Review: Canon RF 10-20mm f/4L IS STM

vrijdag 19 januari 2024, 15:30 door Nando Harmsen | 1.721x gelezen | 3 reacties

Herinner je het ultragroothoek-zoomobjectief van Canon nog? Daar is nu een RF-versie van, die bovendien de kortste brandpuntsafstand nog met 1 mm verminderd. In deze review lees je meer over de prestaties van dit unieke objectief.

In 2015 kreeg ik een heel bijzonder objectief van Canon voor een review. Dit was de EF 11-24mm f/4L USM, een enorm groot en zwaar objectief. De brandpuntsafstand van 11mm was wat dit objectief zo bijzonder maakte. Lees de review er nog maar eens op na.

De EF 11-24mm f/4L USM is groot en zwaar. Maar de balans op een grote spiegelreflexcamera is prima in orde. Je hebt wel veel ruimte in je tas nodig wanneer je dit objectief mee neemt.
Een nadeel was het formaat en gewicht. Simpel gezegd, het was groot en zwaar wat het meenemen minder aantrekkelijk maakte. Hier is met de RF-versie van dit objectief verandering in gekomen. Bovendien heb je nog net iets meer groothoek ter beschikking gekregen.

De RF 10-20mm f/4L IS STM op een Canon EOS R5

Het uiterlijk

Het is verrassend hoe compact de RF 10-20mm f/4L IS STM is. Dit is natuurlijk deels te danken aan de korte afstand tot de sensor die het mirrorless systeem mogelijk maakt. Met 83,7 x 112mm en 570 gram nodigt dit objectief uit om het mee te nemen.

Behalve de focus en stabilisatieschakelaar is er ook een custom knop, maar alleen op de zijkant.
De zonnekap, voor zover daar sprake van kan zijn bij deze beeldhoek, is ingebouwd. In plaats van het beschermen tegen schuin invallend licht werkt het meer als bescherming voor de bolle frontlens. Die blijft binnen de zonnekap wat wel zo prettig is.

Behalve de zoomring, scherpstelring en controlring heeft de RF10-20L ook een programmeerbare knop. Natuurlijk is er de autofocusschakelaar, en een schakelaar voor de stabilisatie. Inderdaad, dit objectief heeft beeldstabilisatie.

Het objectief verandert in lengte bij het zoomen, maar de frontlens blijft netjes binnen de zonnekap.
Het objectief heeft een minimale scherpstelafstand van slechts 25 centimeter. Daarmee behaal je een maximale vergroting van 0,12x op 20mm, en 0,06x op 10mm. Die geringe vergroting is natuurlijk niet vreemd met de extreme beeldhoek van dit objectief.

Je beseft pas hoe compact het objectief is wanneer je deze naast de RF 24-105mm f/4L IS USM en de RF15-35mm f/2,8L IS USM zet.
De bolle frontlens geeft geen mogelijkheid tot het gebruik van schroeffilters. Er is wel plek voor gelatinefilters aan de achterzijde van het objectief. Filterfabrikant Haida heeft al wel een adapter ontwikkelt om filters voor het objectief te gebruiken. Je moet dan wel de enorme 150mm filters hebben.

Beeldhoek

Een brandpunt van 10mm op een fullframe sensor levert een diagonale beeldhoek op van maar liefst 130º. Dit is slechts een getal wat weinig zegt; je moet het zien om te weten hoe breed dit werkelijk is. Hoewel is het geen echte fisheye is, komt het aardig in de buurt.

De meeste objectieven gaan tot 16mm ultragroothoek. Je beseft pas hoeveel breder 10mm is als je ze naast elkaar legt.
Deze beeldhoek heeft een grote invloed op het beeld, zeker wanneer er omhoog of omlaag gefotografeerd wordt. Verticale lijnen gaan steeds schuiner lopen naarmate je verder uit het centrum van de foto komt. Dit is normaal voor groothoek, maar extreem bij 10mm.

Hou rekening met vertekening aan de randen van de foto. Alle objecten worden uitgerekt. Deze Paalwoningen zijn kubusvormig maar dat is nauwelijks te zien door de vertekening. (EOS R5 + RF10-20L op 10mm - ISO200 - f/8 - 1/200s - bewerkt naar smaak)
Behalve de omvallende lijnen bij omhoog of omlaag richten worden objecten aan de zijkant van de foto opgerekt. Ook dit is een natuurlijk gevolg van ultragroothoek, wat bij 10mm extreem is. Een auto of een televisie aan de zijkant van het beeld is al snel twee of drie keer zo lang dan in werkelijkheid.

Perspectiefcorrectie zorgt ervoor dat verticale lijnen 'omvallen'. Je kan dit corrigeren met software zoals Lightroom. Dit levert wel het nodige beeldverlies op.
Hoewel het uitrekken niet eenvoudig gecorrigeerd kan worden, kan perspectiefvertekening wel gecorrigeerd worden. Dit kan in alle software. De consequentie is dat je beeldhoek kleiner wordt, maar ook de resolutie van je foto.

Fotograferen zonder perspectiefvertekening betekent dat je een tilt-shift objectief moet gebruiken. Die zijn er geen met zo'n extreme beeldhoek. Ter vergelijking heb ik een foto met 10mm en perspectiefcorrectie naast een 17mm tilt-shift gelegd.

Ter vergelijk is hier de opname met 10mm met perspectiefcorrectie naast een opname met de TSE 17mm f/4L gelegd. Ondanks de shift-functie is er nog steeds veel meer beeldhoek ter beschikking. Er is wel bijna 50% van de pixels opgeofferd om dit te bereiken.
Hoewel de tilt-shift geen perspectiefcorrectie achteraf nodig heeft, is de beeldhoek met de 10mm na correctie nog steeds groter. Echter, dit resulteert in dit geval wel in een foto die nog maar de helft van de resolutie over heeft.

Wanneer de camera perfect horizontaal gehouden wordt, zijn de verticale lijnen perfect recht. Uiteraard is er wel de groothoekvertekening in de hoeken waardoor objecten uiteengetrokken zijn. (EOS R5 met RF10-20L op 10mm - ISO 200 - f/8 - 1/13 sec - bewerkt naar smaak)

Beeldkwaliteit

Beeldkwaliteit is uitermate belangrijk. Voor het centrum van het beeld is dit meestal wel in orde, maar in de hoeken worden veel objectieven al snel minder scherp of zelfs helemaal onscherp. Zeker met groothoek en ultragroothoek is dit een serieus probleem.

Maar eerst moet duidelijk zijn dat dit objectief, net als alle andere moderne objectieven in dit brandpuntbereik, sterk afhankelijk is van in-camera lenscorrectie. Wat dit betekent wordt duidelijk wanneer de lens-correctie uitgeschakeld wordt. Ik heb in dit voorbeeld een muur op slechts 50 centimeter afstand gefotografeerd.

Met lenscorrectie uitgeschakeld is goed te zien hoeveel vervorming er werkelijk is bij f/4. Dit is niet uitzonderlijk, maar wel extremer vanwege de beeldhoek bij 10mm.
De bolvormige vertekening van het beeld is bij 10mm wel te begrijpen, maar van de vignettering kan je schrikken. In de hoeken lijkt het objectief letterlijk tegen de rand van de zonnekap te fotograferen.

De vignettering en vervorming is bij f/11 veel minder. Ook in dit geval is de beeldcorrectie uitgeschakeld.
Bij het diafragmeren naar f/11 is de hoeveelheid vignettering minder, met name bij 20mm is dit overduidelijk. Maar bij 10mm is er ondanks enige verbetering nog steeds een donkere hoek.

Met de in-camera beeldcorrectie ingeschakeld is duidelijk te zien dat alle vervorming en vignettering verdwenen is. Alleen de normale perspectiefvertekening van een groothoek is overgebleven.
Hoeveel de lenscorrectie betekent wordt duidelijk als je foto met 10mm brandpunt met en zonder correctie ziet. Er is nog een hint van vignettering over, maar de donkere hoeken zijn verdwenen. Ook de bolvormige vertekening is nagenoeg weg.

Wat heeft dit voor gevolg voor de beeldscherpte? Een uitvergroting van de foto met beeldcorrectie in het midden en een van de hoeken laat zien dat er bij 10mm brandpunt de hoeken iets minder scherpte laat zien dan in het midden. Diafragmeren naar f/11 geeft verbetering.

Met diafragma f/11 is de scherpte in de hoek goed, en in het centrum uitstekend.

Coma en flare gevoeligheid

Door de vertekening van het beeld in de hoeken worden objecten vervormd, de zogenaamde coma-vervorming. Dit is goed te zien bij sterrenfotografie, waarbij er bij de lichtpuntjes van sterren vervorming optreedt. In het geval van de RF10-20L is deze vervorming minimaal. Puntjes worden hele kleine streepjes, maar hebben verder geen afwijkingen van vorm.

De coma-vervorming van de RF10-20L op 10mm is minimaal. De sterren zijn een klein beetje opgerekt tot streepjes, maar de gevreesde snorvorming of andere vertekening is niet aanwezig. (EOS R5 met RF10-20L op 10mm - ISO 800 - f/7,1 - 5 seconde

Met een bolle frontlens en een diagonale beeldhoek van 130º moet de kans op flares bij een felle lichtbron in beeld erg groot zijn. Althans, dat was mijn vermoeden. Echter, de verschillende foto's die ik met de zon vol in beeld heb gemaakt is er niet één die een flare laat zien. Dat is indrukwekkend.

Ondanks dat de laagstaande zon recht in het beeld scheen, is er geen hinder van flare. (EOS R5 met RF10-20L op 10mm - ISO200 - f/8 - 1/400 sec - bewerkt naar smaak)

Er zijn ongetwijfeld situaties te bedenken dat er flare kan optreden. In de korte periode dat ik dit objectief ter beschikking had was dat echter niet het geval.

Waar is dit objectief geschikt voor?

Wie heeft er 10mm brandpunt nodig? Behalve voor de fotograaf die een APS-C camera heeft, en waarbij de beeldhoek bij 10mm brandpunt overeenkomt met 16mm, zijn vooral landschapsfotografen en architectuurfotografen een mogelijke doelgroep.

Het is wel belangrijk om te beseffen dat 10mm heel erg breed is. Je moet daarom heel erg dicht bij je onderwerp gaan staan om het groot genoeg in beeld te krijgen. En dat betekent extra vertekening. Iets wat een meter dichterbij staat, zal ook merkbaar groter in beeld verschijnen.

Het speelhuis in Helmond. Ik stond bijna tegen de letter S aan. (EOS R5 + RF10-20L op 10mm - ISO200 - f/11 - 1/100 sec - bewerkt naar smaak)
De perspectiefvertekening is ook iets om goed in het oog te houden. Fotografeer je exact horizontaal, dan is het probleem niet echt aanwezig. Behalve het uiteenrekken van objecten aan de zijkant van de foto. Omhoog of omlaag fotograferen laat lijnen heel erg omvallen. Dat kan storend werken.

Voor landschapsfotografen kan dat betekenen dat alle bomen onder een hoek van 45º staan wanneer je veel lucht in beeld wilt hebben. Voor architectuur zijn dat muren, lantaarns, torens... Noem maar op. In feite is het daar nog veel storender aangezien er veel meer rechte lijnen zijn dan in een landschap.

Met de camera vrijwel op de grond omhoog gericht laat de perspectieftekening maximaal zien. Dankzij de beeldstabilisatie was 1/4 sec geen enkel probleem. (EOS R5 + RF10-20L op 10mm - ISO200 - f/11 - 1/4 sec - bewerkt naar smaak)
Sterrenfotografie is ook een aangewezen onderwerp voor een objectief met deze beeldhoek. Bedenkt dat met 10mm er altijd een groot risico is dat je teveel in beeld krijgt, of dat alles veel te klein weergegeven wordt als je te ver van je onderwerp staat.

Conclusie

Ik ben onder de indruk van dit objectief. De beeldhoek is misschien meer dan in feite nodig is, maar je kan inzoomen zodat je ook 12mm, 14mm, 16mm, of zelfs 20mm kan gebruiken. De beeldkwaliteit is indrukwekkend en het ontbreken van flares in de foto's is erg prettig.

Kasteel Helmond met een zonne-lantaarn. Er is een mooie stervorm bij de zon, geen flare. Dankzij het horizontaal houden zijn verticale lijnen verticaal. Daardoor kreeg ik echter niet de tip van de toren in beeld. (EOS R5 + RF10-20L op 11mm - ISO200 - f/11 - 1/125 sec - bewerkt naar smaak)
Wat ik het meest prettige vind is het formaat van dit objectief. Het is klein en compact waardoor het uitstekend mee te nemen is. Zeker als je dit vergelijkt met de EF11-24mm van enkele jaren geleden.

Fotograferen met deze beeldhoek is heel erg moeilijk. Je krijgt zoveel in beeld dat de foto er al snel onaantrekkelijk uitziet. Compositie, beeldopbouw en het standpunt dat je ten opzichte van je onderwerp inneemt zijn uitermate belangrijk. Besef dat meer in beeld niet per definitie beter is.

Pluspunten

• Klein en compact
  
• Beeldstabilisatie tot 6 stops
  
• Aparte programmeerbare knop
  
• Geruisloze STM autofocus
  
• Enorme beeldhoek op 10mm
  
• Beeldkwaliteit is goed
  
• Weinig coma vervorming
  
• Niet gevoelig voor flares
  
• Lensdop zit stevig op de plaats
  
• Gelatine filterhouder
  
• Mooie stervorming lichtbronnen
  

Minpunten

• Is afhankelijk van in-camera beeldcorrectie
  
• Gebruik van een 100mm filtersysteem is niet mogelijk
  
• Door lenscorrectie worden het beeld in de hoeken soft.
  

Zoals je ziet heb ik weinig minpunten. Wat ik zou kunnen noemen is eerder gerelateerd aan de extreme beeldhoek dan aan de kwaliteit van dit objectief. Voor wie aan een 16mm groothoek niet voldoende heeft, en zo breed mogelijk wil gaan, is de RF10-20mm f/4L IS STM een aanrader.

Met dank aan Canon Nederland voor het beschikbaar stellen van dit objectief.

Galerij

EOS R5 + RF10-20L op 20mm - ISO 100 - f/11 - HDR - bewerkt naar smaak.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

3 reacties

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ook interessant

• 

  Sigma en Tamron komen met RF-objectieven

  door Nando Harmsen

• 

  Wat is jouw favoriete objectief?

  door Elja Trum

• 

  Review: Sony A9 mark III

  door Nando Harmsen

• 

  Sony FE 16-25mm f/2.8G aangekondigd

  door Elja Trum

• 

  Review: Canon RF 24-105mm f/2.8L IS USM Z

  door Nando Harmsen

• 

  Nieuw Canon firmware voor de EOS R3 en EOS R5

  door Nando Harmsen

Toon alle artikelen binnen Reviews