De Holga; een ode aan imperfectie

zondag 4 november 2012, 23:50 door Robert Kruyskamp | 7.913x gelezen | 2 reacties

In april 2010 schreef ik voor Photofacts een artikel over het gebruik van de mobiele telefoon in de 'serieuze' fotografie. Nu, tweeënhalf jaar later, is er veel veranderd. Applicaties als Instagram en EyeEm zijn veroverd door de massa. En de kwaliteit van de huidige smartphones is zo goed, dat het eigenlijk onnodig is nog een retro-filtertje over de foto's te gooien.

Je schijnt nu zelfs innovatief te zijn, wanneer je op Twitter de hashtag #nofilter gebruikt. Goed moment voor de liefhebbers van echte low-tech fotografie om zich (opnieuw) te storten op het fotograferen met film. Zo ook ondergetekende.

Rotterdam: de Instagram-generatie tijdens het zomercarnaval.
Toen ik in 2004 mijn eerste digitale compact kocht, had ik ruim twintig jaar analoog gefotografeerd. Hoewel ik alle denkbare maten en soorten camera's gebruikte, ging mijn voorkeur toen al uit naar ongecompliceerde lo-fi camera's, zoals de Lomo LC-A. Niet zo gek dus, dat mijn tweede analoge leven eerder dit jaar begon met de aankoop van een Holga; de plastic medium-formaat camera.

De Holga

De Holga werd in 1982 gelanceerd, als snapshot-camera voor de Chinese arbeidersklasse. 120mm film was op dat moment in China nog het standaard formaat. De camera moest vooral betaalbaar blijven, dus stelden de technische specificaties van de Holga nauwelijks iets voor. En dat zag je duidelijk terug in de foto's.

Dat was echter niet de reden voor het uitblijven van succes. Door een onverwachte versoepeling in de importwetgeving konden Chinese kiekjesmakers zich plotseling ook de aanzienlijk goedkopere kleinbeeldfilms veroorloven.

Bij de lancering in Amerika (via Hong Kong), diende zich echter een andere, onvermoede doelgroep voor de Holga aan: fotografiestudenten zagen in de beperkingen van de camera juist artistieke potentie. Zo werd de Holga ongewild een cult camera.

Lomographic Society International

Afgezien van de matige kwaliteit en een communistische afkomst, had de Holga niets te maken met de Russische Lomo. Toch was de Lomographic Society International verantwoordelijk voor de groeiende populariteit van de Holga. Zij voegde de camera in de jaren '90 toe aan het assortiment. Overigens niet zonder protest. Ook nu nog zien critici de Lomographic Society International als een commerciële club van handige marketingjongens, die de Holga verkoopt als oude wijn in te dure nieuwe zakken.

En ja, wie avontuurlijk is aangelegd, kan voor minder dan 20 euro een authentieke Holga scoren op de lokale rommelmarkt, of op eBay. In de officiële Lomography shop kost een Holga 120 CFN momenteel 69 euro. Waarbij wel aangetekend moet worden dat je dan een fraaie kit ontvangt, inclusief het schitterende boek World Through A Plastic Lens, met bijna 200 pagina's vol tips en talloze foto's van prominente Holga-fotografen.

Holga tamara elbaz

Televizier Ring Gala: 'modemeisje' Tamara Elbaz op de rode loper
Waar je 'm ook koopt: de Holga blijft een camera met Spartaanse specificaties. Qua diafragma kent de Holga twee opties: "zonnig" (ongeveer f/20) en "niet zo zonnig" (ongeveer f/13). Bij de eerste exemplaren zat er door een hardnekkige productiefout weinig verschil in die twee instellingen, maar ook nu kunnen per Holga de waarden enigszins afwijken. Voor de zone scherpte-instellingen zijn er vier posities: portret, kleine groep, grote groep en oneindig.

De sluitertijd zit rond de 1/100 seconde, maar ook dat verschilt per camera en kan door intens gebruik van de sluiter geleidelijk veranderen. De Holga 120 CFN, het model waar ik nu zelf mee fotografeer, heeft tevens een bulb-stand voor langdurige belichtingen.

De 60mm lens is -net als de rest van de camera- van plastic (behalve bij de Holga-modellen met een G, van 'glass'). Deze lens zorgt voor de karakteristieke vignetten en onscherpe hoeken.

Fotograferen met een Holga

Wie de Holga gebruikt als midden-formaat camera (het is met wat aanpassingen ook mogelijk op 35mm film te schieten), beperkt zich tot twaalf opnamen per film. Dat vereist een totaal andere aanpak dan een digitale camera. Fotograferen met de Holga vraagt geduld. Wachten op net iets beter licht, of een net wat mooier moment. En dat kan ook, want de instellingen zijn zo primitief, dat je alle aandacht kan richten op de zoektocht naar een interessant beeld.

De resultaten zijn volkomen onvoorspelbaar. Want geen misverstand: een foto ziet er niet automatisch "artistiek" uit, alleen omdat er een Holga is gebruikt. Soms word je aangenaam verrast door een reeks goed uitgevallen beelden, terwijl je ook kan thuiskomen met een filmrol waarvan één foto er net mee door kan. Kun je als fotograaf dat wispelturige karakter waarderen, dan is de Holga een eenvoudig, maar heerlijk stuk gereedschap.

Holga anti islamfilm protest

Den Haag: demonstratie tegen anti-islam film
En dan praten we niet meer alleen over quasi-kunstzinnige studenten. Internationaal befaamd fotojournalist David Burnett gebruikt zijn Holga's regelmatig, en ook zijn collega Teru Kuwayama reisde door Irak, Afghanistan en Pakistan met een Holga in zijn cameratas.

Het nadeel: analoog fotograferen blijft een dure grap. Zeker wanneer je voor midden-formaat kiest, en niet zelf ontwikkelt (ik laat het over aan het fotolab, ik heb in mijn jonge jaren genoeg uren in de doka doorgebracht).

Voor mij is de Holga dat geld waard. De camera past bij mijn fotografische visie, want de Holga drijft de spot met de opvatting dat fotografie alleen draait om miljoenen pixels, volmaakte scherpte en maximale details. Voor mij is de Holga een ode aan imperfectie.

Wax Poetic

Op YouTube levert de zoekterm "Holga" een schat aan informatieve video's op, van het inleggen van de film tot en met aanpassingen voor speciale effecten. Daarom kies ik liever voor een fraaie clip van de trip-hop band Wax Poetic (met zangeres Norah Jones), waarin een Holga 120 S de hoofdrol speelt. Muziek als de Holga zelf: relaxed en onconventioneel.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Voormalig journalist en woonachtig in Den Haag. Fotografeert sinds de jaren 80 met camera's in alle soorten en maten, maar heeft een voorkeur voor lo-fi analoog gereedschap en mobiele fotografie.

2 reacties

toffefotograaf schreef op dinsdag 6 november 2012 om 10:45 | reageer
Er zijn ook holgalenzen te koop voor je Nikon of Canon . je krijgt het zelfde effect Ik heb een pinhole gekocht voor €25 bij Ritzz .com

Karin schreef op dinsdag 6 november 2012 om 20:16 | reageer
Ach, duur valt wel mee. En het is gewoon ontzettend leuk en bevrijdend. Anderhalf jaar geleden heb ik tijdens een rondreis door Amerika alleen m'n Holga meegenomen. Wat een verademing: geen batterijen, geen batterijladers, geen geheugenkaartjes, geen stress om je dure spullen. Gewoon een rolletje wisselen en gaan.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.172 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

De Holga; een ode aan imperfectie

De Holga

Lomographic Society International

Fotograferen met een Holga

Wax Poetic