Fotograferen in semi-automatische modus

woensdag 12 december 2018, 20:30 door Michelle Peeters | 18.437x gelezen | 17 reacties

Er wordt vaak gedacht dat de meeste fotografen (vooral de professionele), in handmatige modus schieten, om de simpele reden dat dit je de best mogelijke controle over je foto's biedt. Waarom zou je belangrijke beslissingen aan je camera overlaten zonder er zelf invloed op uit te kunnen oefenen?

Dat is natuurlijk waar, maar hoe nuttig de handmatige instelling ook is, je hoeft hem niet 100% van je tijd te gebruiken, zelfs niet als professional.

In dit artikel leg ik de semi-automatische modi uit en zal ik uit de doeken doen in welke gevallen deze de snelste optie bieden voor een goede foto, zonder daarbij enige controle over je instellingen in te leveren.

Wat zijn semi-automatische cameramodi?

Drie van de belangrijkste instellingen voor fotografie zijn: sluitertijd, diafragma en ISO-waarde. Het zijn precies deze drie instellingen waar het om gaat bij de semi-automatische camera instellingen.

In de volledige automatische modus kun je geen enkele instelling aanpassen. In de handmatige modus moet je ze alle drie aanpassen. Alles er tussenin is een semi-automatische modus.

Semi-automatische cameramodi geven controle over een aantal van deze instellingen, terwijl de camera dan automatisch de andere instellingen hierop aanpast.

Op de meeste camera's zijn de drie semi-automatische modes sluitertijd-voorkeur (Tv of S), diafragma-voorkeur (Av of A) en programma modus (P).

Dit is niet hetzelfde als de volledige automatische modus, waarbij je camera diafragma, sluitertijd en ISO selecteert zonder dat je daar zelf nog invloed op kunt uitoefenen.

Het is ook niet hetzelfde als de "scènemodi" die veel camera's op hun programmaknop hebben, omdat deze je ook geen enkele controle over je instellingen bieden.

Avondopname, genomen in diafragma-voorkeur (Av) modus

Diafragma - Sluitertijd-voorkeur en Programma-modus

De populairste van de drie semi-automatische modi - en de enige die ik zelf vaak gebruik - is de prioriteitsmodus voor diafragma (Av of A).

Hiermee stel je je diafragma naar smaak in, waarna de camera er automatisch een bijpassende sluitertijd bij selecteert die je de juiste belichting geeft volgens je lichtmeter.

Op de meeste camera's heb je ook de mogelijkheid om het bereik van de sluitertijden te kiezen die de camera kan kiezen, indien je dat wenst (wat nuttig kan zijn als je een snelle sluitertijd moet handhaven om beweging te bevriezen). Je moet-Auto ISO hiermee wel inschakelen.

De sluitertijd-voorkeur-modus (Tv of S) doet precies hetzelfde, maar met sluitertijd en diafragma omgedraaid. Je selecteert de sluitertijd die je wilt, en de camera verandert daardoor je diafragma om weer tot een correcte belichting te komen.

De prioriteitsmodus voor sluitertijd is niet zo populair als de diafragma-prioriteitsmodus, omdat je je scherptediepte vaak wel in eigen hand wilt houden.

Het kan een groot probleem worden als je camera ineens omschakelt van bijvoorbeeld f/8 naar f/4 als het licht plotseling verandert. Ongeacht wat je fotografeert.

Kitesurfer, genomen in Sluitertijd-voorkeuze (Tv) modus
De laatste is programma-modus (P), die zelfs vaak gebruikt wordt door professionele fotografen.

In theorie lijkt deze modus zeer bruikbaar: het selecteert automatisch zowel diafragma als sluitertijd, maar biedt je toch de mogelijkheid om tussen verschillende combinaties te switchen als je het niet met de initiële suggestie eens bent (dat is ook het grote verschil met de volledig automatische modus).

Dit is prima, behalve dat de sluitertijd en de diafragma verschuiven als het licht verandert. Dus, als je een bepaald diafragma of een bepaalde sluitertijd nodig hebt, moet je ze constant blijven monitoren.

Om die reden zou ik de programma-modus als professional niet gebruiken, tenzij je er een heel specifieke doelstelling mee hebt.

Ook is het noemenswaardig dat alle drie deze modussen (evenals de handmatige modus) je laten kiezen tussen het gebruik van Auto ISO of Manual ISO.

Plus, je hebt de mogelijkheid om belichtingscompensatie toe te passen als je het niet eens bent met lichtmeter van je camera, en je wilt een helderder of donkerder belichting dan hetgeen je camera suggereert.

Dreigende luchten, genomen in Diafragma-voorkeur (Av) modus

Wanneer semi-automatisch?

De belangrijkste situatie waarin je zou moeten kiezen voor een semi-automatische modus, bijvoorbeeld diafragma-voorkeur is wanneer je denkt dat je lichtmeter meer goed dan kwaad doet.

Semi-automatische modi zijn zeer handig als je lichtmeter de belichting accuraat weergeeft en je over het algemeen dezelfde, consistente hoeveelheid over- of onderbelichting terugziet in je foto's.

Als je in manual modus (M) constant op je lichtmeter aan het kijken bent of je settings kloppen en je belichting mooi in het midden (neutraal) zit, dan kan het heel handig zijn om precies hetzelfde resultaat in semi-automatische modus te bereiken, maar dan een stuk sneller!

Dit is nu precies de reden waarom ik de diafragma-voorkeur modus vaak gebruik voor landschap-fotografie in het veld. Als de zon ondergaat, en het licht snel verandert, past mijn lichtmeter in de semi-automatische modus de settings razendsnel aan aan de veranderende omstandigheden.

Ik houd mijn diafragma op dezelfde waarde om niets aan scherptediepte in te boeten. Mijn camera past iedere paar seconden automatisch de sluitertijd aan zodat ik me op andere zaken kan concentreren. Dit is een stuk sneller dan wanneer ik mijn sluitertijd constant zou moeten checken.

Of, voor wildlife fotografie. Ik weet dat veel fotografen hierbij de manual modus gebruiken met Auto-ISO ingeschakeld. Hierbij loop je het gevaar dat je foto's per ongeluk overbelicht raken doordat de camera de hoogste ISO-waarde selecteert bij donkere situaties.

In situaties waarbij je snel moet reageren is de kans groot dat je geen tijd hebt om de ISO-waarde zelf bij te stellen. Je kunt hierdoor het cruciale moment net missen.

Panorama, genomen in Manual modus om de belichting bij alle aan elkaar gestitchte foto's gelijk te houden

Wanneer handmatige modus?

De handmatige modus is een cruciaal onderdeel van elke geavanceerde camera, en het is iets dat je absoluut moet leren te gebruiken als je het meeste uit je apparatuur wilt halen.

In veel gevallen werkt de handmatige modus beter dan een semi-automatische modus. Dus, wanneer zou dit je keuze moeten zijn?

Veel professionals hebben te allen tijde volledige controle over hun camera en willen geen enkele onzekerheid hebben van een automatische modus (bijvoorbeeld, als de meter van de camera helemaal in de war raakt door een snelle verandering van het licht). Ze zijn niet bereid zo'n risico te accepteren. En dat is een perfecte benadering.

En zelfs als je nooit problemen (gehad) hebt met semi-automatische modi, dan nog zijn er veel gevallen te bedenken waarbij de handmatige modus beter werkt. Als je consistentie nodig hebt is de handmatige modus eigenlijk de enige optie.

Als je een bruid onder constant licht fotografeert en je wilt dat haar gezicht dezelfde helderheid blijft behouden, ongeacht de constant veranderende tinten in de achtergrond als ze heen en weer beweegt, werkt de handmatige modus heel goed.

Zodra je de juiste belichting hebt ingesteld, hoef je je geen zorgen te maken over je camera om je instellingen te veranderen.

Of, als je een panoramafoto wilt maken waarbij elke foto dezelfde belichting heeft, waardoor ze makkelijker kunnen worden samengevoegd in de postproductie. De handmatige modus is ook ideaal in deze situatie, terwijl een semi-automatische modus heel vervelende aanpassingen maakt en belichtingscompensatie toepast, iets wat je niet wilt!

Als je gaat flitsen is de handmatige modus ook onmisbaar, aangezien elke variabele - sluitertijd, diafragma en ISO - vaak een zeer specifieke waarde moet zijn om het omgevingslicht goed te kunnen matchen met het licht van je flitser en om zo de gewenste uitstraling te krijgen.

De handmatige instelling is in het bijzonder handig voor portretfotografen, ook voor andere genres flitsfotografie. Ook bij macrofotografie kies ik altijd voor de handmatige modus als ik een flitser gebruik.

Nachtopname in Manual modus om de foto toch nog enigszins donker te houden

Welke modus moet je gebruiken?

De beste camera-modus hangt af van je specifieke toepassingen. Ik ken fotografen die altijd alles handmatig schieten. Anderen zweren bij diafragma-prioriteit, en ze gebruiken gewoonlijk AE-L in plaats van dat ze overschakelen naar de handmatige modus. Je moet dit dus helemaal zelf beslissen.

Als je echter semi-automatische modi tot op heden altijd hebt vermeden, zou ik zeggen: geef het eens een kans. Met de meeste opties kun je exact de belichting instellen die je wilt, net zoals in de volledige handmatige modus.

Bijvoorbeeld, als ik mijn camera nodig heb om 1/4 seconde op f/8 te gebruiken bij ISO 100, kan ik dat snel in diafragma-prioriteitsmodus doen (tenzij ik meer dan vijf stops belichtingscompensatie nodig heb om dit te bereiken). In dat geval waren die instellingen waarschijnlijk toch al geen goed idee, ongeacht de modus.

Iedereen heeft zo zijn eigen voorkeur. Maar als je diafragma, sluitertijd en ISO al helemaal begrijpt, gaat het er eigenlijk alleen nog maar om om dit zo snel, gemakkelijk en nauwkeurig mogelijk in te stellen.

Met welke semi-automatische-modus kun je nu precies de gewenste instellingen voor elke foto kiezen, met de minste obstakels? Dat is de bottom line.

Voor mij, met het oog op landschaps- en reisfotografie, is de verhouding ongeveer 75% diafragma prioriteit en 25% handmatig, maar dat kan voor iedereen anders zijn.

Voor mij zijn semi-automatische modi perfect geschikt voor geavanceerde fotografie, en het is zeker de moeite waard om er eens aandacht te besteden als je je techniek probeert te optimaliseren.

Meer weten over de basis van fotografie?

Bij Photofacts Academy, onze online leeromgeving voor fotografen, hebben we een complete basiscursus over fotografie. Je kunt deze cursus twee weken lang volgen met een gratis proeflidmaatschap.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 12 december 2018.
De eerste publicatiedatum is woensdag 9 augustus 2017, 20:20.

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

17 reacties

kok.f@ziggo.nl schreef op woensdag 9 augustus 2017 om 21:18 | reageer
Helemaal waar. Sommigen zien de M-stand als een heilige graal, maar dat is betrekkelijk. Als je jezelf leert "zien" en de scène kan lezen voor je afdrukt, dan kan de half automaat handig en sneller zijn. Als je vooraf goed kan inschatten welke sluitertijd of diafragma beslissend is voor een geslaagde opname, dan kan je die waarde instellen. Laat de camera dan maar de rest doen en eventueel kan je nog met met + of - compenseren. Als ik bijvoorbeeld weet dat ik persé f11 wil hebben, dan valt er qua sluitertijd niet meer te kiezen (of je moet je Iso gaan schuiven). Als ik dan toch niets te kiezen heb, laat de camera dan maar het werk doen. Hetzelfde geldt als je bewust een sluitertijd en diafragma wil hebben. Laat de camera dan maar je Iso kiezen.

Rick schreef op woensdag 9 augustus 2017 om 23:04 | reageer
Ik heb ook nooit zo goed begrepen waarom elke 'professionele fotograaf' altijd op manueel MOET fotograferen. Persoonlijk fotografeer ik meestal op diafragma voorkeuze of automatische ISO voorkeuze. Scheelt vaak net even die halve seconde om het juiste moment toch te pakken!

MF schreef op donderdag 10 augustus 2017 om 09:32 | reageer
Voor mij is er in principe maar één stand: diafragma-voorkeur. Dat lijkt mij ook de meest logische in normale omstandigheden en zelfs minder normale. Je wilt toch een bepaalde scherptediepte in je foto's? En als dat nou met 1/250 of 1/1000 sluitertijd is, dat maakt niet uit.
Diafragma bepaalt de foto.

Warhead schreef op donderdag 10 augustus 2017 om 12:36 | reageer
Dacht altijd dat P stond voor Professioneel.
Heb ik net na less is more de hele boel omgezet naar M en nou moet het alweer terug naar A. Van Amateur? Verwarrend hoor.

Michelle Peeters schreef op donderdag 10 augustus 2017 om 13:07 | reageer
@warhead: ik gebruik zelf de diafragma-voorkeur (Av) stand het meest voor de onderwerpen die redelijk makkelijk te doen zijn. De moeilijkere onderwerpen waarbij je alles volledig onder controle wilt (bijvoorbeeld bij een panorama) of kunt (studio-situatie) houden doe ik altijd in Manual-modus. Als het resultaat (je kunt meteen terugkijken) tegenvalt schakel ik om naar Manual.

Vrijetijdinfo.nl schreef op donderdag 10 augustus 2017 om 13:30 | reageer
Interessant artikel. Ikzelf ben net begonnen de diverse instellingen van mijn Sony camera te ontdekken, dus de tips die ik hier lees kan ik goed gebruiken. Bedankt!
Vr. groeten,
Marieke van Zwieten

kok.f@ziggo.nl schreef op donderdag 10 augustus 2017 om 15:13 | reageer
@warhead: het is niet de P van professioneel, maar de P van paniek. Het maakt daarbij niet uit of je werkt met cannot, een niks kon of een zo niet.

Michelle Peeters schreef op donderdag 10 augustus 2017 om 15:25 | reageer
@kok.f: de P-stand is inderdaad de 'paniek-stand' maar kan toch heel gemakkelijk zijn, zeker voor mensen die niet volledig op de automaat willen fotograferen, maar toch enige controle willen houden over diafragma/sluitertijd.

Paul Oosterlaak schreef op vrijdag 11 augustus 2017 om 00:14 | reageer
Ik gebruik met aanwezig licht bijna altijd Av. Als ik het licht zelf in de hand heb, dan M. Meestal gebruik ik Av met auto-iso, zodat ik daar ook niet op hoef te letten (wel met grenzen in sluitertijd en maximale iso). Zelden werk ik met Tv, aangezien ik weinig sport/actie fotografeer en zelfs dan gebruik ik vaak Av (wederom met minimale sluitertijd).
Fotograferen in M als de belichting verandert, is juist erg onhandig, aangezien je diezelfde lichtmeter hanteert als de camera doet in Av.
O ja, ik gebruik wel M als ik grotere panorama's maak vanaf statief. Uit de hand kies ik er vaak voor om de lichtmeting met * vast te zetten. Handig voor de juiste lichtmeting vind ik het gebruik van spotmeting. Maar die zit helaas bij Canon enkel bij de 1D-serie op het focuspunt, bij alle andere Canons zit die in het midden. Dat was prima werken met mijn 5D2, want die had toch maar 1 fatsoenlijk focuspunt, maar met de 5D3/4 is die spotmeting wat onhandiger.

Michelle Peeters schreef op vrijdag 11 augustus 2017 om 09:38 | reageer
@Paul: dank voor je uiteenzetting! Die auto-iso stand gebruik ik zelf nooit, te tricky. Als het licht constant is is de M-stand de beste optie inderdaad.

Robert schreef op dinsdag 15 augustus 2017 om 14:17 | reageer
Leuk om te lezen dat een ieder zo zijn of haar 'dingetje' heeft. Super. ...de kans op een misser wordt zo weer een stukje kleiner collega's....
Met fotoschietgroeten Robert

Dick de Roos schreef op dinsdag 15 augustus 2017 om 14:35 | reageer
En bij (tegenlicht)opnames op het strand of in de sneeuw is de M-stand vaak beter dan de (semi)automaat.
Overigens gebruik ik de M-stand graag bij gelijkblijvende lichtomstandigheden. Ik heb ook nog eens het idee dat de camera dan sneller reageert omdat er niets berekend hoeft te worden, maar dat is geen ervaringskwestie.

Paul Oosterlaak schreef op dinsdag 15 augustus 2017 om 15:00 | reageer
@Dick de Roos: en hoe stel je dan de belichting in met tegenlicht/strand/sneeuw? Volgens mij nog altijd aan de hand van diezelfde lichtmeter als de camera in A(v) gebruikt. Je kunt in de A(v) namelijk ook gewoon een compensatie instellen, zodat ie iets over/onderbelicht. Het geen wat je in M ook doet namelijk, maar dan 100x trager.
Die lichtmeting is razendsnel. Sneller dan jij met je ogen knippert. Maar gelijkblijvende lichtomstandigheden zijn inderdaad wel de gelegenheid om in M te schieten.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 15 augustus 2017 om 22:25 | reageer
Behalve in de studio, werk ik vrijwel altijd met Av om invloed te blijven houden op de DoF. Auto-ISO ben ik geen voorstander van. Bij hoge ISO-waarden is de kans op hinderlijke ruis erg groot. Als ik dan toch met auto-ISO moet werken, gezien de omstandigheden, dan begrens ik de auto-ISO tot een bepaalde maximum waarde.

kok.f@ziggo.nl schreef op dinsdag 15 augustus 2017 om 23:09 | reageer
Bij tegenlicht zodanig belichten dat de door jou gewenste delen goed zijn belicht kan op verschillende manieren. Je kan met de + of - compensatie werken, of bracketten. Zelf gebruik ik dan graag de spotmeting in de stand van het kleinste veld. Dan belichten op het punt wat je goed wil hebben en voila. Overigens eens met donniebelg over auto iso. Bepaal zelf tot welke iso je sensor nog acceptabel is qua ruis. Stel dat in als de maximale waarde voor de auto iso. Dan zijn er veel situaties - vooral met weinig licht - waar de M stand gecombineerd met auto iso goed werkt. Als je toch een minimale sluitertijd wil hebben om beweging tegen te gaan en je wil een redelijke dof, dan moet je soms "de prijs" betalen met je iso. Die gewenste S en A kan je vaak goed inschatten. Als die combinatie echter onderbelichting geeft, dan kan de auto iso je tot op bepaalde hoogte helpen.

fiendg schreef op dinsdag 22 augustus 2017 om 11:37 | reageer
ik fotografeerde aanvankelijk ook liefst met de diafragmavoorkeur, maar merkte dat de resultaten soms wat tegenvielen omdat de sluitertijden vaak langgerekt werden, ik niet standaard op statief fotografeer en de beelden dus bewogen of niet haarscherp waren... Vandaar de switch naar manuele stand. Stel je dan beter een minimale sluitertijd in om die bewogen beelden te vermijden?

Donald Willemsen schreef op dinsdag 22 augustus 2017 om 13:05 | reageer
@fiendg: je hebt gelijk dat de sluitertijden te lang kunnen worden in de Av stand. Jij kiest dan voor de M stand. Zeker geen slechte optie. Maar heb je er al eens aan gedacht om belichtingscompensatie toe te passen in de Av stand. Vooral als de DoF veel belang heeft, kan je dan toch nog Av gebruiken met een aanvaardbare sluitertijd. Heeft de lens of camera beeldstabilisatie, gebruik die speelruimte dan.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.