Weg van de open ruimte

maandag 6 oktober 2025, 16:32 door Michiel Heijmans | 86x gelezen | 0 reacties

Er is zo'n rare reflex waar ik mezelf nog weleens op betrap. Iemand staat voor mijn lens, ik zet een stapje opzij, en hoor mezelf denken: "Meer ruimte vóór de blik." Het is een keurig regeltje. Het leest makkelijk. Het voelt veilig.

Maar in mijn studio, tijdens een vrij werk-shoot om licht te testen en mezelf uit te dagen, liet ik dat los. Bewust. We kozen voor frictie, niet voor de brave leegte. En precies daar gebeurde iets. Iets echts.

Janaika kende ik van Instagram en we waren het er roerend over eens dat we een keer samen moesten schieten. Ze kwam mijn studio binnen met energie en ervaring. Ik schiet normaal met andere fotografen en onwennige ondernemers; dit was ook voor mij redelijk nieuw.

Omdat ik Janaika's instagram profiel goed had bekeken, kende ik haar fraaie "modellengezicht" en we spraken af te proberen daar deze keer weg te blijven.

Minder fashion, meer mens. Deze shoot was vrij werk, niet in opdracht en dat gaf lucht: geen haast, spelen met licht, schuiven met richting, kijken wat ontbreekt en wat blijft. We begonnen zoals altijd: praten, licht opbouwen, adem vinden. En toen ontstonden vanzelf de beelden.

We zochten variatie. Kleine verschuivingen. Een halve draai. Een pauze. "Hou dit vast," zei ik. Ze keek niet naar de open ruimte, maar juist richting de rand van het kader. Tegen de stroom in, recht in het licht. Alsof er net iets gebeurde buiten beeld. Geen trucje, maar het gevolg van hoe we samen in die ruimte stonden en waar het licht haar naartoe trok.

De rand als richting

Ik kan het moment terughalen. Kin iets naar het licht. Ogen uit mijn richting. Niet wegkijken uit verlegenheid, of ter ontspanning, maar heel doelbewust. Een introverte kijkrichting met een extroverte expressie. De combinatie gaf spanning zonder te schreeuwen.

Het beeld hield iets achter. En daardoor trok het me dichterbij. Een kleine opmerking liet een glimlach ontstaan.

Ik ben geen purist die regels haat. Regels zijn nuttige startpunten. Ze helpen je lezen en bouwen. Maar zodra ze het beeld gaan bepalen, verlies je de mens. Afwijken van de regels trekt je terug naar waar het om gaat. Eerst de mens, dan de foto.

Alsof er méér is, buiten beeld

Ik hou van die spanning. Een blik richting de rand, en toch een open gezicht. Alsof er iets gebeurt net buiten ons zicht. Je voelt context, zonder dat die benoemd wordt. De foto vertelt niet alles. Hij suggereert. De mogelijkheid om je eigen verhaal in te kleuren.

Zet dat naast het klassieke beeld met open ruimte vóór de blik. "De foto inkijken". Dat is prettig. Rustig. Alles ligt klaar voor de kijker. Maar soms wil je dat helemaal niet. Soms wil je liever wat wrijving. Soms wil je dat de kijker een halve stap doet om het beeld in te komen.

Dat is wat een randblik doet voor mij. Hij trekt, hij duwt, hij laat iets onvertaald. Ik zie een vage foto van Vanfleteren in mijn gedachten komen. Regels? Er zijn geen regels.

"Maar dat kijkt zo onrustig," hoor ik weleens. Ja. En onrust kan waarachtiger zijn dan rust. Zeker als je iemands energie wil vangen in plaats van alleen iemands gelaat. In deze shoot werkte dat omdat haar uitdrukking sterk genoeg was. Lachen zonder te willen pleasen. Kijken zonder een blik terug af te dwingen.

Licht, lens en afstand

De techniek hielp mee. Ik gebruikte een grote Godox paraplu, 165 centimeter, witte binnenkant, met diffuser. Zacht licht, breed verspreid. Mijn trouwe Profoto A2 deed de rest. Laag vermogen. Ruimte voor nuance in de huid en een zachte schaduw aan de "dichte" kant van het kader.

Precies waar ik die spanning wilde voelen. Het lijkt geregiseerd, maar deze dingen ontstaan altijd spontaan.

Op mijn camera de Fujifilm 56mm f/1.2 WR. Ik schoot op f/5.6. Bewuste keuze. Karakter, maar genoeg scherpte om die blik vast te houden. De afstand hield ik kort, dicht genoeg voor contact. Ver genoeg voor adem en lucht. Het licht recht op haar gezicht. Balans in het beeld.

Licht stuurt een foto, stuurt de kijker. Waar contrast en textuur samenkomen, daar gaat het oog heen. Als je je licht aan de andere kant laat spreken, vang je die tegen-de-rand-blik in een mooie, rustige compositie. Je verlegt het zwaartepunt, zonder het beeld te ontkrachten.

Mensen laten zich graag regisseren

"Jij bent de fotograaf". Die uitspraak ken je vast wel. Ik laat het liever ontstaan, vaak uit een enkele foto van Pinterest. Een ander uitgangspunt.

Ik teken met mijn handen hoe ik een gezicht zie. Iets geboden, naar links. Kijk maar omhoog, in de softbox. Hou je dat vol? Anders kijk gerust even weg. Een lichte draai. Korte aanwijzingen, in gewoon Nederlands. Geen moeilijke termen.

"Hou dit vast."
"Zo?"
"Ja, maar je kin iets omhoog.”
Een glimlach.
"Mooi dit. Hou vast. Ontspan."
Klik.

Het is eigenlijk heel klein allemaal. Microbewegingen, korte aanwijzingen, een goed gesprek.

Open ruimte, voor alles

Moet je altijd naar de open ruimte kijken? Nee. Moet je het nooit doen? Ook niet. De vraag is: wat wil je dat het beeld zegt? Wil je richting geven, of wil je ruimte laten voor interpretatie? Welke diepere laag geef je het beeld mee?

Laat je niet beperken door aangeleerde regels, maar hou ze in je achterhoofd. Zodat je er bewust vanaf kunt wijken. Schiet ook de foto die volgens de regels klopt. En dan nog één. En dan die ene, waar je comfortabel uit de bocht vliegt. Dat maakt de serie compleet.

De volgende keer dat je jezelf hoort denken: "Meer ruimte vóór de blik," neem dan een adempauze. Kijk naar je licht. Kijk naar het gezicht voor je. Luister naar dat gezicht. En vraag je af: wordt dit beeld beter van gehoorzaam zijn, of van die kleine wrijving aan de rand?

Je vindt meer foto's van deze shoot bij Janaika en mijzelf op Instagram.

101 Tips voor Perfecte Portretfoto's

Wil jij graag weten hoe je perfecte portretfoto's kunt maken? In het boek De Portretbijbel geeft Elja je 101 tips om jouw portretfotografie naar een hoger niveau te helpen. Je ontdekt hierin de 101 beste tips die hij de afgelopen vijftien jaar als portretfotograaf heeft opgedaan.

Over de auteur

Michiel is professioneel straatfotograaf en geeft workshops en lezingen over straatfotografie. Hij schrijft columns voor Focus Magazine en is erg actief op Instagram. Daar vind je dagelijks inspiratie en tips voor je eigen straatfotografie!

0 reacties

Deel jouw mening

login of geef je gegevens op

onthoud mijn gegevens

Onjuiste combinatie e-mailadres en wachtwoord.

blijf ingelogd

annuleren

Stuur mij een e-mail bij vervolg reacties

Bekijk ons reactiebeleid.

Ook interessant

• 

  Portretfotografie tip: Kom dichterbij

  door Elja Trum

• 

  Portretfotografie tip: Geef positieve aanwijzingen

  door Elja Trum

• 

  Aperty voor portretfotografie door Skylum

  door Nando Harmsen

• 

  5 Tips voor buitenportretten

  door Elja Trum

• 

  Portretfotografie tip: Ergens doorheen fotograferen

  door Elja Trum

Toon alle artikelen binnen Column