De laagste ISO-waarde is niet de beste ISO-waarde

zaterdag 4 mei 2024, 16:08 door Nando Harmsen | 2.132x gelezen | 8 reacties

Iedereen weet het. Hoe hoger de ISO-waarde word, hoe groter de kans op ruis in een foto. Dat is de reden waarom nog steeds veel fotografen met tegenzin de ISO-waarde hoger zetten. Ten onrechte, want een lage ISO-waarde is nooit de beste waarde.

Herken jij jezelf in de fotograaf die de ISO-waarde altijd op de laagste waarde houdt, zelfs als dat betere resultaten oplevert? Misschien hang je de overtuiging aan dat een goede foto absoluut geen ruis mag bevatten?

ISO 800 was nodig om de sluitertijd op 1/4000 seconde te krijgen.
Ik zou je dan aanraden om die overtuiging te herzien. Allereerst, ruis is minder erg dan je verwacht. Alleen wanneer je een foto op 100% grootte bekijkt, met je neus op het beeldscherm, zal ruis storend zijn.

Bekijk je een foto op een beeldvullende grootte op een beeldscherm, of print je de foto uit, dan zie je de ruis vrijwel nooit. Alleen als het heel extreem is. Voorwaarde is wel dat je de foto van een normale kijkafstand bekijkt.

Om het omgevingslicht met het flitslicht te mengen, en de sluitertijd voldoende snel te houden om beweging te voorkomen, was ISO 1600 nodig.
Ben je daar niet van overtuigd, dan zal je waarschijnlijk de ISO-waarde op ISO 100 houden, of misschien één of hooguit twee stops hoger. Zelfs als dat een verkeerde keuze is. Het is namelijk belangrijker om een goed belichte foto te hebben met de juiste scherptediepte en de meest geschikte sluitertijd.

Fotografeer je actie, dan moet je snelle sluitertijden gebruiken. Een hoge ISO-waarde maakt dat mogelijk.

Fotografeer je in een donkere omgeving, dan moet je de camera stil kunnen houden. Een hoge ISO-waarde maakt dat mogelijk.

In die donkere omgeving flits mengen met het omgevingslicht vereist vaak een hoge ISO-waarde.

Een sluitertijd voldoende snel houden om beweging van een normaal bewegend onderwerp kan een hogere ISO-waarde vereisen.

Een grote scherptediepte gebruiken betekent eeen hoge ISO-waarde om de camera stil te kunnen houden.

De sluitertijd moest snel genoeg zijn om de camera stil te houden. Hiervoor was het nodig om ISO 800 te gebruiken.
Natuurlijk kan je een statief of beeldstabilisatie gebruiken om een langere sluitertijd mogelijk te maken. Maar dit bevriest niet de beweging van je onderwerp. Je hebt dan wel een lage ISO-waarde, maar de foto mislukt toch

In feite is het heel simpel. De beste ISO-waarde is de waarde die je moet instellen om de gewenste sluitertijd en diafragma mogelijk te maken waarbij je foto daadwerkelijk slaagt. Wees dus niet bang om ook hogere ISO-waarden te gebruiken.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

8 reacties

martinphili schreef op zondag 5 mei 2024 om 07:11 | reageer
Ik vermoed dat veel van het sentiment t.o.v ruis komt uit de begindagen van de digitale fotografie. Mijn eerste DSLR, een Canon 350D gaf bij ISO 800 al een hele nare lelijke ruis waardoor die waarde al niet meer bruikbaar is. Tegenwoordig kun je lachend naar ISO 1600 en daarboven.
Maar wat je schrijft over print klopt ook helemaal, sinds ik fotografeer voor bladen maak ik me er totaal niet meer druk om.

Martin schreef op dinsdag 7 mei 2024 om 10:49 | reageer
Helaas vergeet je de contrast omvang. Ik ben blij met mijn Nikon D810 omdat die zo'n grote contrastomvang heeft (14,5). Natuurlijk blijft juist belichten belangrijk, maar dankzij die contrastomvang blijft het niet te corrigeren deel klein. Maar... als je maar onbeperkt je Iso verhoogt, dan verminder je ook de contrastomvang. Dus voorzichtig daarmee!

Nando schreef op woensdag 8 mei 2024 om 10:22 | reageer
Indien dit een reden is om de ISO niet of slechts beperkt te verhogen, is het de keuze tussen wel of geen foto.
In veel gevallen heb je het maximale van wat je contrastomvang noemt niet nodig en enige achteruitgang is meestal alleen zichtbaar als je een direct vergelijk kunt produceren.
Maar het is goed om het te noemen. Dank je wel voor de toevoeging.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 7 mei 2024 om 10:58 | reageer
Inmiddels weet ik uit ervaring dat je gelijk hebt Nando met jouw betoog. Ik gebruik steeds vaker de auto ISO instelling waar ik een maximale waarde heb aangegeven van ISO 6400. Qua ruis geeft dat vrijwel nooit problemen. Is dat toch het geval, dan is de ruis in de nabewerking relatief eenvoudig te verwijderen zonder details echt verloren te laten gaan.

Jan-Karel Kok schreef op dinsdag 7 mei 2024 om 18:33 | reageer
Mij lijkt dat de tekst wat vaag is: welke ISO is hoog en welke is laag en wat is een juiste ISO? Zoals in de vorige reactie staat is er blijkbaar een bovengrens en die verschuift met elk nieuw model camera. ISO is trouwens ook maar een overblijfsel uit andere tijden: elke film had een eigen ISO en die was en is wel te beïnvloeden en dat heeft gevolgen voor het contrast. Misschien zou ISO iets meer vloeiend kunnen worden: na keuze voor diafragma en sluitertijd een derde knop voor de correcte belichting, of dat nou ISO heet of anders.

Nando schreef op woensdag 8 mei 2024 om 10:28 | reageer
Daar zijn geen absolute getallen aan te hangen. Een juiste ISO is de ISO-waarde waarbij je de scherptediepte en sluitertijd kunt bereiken die je wenst. Het is niet moeilijker dan dat.
Een hoge ISO-waarde is een waarde die hoger is dan een lage ISO-waarde.
Het is echter geen overblijfsel uit oudere tijden. De term zelf misschien wel, want het heeft niets meer met 'gevoeligheid' te maken. Ongeacht de werkelijke betekenis werkt het voor de belichting nog gewoon exact hetzelfde als vroeger. Je kan het nu echter voor elke foto afzonderlijk instellen.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 7 mei 2024 om 22:19 | reageer
Jan-Karel Kok, de bovengrens die ik ingesteld heb, is een persoonlijke keuze. De Feitelijke bovengrens van mijn camera (Canon Eos R7) ligt veel hoger. Persoonlijk vind ik dat mijn camera tot ISO 6400 goede ruisprestaties levert en daarboven wordt het minder. De hoogste ISO waarde die ik op mijn camera kan instellen is ISO 51200

Paul van Aken schreef op woensdag 8 mei 2024 om 16:02 | reageer
Helemaal met je eens. In het begin van de digitale fotografie werd het enorm opgeblazen, ook al omdat het toen best wel lelijke 'ruis' was. Maar een TriX filmpje, of, in kleur een (ik meen) 4350 kleuren film van 3200 ASA gaf heel wat meer korrel, en bij die kleurenfilm was de kleurweergave ook niet te vergelijken.
Heb nu een D500 waarmee je gerust op 3200 ISO kunt werken, en als ik achter vogels aanzit met de Sigma 150-600, is 1600 eigenlijk best nodig. Ben dus blij dat het kan. De laagste waarde (in mijn geval ISO 50) is wel handig als je juist heel 'lang' wilt belichten, b.v. in combinatie met een dik grijs filter.
Dus gebruiken wat op dat moment goed uitkomt.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.084 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

De laagste ISO-waarde is niet de beste ISO-waarde