Interview fotografe Anja Ligtenberg
zaterdag 6 april 2019, 13:31 door Michelle Peeters | 6.330x gelezen | 0 reactiesAnja Ligtenberg (1967 Culemborg) studeerde in 1998 af aan het International Center of Photography (ICP) in New York in de richting documentaire fotografie en fotojournalistiek.
Nadat zij eerder een masters in communicatiewetenschap had gehaald ontdekte ze dat haar toekomst in de visuele communicatie lag. Na haar afstuderen aan het ICP maakte ze haar portfolio op waarmee ze de Nederlandse media benaderde.
De Volkskrant was de eerste die haar inschakelde voor opdrachten en al vrij snel breidde haar netwerk zich uit en werkte ze vanuit haar woonplaats New York als freelancer voor diverse Nederlandse media waaronder De Volkskrant, AD en Elsevier Magazine.
Met eigen reportages, zoals over het verdwijnende Meat Packing District in New York, trok ze in Amerika de aandacht. Dat leverde haar een plaats op tussen de 100 meest veelbelovende jonge fotografen in de USA die in 2000 werden geselecteerd voor de Eddie Adams Barnstorm.
Terug naar Nederland / persfotografie
Sinds 2003 woont en werkt ze vanuit Eindhoven. Na terugkomst in Nederland heeft ze zich eerst gericht op Seeing The Unseen, fotografie-workshops voor blinden, slechtzienden en zienden, waarover straks meer.
Na een aantal jaren begon het journalistieke bloed weer te kriebelen en ging ze aan de slag bij Fotopersbureau Van de Meulenhof. Dit bureau doet veel opdrachten voor het Eindhovens Dagblad.
Het journalistiek werk hier en in New York beviel haar goed, je komt op de meest interessante plekken en ontmoet voortdurend interessante mensen. Je leert er ook goed te kijken en snel te werken.
Door de bezuinigingen in de pers verschoof haar aandacht naar de bedrijfsfotografie. Foto documentaires maken doet ze nog steeds maar nu met haar eigen verhalen waarbij ze haar eigen hart en passie kan volgen.
Haar werk bestaat momenteel uit drie disciplines: - fotografie met blinden en slechtzienden en zienden (Seeing The Unseen), - bedrijfsfotografie en - eigen reportages.
Wat deze verschillende toepassingen binnen de fotografie voor haar gemeenschappelijk hebben en wat haar werk kenmerkt is een bijzondere authenticiteit, die ontstaat door haar scherpe oog en oprechte interesse in de mensen die ze fotografeert.
Haar drijfveren zijn het onderzoeken van die emotionele gelaagdheid en respect voor de veerkracht van mensen in combinatie met een nieuwsgierigheid naar de wereld.
1. Seeing the Unseen
Het project Seeing The Unseen is gebaseerd op de 'schilderen met licht' methode die is ontwikkeld door het Seeing With Photography Collective in New York, een collectief van blinde, slechtziende en ziende fotografen.
Het is een specifieke manier van fotograferen waardoor blinden en slechtzienden de kans krijgen om met een medium te werken dat voor hen op het eerste gezicht onmogelijk lijkt.
Anja woonde en werkte in New York toen zij kennis maakte met het collectief. Geinspireerd vanaf de eerste foto die ze met hun maakte werd zij medelid. Ze is nog steeds actief met de Amerikanen in contacten beschouwt hun als haar inspiratiebron.
In Nederland heeft ze deze werkmethode ontwikkeld tot een concept van cursussen en projecten onder de naam Seeing The Unseen, www.seeingtheunseen.com
De laatste jaren werkt ze vooral met jongeren op middelbare scholen en in samenwerking met musea, zoals bijvoorbeeld Villa Zebra, FOAM en Van Abbe. De jongeren maken samen foto's waarin ze hun eigen verhaal vertellen en die verhalen en beelden worden tentoongesteld.
Methode
Bij 'schilderen met licht' maak je foto's veel meer in je hoofd en met je lichaam dan met je ogen. Je bedenkt eerst de beelden in je hoofd. Geheugen, tijd, dromen, het onderbewuste, verbeelding en creativiteit spelen hierbij een rol.
De (blinde) fotograaf is de regisseur en bespreekt wat en hoe hij het wil in de foto, positionering, belichting, kader et cetera, zodat iedereen in de groep hetzelfde beeld in zijn hoofd heeft. De groep maakt vervolgens gezamenlijk de foto.
Dit gebeurt door gebruik van zaklampjes in totale duisternis. Alles wat belicht wordt door de zaklampjes verschijnt op de foto. Zo wordt de foto deel voor deel opgebouwd over een lange sluitertijd.
Als de foto gemaakt is, volgt een gedetailleerde terugkoppeling van het resultaat via beschrijven en bespreken met elkaar. De regisseur bepaalt of het werk klaar is of niet. Ook als ziende werk je op dezelfde manier en niemand ziet van tevoren hoe de foto eruit ziet totdat hij klaar is.
Het bijzondere van de techniek is dat de werkwijze voor blinde/slechtziende en ziende jongeren gelijk is, waardoor gelijkwaardige samenwerking en uitwisseling tot stand komt. Beiden groepen krijgen hierdoor inzicht in elkaars wereld en dat leidt tot meer begrip voor elkaar en het oplossen van drempels en vooroordelen.
2. Zakelijke- of bedrijfsfotografie
Haar bedrijfsfotografie bestaat veel uit portretten, reportages en series en events. Haar opdrachtgevers zijn bedrijven zelf maar ook vaak een reclamebureau. Ze werkt altijd op lokatie. Daardoor komt ze op de meest interessante plaatsen terecht, waar ze altijd nieuwsgierig naar is.
Ze maakt eigenlijk altijd gebruik van natuurlijk licht. En waar dat niet het gewenste resultaat geeft vult ze het licht aan met flitslicht. Soms een of meerdere flitsers op statief met een parapluutje en infrarood trigger of een Gary Fong Lightsphere afhankelijk van de mogelijkheden en de situatie.
Ze gebruikt de flitsers als invullicht, om de schaduwen op te lichten, of om net wat meer nadruk om iemands gezicht te leggen, of catchlights in iemands ogen
Haar uitrusting bestaat uit een Canon EOS 5d Mark III met een drietal Canon Speedlite 600 flitsers en een triggerset. Lenzen die altijd in de tas zitten; 16-35, 24-70, 70-200.
Het maken van portretten op locatie vraagt wat puzzelen ter plekke Dat vindt ze er ook juist leuk aan. Als het kan zorgt ze dat ze van tevoren aanwezig is zodat ze kan bekijken waar ze iemand kan en wil neerzetten en hoe ze gebruik kan maken van het licht.
Voor de portretten verdiept ze zich van tevoren in de mensen die ze moet fotograferen. Via LinkedIn kun iemands profiel bekijken om te zien wie het is en wat ze precies doen of hebben gedaan.
Zo krijg je een indruk van de persoon en vind je soms aanknopingspunten om een gesprek te voeren. Tijdens de shoot bouwt ze snel een band op met mensen waardoor ze zich snel op hun gemak voelen en zich ontspannen.
3. Eigen reportages - Kenia, Masai meisjes en National Geographic
Dit project kreeg de titel Pongezi mee. Pongezi betekent gefeliciteerd in het Swahili. De felicitaties zijn voor de Masai meisjes die nu vrouw worden zonder een besnijdenis. En de felicitaties zijn ook voor de hele gemeenschap die een eeuwenoude traditie weet te doorbreken.
De serie gaat over alternatieve overgangs rituelen waarin de traditionele besnijdenis wordt vervangen door extra onderwijs.
In het nieuwe ritueel vieren de meisjes nog alle traditionele rituelen die de overgang van meisje naar vrouw symboliseren, zoals het scheren van haar, beschilderen van het kale foofd, dragen van traditionele kleding, speciaal eten en speciale dansen, maar de meisjes worden niet meer besneden.
In plaats daarvan krijgen ze drie dagen extra onderwijs. Bovendien beloven hun ouders dat zij de middelbare school mogen afmaken.
De stamoudsten en de mannen worden in dit proces als eerste benaderd met respect en voorlichting. Zij zijn de beslissers, en als zij besluiten dat de meisjes mee mogen doen aan een alternatief ritueel zal iedereen in de hele gemeenschap de meisjes accepteren als vrouw.
Een inspirerend voorbeeld van hoe een creatieve oplossing voor een eeuwenoud probleem wordt gevonden. Educatie, communicatie en respect voor elkaar en tradities staan centraal en zijn de sleutel tot verandering. En daarmee is dit precies het soort verhaal waar Anja graag aan werkt.
Ze is er 5 keer voor op reis geweest, iedere keer voor een aantal weken en heeft verschillende stammen in verschillende gebieden in Kenia, Tanzania (en New York) bezocht. Soms werd het ritueel met 1000 meisjes tegelijk gevierd en soms met een familie.
Maar altijd in dezelfde opzet dat er onderwijs in plaats van het snijden kwam. Dit project ontstond puur op haar eigen initiatief. Na verloop van tijd heeft ze samenwerking gezocht met andere organisaties. Amref Flying Doctors had interesse en vanaf dat moment heeft ze haar vrije werk kunnen combineren met opdrachten en campagnes voor hen.
Toen ze een mooie serie had heeft ze een aantal bladen en kranten benaderd met een selectie, waarbij ze rekening hield met het type blad, moment en argument wanneer het voor zo'n blad interessant kan zijn.
National Geographic was een van de eerste die het verhaal publiceerde. Daarna volgden nog vele andere landelijke kranten en bladen, zoals de Volkskrant, Trouw, NRC, Opzij, Flair, Goedele.
Na verloop van tijd had uitgeverij Lecturis interesse en gingen ze samen werken aan een boek. Vervolgens zocht Anja contact met de hoofdcurator van het Afrika Museum en dit mondde uit in een grote solo expositie van haar werk in het Afrika Museum.
Een half jaar later reisde de tentoonstelling naar het Haags gemeentehuis. Op 6 februari, de internationale dag tegen vrouwen besnijdenis werd de expositie geopend door (toen nog) mininster Ploumen. RTL maakte hier een reportage over voor tv.
4. Eigen reportages - King of my Garden
Bij het Masai meisjes project was het verhaal van het alternatief ritueel leidend, bij het project King of my garden ging het veel meer om haar eigen verhaal over de volkstuin.
In deze fotoserie portretteert Anja de mensen van volkstuin Groen Gennep, De volkstuin is een postzegeltje land in het zuiden van Eindhoven, maar een wereld in zichzelf inclusief zijn eigen regels, bestuur, paden watermanagement.
Hier werken 200 tuiniers van allerlei pluimage, 22 nationaliteiten, en vele andere verschillen in leeftijd, beroepen et cetera. De hele maatschappij is hier vertegenwoordigd en werkt samen in een goede verstandhouding. Ze hebben allemaal hun eigen redenen en hun eigen creatieve oplossingen voor de uitdagingen van de tuin.
Ondanks al hun verschillen hebben ze een ding gemeen; ze houden van hun tuin en werken met passie en toewijding naar eigen inzicht. Op Groen Gennep is iedereen koning op zijn eigen tuin.
Anja heeft iedereen op dezelfde manier in zijn/haar tuintje gefotografeerd; op dezelfde afstand, in hetzelfde frame. Ze kijken ontspannen de camera in en zijn helemaal zichzelf, Ze maakt nooit meteen de foto, maar maakt altijd even kennis en een praatje. Daarin, in het contact met mensen zit voor haarzelf de meerwaarde van fotografie.
Portretten van de tuiniers worden afgewisseld met hoofdstukjes over de creatieve oplossingen die mensen verzinnen, zoals hoe houdt je de vogels tegen, of hoe groeien de boontjes het best.
De foto's zijn gebundeld in een zelf uitgegeven boek “King of my garden, de mensen van volkstuin Groen Gennep. En ook dit verhaal is gepubliceerd in verschillende media, onder andere Volkskrant Magazine en Eindhovens Dagblad..
Die publikaties hebben weer geleid tot andere opdrachten zoals een serie over een volkstuin in Tilburg voor hun jubileum. Maar ook via haar eigen netwerk en op eigen initiatief heeft ze opdrachten gedaan op de High Tech Campus Tuin en 'bietje buurten' in samenwerking met Vluchtelingenwerk.
Visie
Al de verschillende onderdelen van haar werk zijn zeer uiteenlopend en soms lijkt het zelfs tegengesteld. Maar wat alles bindt is haar visie en werkwijze:
Bij al haar projecten wordt zij gedreven door nieuwsgierigheid naar de wereld om haar heen en vooral naar de mensen die ze tegenkomt. De camera geeft haar de mogelijkheid mensen te ontmoeten en in hun wereld te zijn. Daar zijn de mooie verhalen en de verhalen die zij wil vertellen.
Verhalen die inspireren, die gaan over veerkracht, over mensen die slimme en creatieve oplossingen bedenken. Maar ook over respect voor traditie en elkaars meningen en dialoog. Het komt eigenlijk ook overeen met hoe ze in het leven staat.
Bedenk wat je wil en waarom en ga ermee aan de slag. En laat je niet tegenhouden als je iets wil en het lukt niet meteen. Niet bij de pakken neerzitten maar blijf kijken naar wat wel mogelijk is. Er is altijd een andere mogelijkheid.
Boeken
Wil je meer weten of zien van Anja, dan kun je op haar twee websites terecht of haar twee boeken:
www.anjaligtenberg.com
www.seeingtheunseen.com
Het boek Pongezi over de Masai meisjes die vrouw worden zonder een besnijdenis kost 28,50 euro. De winst van het boek komt ten goede aan de Masai meisjes en hun jongere zusjes via stichting Maji Mandaleo Afrika en via Amref Flying Doctors.
De foto's van King of My garden zijn uitgegeven in het gelijknamige boek, Dit kost 18,50 euro en is in eigen beheer uitgegeven.
Beide boeken zijn te bestellen bij Anja zelf, stuur een e-mail naar anja@anjaligtenberg.com.
Je kunt Anja ook benaderen voor een lezing of een workshop, en voor fotografie opdrachten natuurlijk.
Wil jij ook gave foto's maken?
Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.14 dagen gratis fotografiecursussen kijken
Over de auteur
Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.
0 reacties
Deel als eerste jouw mening over dit onderwerp!
Deel jouw mening
Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.
Ook interessant
-
National Geographic - Planet or Plastic in Museondoor Michelle Peeters
-
Winnaars National Geographic Fotowedstrijd nu te ziendoor Michelle Peeters
-
21 verbluffende National Geographic contest-foto'sdoor Michelle Peeters
-
National Geographic - The Art of Wildlife Photographydoor Michelle Peeters
-
National Geographic Greatest Landscapes in Museondoor Michelle Peeters
Photofacts wordt mede mogelijk gemaakt door
Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox
45.166 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via 
Facebook.
Elja Trum
Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!
Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over PhotofactsGratis eBook: Fotograferen van Kinderen
Mis dit niet: Tips voor adembenemende familiekiekjes!
Ontdek 25 praktische tips waardoor je prachtige foto's van je (klein)kinderen kunt maken. Je krijgt van mij ook wekelijks nieuwe fotografietips per mail.
