Lensflares; een zetje in de verkeerde richting

maandag 9 september 2019, 20:02 door Michelle Peeters | 8.868x gelezen | 4 reacties

Lensfouten zoals 'flare' probeer je normaal gesproken zoveel mogelijk te voorkomen. Als je zo'n lensflare echter creatief gebruikt kan zo'n effect juist voor een hele speciale sfeer in je foto zorgen.

Lensflare is technisch gezien zó fout dat het ook weer goed is! In dit artikel een zetje de verkeerde kant op...

Zonnecirkel-achtige zeepbel. Foto: Pepijn Zoon. Genomen met een iPhone XS met Live-foto (de beste foto uit de serie)
In het artikel van Elvira Smit: Tip: stel eens verkeerd scherp beschrijft zij hoe ze toevallig door een raar scherpteverloop (verkeerd scherpstellen) tot een hele bijzondere foto kwam.

Dit soort 'foutieve' scherpteverlopen kun je ook bewust toepassen en ook met lensflare (direct zonlicht dat in je objectief schijnt) kun je tot hele aparte foto's komen.

Draai je objectief naar de zon toe!

Er verandert heel wat in je foto als je je rug van de zon draait en tegen het licht in gaat fotograferen. Zeker als de zon schijnt! Alle schaduwen die eerst aan de achterkant zaten komen nu ineens vol vooraan in je beeld te staan, waardoor je meer contrast krijgt.

Maar als je zorgt voor behoorlijke lensflare (of overstraling) kan dat ook zorgen voor juist minder contrast in je foto. Er ontstaan een soort lichtmist die erg sfeerverhogend kan werken.

24th Street in San Francisco. Foto: Pepijn Zoon

Hoe ontstaat lensflare?

Zonnestralen weerkaatsen een aantal keer tegen de binnenranden van je objectief voordat ze op je sensor terecht komen. De kans op lensflare wordt groter naarmate je meer lenselementen in je objectief hebt zitten. En het gebeurt natuurlijk als de zon direct in je objectief schijnt.

Overigens is het zo dat het flare-effect toeneemt als je onder een kleine hoek tegen de zon in fotografeert. Dus niet als je er helemaal recht voor staat. Je kunt het zelf uitproberen door een beetje te draaien met je camera terwijl je de zon in beeld hebt. Je merkt dat het effect erger of juist minder erg wordt onder verschillende invalshoeken.

Als je ervoor zorgt dat de zon nog net op het voorste lenselement schijnt (de zon is dan net niet helemaal direct in beeld) zie je toch een flare. Het is echt millimeterwerk! Een zoomobjectief is vatbaarder voor lensflare dan een objectief met een vast brandpuntsafstand.

Vereiste voor een mooie of leuke flare is dat je in ieder geval de zonnekap van je objectief verwijdert. Want die is juist bedoeld om het verschijnsel tegen te gaan.

Ook het gebruik van filters kan de hoeveelheid lensflare beïnvloeden, beter om ze niet te gebruiken. De filtercoating kan namelijk het flare-effect tegengaan. Bij groothoek-objectieven worden ook weleens coatings aangebracht om flare tegen te gaan. Door de grote beeldhoek heb je namelijk meer kans dat de zon in je objectief schijnt.

Haarlem. Foto: Pepijn Zoon

Afwijkende lamellen

Ieder objectief geeft een andere flare. Probeer het maar eens uit met verschillende objectieven, als je dit hebt. Sommige flares zien eruit als een cirkel, andere weer als een regenboog. En als diafragma afwijkende lamellen heeft kun je bijvoorbeeld achthoekige flares krijgen.

Compositie

De zon of de stralen kun je op verschillende plaatsen in je beeld zetten. Helemaal los van je onderwerp (je krijgt dan een overbelichte waas) of je kunt hem helemaal buiten beeld plaatsen, waardoor hij niet afleidt van het onderwerp.

Of je kunt de zon net om je onderwerp heen laten kijken voor een geheel ander effect. Je ziet de zon dan als een duidelijk rondje (dat een stuk van je onderwerp afbijt) in beeld. Het effect hiervan kun je doseren door een beetje naar links of rechts te bewegen.

Je krijgt een heel mooi resultaat als je ongeveer de helft van de zon zichtbaar laat. Als je je diafragma helemaal open zet blijft de zon een rondje; anders wordt het een ster. Experimenteer maar eens met verschillende diafragma-openingen en je zult het verschil meteen zien.

Barcelona. Foto: Pepijn Zoon

Tijdstip

Het beste kun je lensflare-foto's maken rond zonsopkomst en zonsondergang (de gouden uren). Dan staat de zon laag en is hij minder intens waardoor je een mooie balans krijgt met je onderwerp.

Als de zon hoog staat moet je meer van onderaf fotograferen en mis je die gouden glans die je wel tijdens de gouden uren hebt. Bovendien is het licht dan veel minder hard.

Veel lensflare-foto's worden in de natuur gemaakt. Een weidse horizon (bijvoorbeeld bij heidegebieden of vlaktes) doet het altijd erg goed. Bijkomend voordeel van een vlakte is dat de zon tot vlak voor het ondergaan te zien is, zodat je optimaal met de laatste zonnestralen kunt spelen. In de stad, tussen hoge gebouwen kun je dat wel vergeten.

Camera-settings

Je lichtmeter kan behoorlijk in de war raken doordat hij een gemiddelde belichting probeert te krijgen. En met direct zonlicht wordt je foto dan al snel te donker. Vergelijk dit met je eigen ogen; als je tegen de zon inkijkt knijp je je ogen helemaal dicht.

Je kunt je camera dus het beste op handmatig (M) zetten. Daarna meet je het licht zodat de belichtingsmeter op 0 staat. Daarna belicht je een stop of twee, drie over, al naargelang de situatie. Je zult zien dat er nu geen zwart meer in je foto zit, maar dat hoort nou eenmaal bij een lensflare-effect. Ook de lichte partijen zullen uitbijten, ook dat is nu eens wél toegestaan!

Als je een ander effect wilt bereiken, bijvoorbeeld silhouette-vorming, dan kun je ervoor kiezen om niet over te belichten. Let er bij een silhouette wel op dat je voldoende vorm in je onderwerp houdt, zodat het geen totaal abstracte foto wordt.

Modellen kun je mooi 'en profiel' fotograferen zodat neus en mond uitsteken. Zo zie je dat het om een persoon en niet om een zak stenen gaat.

Foto: Patrick Hendry via Unsplash. Een zonnecirkel in Wyoming

Frank Doorhof en lensflare

Frank vindt lensflare een van de mooiste extra's in een foto, een echte sfeermaker. Je ziet het dan ook regelmatig terug in zijn foto's. In zijn boek Fotograferen in elke situatie komt dit onderwerp veelvuldig aan bod.

Hij legt uit hoe je lensflares dusdanig 'laat vallen' dat ze je foto sfeer geven in plaats van dat ze afbreuk doen.

In onze nieuwste cursus: Fotoshoot onder Controle met Frank Doorhof op Photofacts Academy kun je in de praktijk zien hoe Frank ook dit onderwerp aanpakt.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

4 reacties

Robert Vogels schreef op woensdag 11 september 2019 om 10:13 | reageer
Doe het met grote regelmaat Michelle. Het effect kan je soms erg verassen. Let op bij tegen de zon in fotograferen dat het licht versterkt je zoeker inkomt en je oog aardig kan beschadigen.

Met fotoschietgroeten Robert

gast schreef op woensdag 11 september 2019 om 12:30 | reageer
Ik vind deze manier van fotografie erg verrassend, maar vraag mij af of het niet schadelijk is voor mijn dure digitale camera als ik pal tegen de zon in fotografeer.
Maar ga vooral zo door hoor!
Veel fotografieplezier, Bert.

Stefanie schreef op donderdag 12 september 2019 om 08:20 | reageer
Ik neem regelmatig ook een foto waarbij ik flare kan verwachten, soms is het niks, maar soms geeft het een mooi effect zoals bij woestijnplaatjes waar je met flare een mooi effect kunt krijgen in een verder vrij saai zandbak plaatje
Ik heb er zelf al ooit een stukje over op mn blog geschreven, ik weet niet of het mag maar hier is de link
http://sluiter-op-bulb.blogspot.com/2016/01/lens-flare.html

Michelle Peeters schreef op donderdag 12 september 2019 om 22:54 | reageer
@Bert: tijdens de gouden uurtjes is het zonlicht minder intens en heb je dus ook minder kans op beschadiging van je sensor als je tegen de zon in fotografeert.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Cursus Natuurfotografie in Nederland met Rob Dijkstra

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.129 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts