier gemaakt worden. Door jeugd en jonge ouders, die dat eigenlijk het hele jaar door al doen - misschien zijn dat helemaal geen vakantiekiekjes, maar "gewoon" alledaagse foto's.

De kracht van spontaniteit

De specifieke vakantiekiekjes die ik bedoel, zijn de bewust genomen vakantiefoto's. Ik bezocht een rommelmarkt (broccante) in Zierikzee en fotografeerde naast de bezoekers ook mijn gezin. Even een selfie in La Piazetta in Westkapelle, want dat is ons vast vakantieritueel.

Die foto's zijn vaak zonder nadenken, zonder uitgebreide planning of dat moodboard dat ik voor portretshoots vaak gebruik. Een klodder softijs op een wang, een meeuw die net te lang naast ons tafeltje blijft zitten, wachtend op restjes.

Juist die foto's vertellen het verhaal van mijn vakantie. Een lach, of een hand voor een gezicht omdat mijn dochter genoeg heeft van de vele selfies, met telefoon.

Die spontaan genomen foto's zijn voor mij belangrijker dan die overdachte dronefoto van de in verval zijnde pier die die in een kaarsrechte lijn in de blauwgroene zee in lijkt te verdwijnen. Ja, daar had ik wel over nagedacht. Misschien een mooiere foto, maar veel minder waardevol.

Emotie boven perfectie

Alhoewel ik denk dat we met de hedendaagse omarming van analoog langzaam al veel meer waardering hebben gekregen voor onscherpte, ruis en lichtlekken, versterkt de imperfectie van de vakantiekiek de rauwe emotie die het vastlegt.

Ik denk aan perfect geschoten foto's van Martin Parr op de Engelse stranden, ingeflitst. Fantastisch, en zeker geen vakantiekiek. Maar goed, het is het beroep van de goede man.

Onze vakantiefoto's hebben beweging, onscherpte en de kadrering is beneden alle peil. Maar dat maakt helemaal niet uit. Nog meer dan ooit staat dat vakantiekiekje voor het indrukken van de pauzeknop van het leven. Het vastleggen van dat ene moment, dat we niet meer willen vergeten.

Het geheugenanker-effect

Tijdens mijn workshops heb ik het vaak over het vastleggen van plekken door details te fotograferen. Ik refereer naar het fotograferen van het San Marcoplein, en dat die foto van dat hele plein vaak echt niet zo interessant is. Als je een detail pakt, dan leg je ook die herinnering vast.

Ik vond de term "geheugenanker". Die term komt uit de cognitieve psychologie, en eigenlijk komt het hier op neer: wanneer iets nieuws logisch aansluit bij wat je al weet, onthoud je het makkelijker. Dat gaat natuurlijk absoluut over vakantiekiekjes!

Een foto door de doorzichtige vloer van de brug tussen de Petronas Twin Towers, het stadhuis in Malaka nadat ik net mijn vrouw ten huwelijk had gevraagd, een theeplant en de grote bloem in Cameron Highlands. Onze reis in Maleisië in een notedop, ruim 20 jaar geleden. Maar die snapshots nemen me me, terug naar het vochtigste land dat ik ooit bezocht.

De vakantiekiekjes verbinden alle tussenliggende stukjes, en triggeren een veel grotere, uitgebreidere herinnering, inclusief niet gemaakte beelden.

Meer dan zon, zee en strand

In Frankrijk, op de heenreis, stopte mijn auto ermee. Terwijl we stonden te wachten op de sleepdiensten, namen we lachende selfies aan de rand van de weg, met onze lichtgevende hesjes aan.

De vakantie was heerlijk, en alhoewel de auto niet met ons mee terug naar Nederland is gegaan, koester ik warme herinneringen aan de reis. We ontmoetten Hans en Ria, onze campingburen, en Hans reed met mij de twee uur naar de garage om een leenauto op te halen. De ober maakte een vakantiekiekje toen we met hun op het strand dineerden.

Die "langs de kant van de weg" foto's markeren een punt in de tijd met een hoop dubbele gevoelens. Ik baalde van de auto, baalde van de plek (twee uur van onze bestemming), baalde van alles wat nu geregeld moest worden.

Ik genoot van de weerbaarheid van mijn gezin, dat de moed erin hield, van de leenauto, die luxer was dan mijn oude Renault, van Hans zijn CDs van Journey, want "Don't Stop Believin' is eigenlijk maar een middelmatig nummer vergeleken met de rest van de nummers die ze hebben gemaakt". Maar don't stop believin' sloot meer aan bij mijn toch aanwezige autofrustraties.

Een hele reis in twee foto's, de vangrailfoto en het diner op het strand. Van twee kiekjes naar een heel verhaal.

Van kiekje naar verhaal

Het grappige is dat we in de fotografie vaak praten over series of projecten. Dat doen Niels en ik in ieder geval wel, in onze podcast. Een serie of project bestaat uit een aantal beelden die samen een verhaal vertellen. Of een statement maken. Of in dit geval een herinnering vormen.

Die serie, als we dan weer teruggrijpen op de vakantiekiekjes, ontstaat ook spontaan. Ontstaan zonder dat we het in de gaten hebben, omdat de foto's verbonden worden door tijd, plaats of de hoofdrolspelers. Ik noemde eerder de vangrail en het strand, en die foto's hebben ogenschijnllijk niets met elkaar te maken. Ja, wij staan erop. Maar voor mij vertellen ze samen een waardevol verhaal.

De waarde van mislukkingen

Vroeger, op dat rolletje, keek ik altijd met spanning uit naar het moment waarop de Kruidvat of de HEMA mijn foto's klaar had. Zouden ze gelukt zijn? Zouden ze niet te donker, bewogen of overbelicht zijn? Een aantal van die mislukte foto's heeft het gehaald tot inmiddels vergeelde fotoalbums.

Niet omdat de foto nu zo fantastisch is - sterker nog, mijn meeste foto's uit die tijd zijn slechtgenomen kiekjes - maar omdat het die eerdergenoende geheugenankers zijn van mijn vakanties.

Die foto's zouden nu Facebook niet eens halen, laat staat Instagram. Voor schut, zo'n bewogen foto. Onze telefoons berekenen kunstmatige scherptediepte en je moet moeite doen voor een bewogen foto. Dat is waar we inmiddels aan gewend zijn en dat is waarom die camera voor een hoop niet-fotografen eng is en veel te ingewikkeld lijkt. Het kan mislukken.

Maar op vakantie maakt dat dus eigenlijk helemaal niet zo uit.

Digitale overvloed en selectie

Ik weet niet hoe het met jou zit, maar ik pas dezelfde strenge selectie toe op mijn vakantiekiekjes als op mijn professionele foto's. Passen ze in de sequentie, in het verhaal, en mis ik dan nog iets? Als hetgene wat ik mis is vastgelegd door een spontane, slechtgenomen telefoonfoto, dan hoort die dus absoluut in het rijtje.

Het gevaar van teveel foto's loert. Het is toch digitaal, meestal, en je kunt maar doorfotograferen, bang dat het volgende moment leuker is dan het huidige. FOMO, maar dan in het digitale vastleggen.

Misschien dat dat maakt waarom je thuiskomt met 1.200 foto's. Ik denk dat een vakantie past op een rolletje van 36, maximaal. En ja, ik stuur ook met een langzamere verbinding die 1.200 foto's naar mijn NAS thuis "just in case" en ga daarna pas selecteren. Natuurlijk. Stel je voor, zeg.

In een tijd van digitale overvloed is het selecteren van de juiste vakantiekiekjes ook een verhaal apart. Mar wel een aanrader.

De grens tussen kiekje en kunst

Tijdens een onbewaakt moment richt ik mijn camera op een vrouw op een trapje. Ze wast de ramen van haar Domburgse woning en lijkt zich niet te bekommeren om de stromen toeristen die het dorp overspoelen. In de zomer en ver daarna. Ik richt mijn camera en druk drie keer af, want een langzame burst van 3 beelden per seconde is de standaardinstelling op mijn Fujifilm X100V.

De structuur en kleur, het hollandse beeld, dingen die mijn kiekje Instagramwaardig maken en ik plaats het met de plaatsnaam "Domburg", diezelfde avond. Ik kreeg een DM, tien minuten na plaatsing. "Je hebt mijn moeder gefotografeerd, ze is volgende week jarig en ik zou haar graag de foto geven." Natuurlijk! Leuk! Het kiekje werd een verhaal.

De zomer erop zond ik de foto in voor een groepsexpositie in Parijs en hij werd uitgekozen. Het jaar erop hing ie in Milaan en vorig jaar in de expositie 800 jaar Domburg, om de hoek van het huis dat ik fotografeerde.

Ik weet niet of de grens tussen kiekje en kunst te definiëren is. Een kiekje kan kunst worden en ik denk dat veel kunst vroeger een kiekje was. Vaak weten we niet dat we kunst hebben gemaakt, maar is het ontstaan, net zo spontaan als onze vakantiekiekjes. Nog erger: vaak bepaalt een ander of het kunst is. Dus misschien moeten we er helemaal niet naar op zoek gaan. Nog een voordeel van het vakantiekiekje.

Vakantiekiekjes in het tijdperk van sociale media

Belangrijk in dit verhaal is de druk om mooie foto's te delen. Dat kan de charme van het echte kiekje ondermijnen, doordat we zelfs over onze kiekjes al gaan nadenken. Proost, met champagne of wijn, zag ik veel voorbijkomen in mijn tijdlijn.

Wacht, de foto moet net voor de proost, in een nagemaakte beweging gemaakt worden, De glazen goed zichtbaar, en maak jij die foto maar, jij hebt net je nagels laten doen. Dat staat het mooist op Insta, Snap of hoe al die andere afgekorte sociale mediums ook mogen heten.

Maar klopt dat eigenlijk wel? Misschien maken we collectief wel betere foto's, omdat we er zoveel maken en omdat social media ons bijna dwingt om na te denken over onze beelden. Natuurlijk, dat geldt niet voor iedereen want er is een groep die zo authentiek vasthoudt aan niet doen wat de norm is dat er ook heus wel andere foto's voorbijkomen. Vaak zonder veel bereik, of alleen onder andere fotografen, omdat de massa gewoon een mooie foto wil zien.

Ik ben voor het bewaken van de balans. Je social media bereik en het najagen van veel likes mag nooit het einddoel zijn van je foto en zeker niet van je vakantiekiekje. Dat einddoel is in basis echt het vastleggen van dat moment, het maken van het geheugenanker en vooral een leuke toevoeging aan het album dat je na je vakantie en over tien jaar nog een keer met zoveel plezier doorbladert.

Dat social media zeker voor omgevingsgerichte jongeren de lat iets hoger legt, en je vakantiekiekje zonder aan spontaniteit te verliezen al net iets beter maakt, moeten we misschien alleen maar toejuigen. Jong geleerd, dat idee.

Blijf schieten, blijf beleven

Of het nu gaat om een scheve selfie, een bewogen foto langs de kant van de weg of dat onverwachte moment met een onbekende op een terras - vakantiekiekjes zijn de ankers van ons geheugen. Ze brengen ons niet alleen terug naar wat we zagen, maar vooral naar wat we voelden.

De geur van zonnebrand, het geluid van meeuwen, het gelach van je gezin op dat ene pleintje. Het zijn foto's die niet streven naar perfectie, maar naar echtheid.

Juist die rauwe, ongefilterde momenten maken vakantiekiekjes zo waardevol. Ze zijn niet gemaakt voor likes, exposities of een perfecte feed, maar voor jezelf, voor de verhalen die je later nog eens wilt vertellen. En ja, soms blijken ze achteraf ook nog eens bijzonder mooi of betekenisvol voor anderen.

Dus leg die druk naast je neer. Laat techniek en compositie even bijzaak zijn. Maak foto's omdat je het nú wilt vasthouden, niet omdat ze straks moeten imponeren. Blijf fotograferen, blijf verzamelen, blijf beleven. Want over tien, twintig jaar zijn het precies deze foto's die je moeiteloos terugbrengen naar dat ene moment, die ene dag, dat ene gevoel. En geloof me: geen enkele perfect geplande foto kan daar tegenop.

Dat is de magie van het vakantiekiekje.

Meer over straatfotografie

Wil je meer weten over straatfotografie en over hoe jij de mooiste straatfoto's kunt maken? Bekijk de cursus Straatfotografie op Photofacts Academy of bestel het boek de Straatfotobijbel. Beide door straatfotograaf Michiel Heijmans.

Over de auteur

Michiel is professioneel straatfotograaf en geeft workshops en lezingen over straatfotograﬁe. Hij schrijft columns voor Focus Magazine en is erg actief op Instagram. Daar vind je dagelijks inspiratie en tips voor je eigen straatfotograﬁe!

0 reacties

Er zijn nog geen reacties op dit artikel.
Deel als eerste jouw mening over dit onderwerp!

Deel jouw mening

Van Beeld naar Kunst met Micky Hoogendijk

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

43.397 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts