Meer:

Fototip

Kleurgebruik bij fotografie

woensdag 12 december 2018, 14:43 door Michelle Peeters | 12,358x gelezen | 29 reacties

Kleurgebruik is een belangrijk onderdeel van de algehele compositie van een foto. De manier waarop je kleuren gebruikt en op een foto tegen elkaar laat afsteken, kan ofwel het gevoel van actie versterken, of een situatie juist rustiger maken.

Mensen worden om verschillende redenen door kleuren aangetrokken. Vaak is het gewoon omdat ze een bepaalde kleur mooi vinden.

In veel gevallen kan de kleurkeuze op basis van peroonlijke voorkeuren bonte combinaties opleveren. Kijk maar eens naar de tekst- en achtergrondkleuren die je op websites allemaal tegenkomt.

Met kleur kun je emoties oproepen bij je publiek. Zo geven groen en rood een mysterieus effect, zwart werkt dreigend, geel of oranje stralen warmte uit en blauw heeft een koele uitwerking. Houd daar rekening mee in je foto's. Zo'n doordacht kleurgebruik kan de zeggenschap van een foto enorm verbeteren.

Je kunt kleur zelf ook als onderwerp gebruiken voor een abstracte foto. Denk aan extreme close-ups van bloemen. Doordat vorm, structuur en herkenning van het onderwerp wegvallen, worden de kleuren zelf het belangrijkste in je foto!

Door eenvoudige praktijkkennis van hoe kleuren andere kleuren versterken of afzwakken, heb je meer controle over de emotie die je foto overbrengt.

Complementaire kleuren

Als je deze kleurencirkel bekijkt zie je dat de kleur rood tegenover groen staat. Kleuren die direct tegenover elkaar staan noemen we 'complementaire kleuren'.

Deze worden gebruikt om elkaar te versterken, en door het contrast tussen de kleuren komen ze zo dynamisch en levendig mogelijk naar voren.

Kleurencirkel, de complementaire kleuren liggen tegenover elkaar.
Wil je de kleur rood op je foto laten stralen, plaats dan een complementaire kleur in de buurt van de rode kleur, zoals groen of blauw. De dynamiek van complementaire kleuren kan het gevoel van actie en beweging versterken.

Stel je bijvoorbeeld een mountainbiker in gele kleding voor met een groen bos op de achtergrond. En stel je datzelfde beeld nu eens voor met een fietser in paarse kleding.

Voorbeeldfoto met complementaire kleuren (rood en blauw) wat leidt tot veel dynamiek.

Analoge kleuren

De kleuren die op de kleurencirkel naast elkaar staan, noemen we 'analoge kleuren'. Dit zijn bijvoorbeeld rood en oranje, blauw en groen or roze en paars.

Kleurencirkel analoge kleuren

Kleurencirkel, de analoge kleuren liggen naast elkaar.

Deze kleuren contrasteren elkaar niet en kunnen worden gebruikt om rust uit te drukken. De kijker voelt zich bij het zien van analoge kleuren kalm en op zijn gemak.

Voorbeeldfoto met analoge (gelijksoortige) kleuren wat leidt tot een rustige foto.

Meer weten over kleurbeheer in fotografie?

Bij Photofacts Academy, onze online leeromgeving voor fotografen, hebben we een complete cursus over Kleurbeheer. Je kunt deze cursus twee weken lang volgen met een gratis proeflidmaatschap.

Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 12 december 2018.
De eerste publicatiedatum is maandag 20 maart 2017, 22:44.

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

29 reacties

Bram van Maas schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 11:48
Duidelijk en helder verhaal.
Arthur Wittendorp schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 11:55
Michelle,
Je verhaal m.b.t. complementaire kleuren klopt niet helemaal. In de basis kennen we 3 primaire kleuren; Rood - Groen - Blauw (ofwel de RGB (Red Green Blue)). Als we hierbij in de kleurencirkel naar de complementaire kleuren gaan kijken dan zien we dat complementaire kleur van rood cyaan (cyaan is een mix van Groen en blauw) is i.p.v. groen. Van groen is complementaire kleur magenta (mix van rood en blauw) en van blauw is de complementaire kleur geel (mix van rood en groen). Complementaire kleuren worden ook wel de CMY(K) kleuren genoemd (Cyaan - Magenta - Yellow (Black))
elbee schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 13:14
Een handig ezelsbruggetje:

de complementaire kleur van Rood is Cyaan (R eerste letter van RGB,C eerste letter van CMYK)
de complementaire kleur van Groen is Magenta (G tweede letter van RGB,M tweede letter van CMYK)
de complementaire kleur van Blauw is Yellow (B derde letter van RGB,Y derde letter van CMYK)
Ketelbinkie schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 14:58
De door Michelle gebruikte kleurencirkel is inderdaad niet de juiste. Voor digitale fotografie is de natuurkundige kleurencirkel van toepassing. RGB versus CMY dus.
Daarmee verdwijnt de bodem onder het hele artikel, inclusief de voorbeeldfoto's. Maar dat is niet voor het eerst en bij gebrek aan kundige critici zal het ook niet voor het laatst zijn. Een logisch gevolg van het beleid van deze site, waarbij iedereen die een kritisch geluid laat horen wordt geweerd.
Michelle Peeters schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 15:40
@Arthur, wat klopt er dan niet aan deze kleurencirkel? Je zegt dat de complementaire kleur van Rood Cyaan (groen/blauw) is, die van Blauw is Geel en die van Groen is Magenta (een soort paars). Die liggen toch perfect tegenover elkaar in deze cirkel?
Arend Jan Bolhuis schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 16:09
Als je zegt dat voor digitale fotografie de natuurkundige kleurencirkel van toepassing is en daardoor de bodem onder het hele artikel verdwijnt, zou je bijvoorbeeld ook moeten zeggen dat de bodem onder de uitspraak 'de zon komt op' verdwijnt. De zon komt natuurkundig gezien immers helemaal niet boven de aarde op. Niettemin is het een volkomen juiste uitspraak, omdat wij het zo ervaren. Op dezelfde manier heeft Michelle met de door haar gebruikte kleurencirkel wel degelijk vaste grond onder de voeten. Deze cirkel is eeuwenlang gebruikt in de schilderkunst en vormt onder andere de basis van de kleurenleer van Johannes Itten. Dat is een meer psychologisch systeem, waarin (bijvoorbeeld) blauw en oranje complementair zijn. Precies de kleuren van het gouden en blauwe kwartier, waar fotografen zo verrukt van zijn.
Michelle heeft het in haar artikel duidelijk over de manier waarop wij kleuren ervaren, niet over de manier waarop kleuren natuurkundig ontstaan. Ik vind bovenstaande kritiek daarom nogal kort door de bocht.
Michelle Peeters schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 16:11
@Arend Jan: prima verwoord, zo was het inderdaad bedoeld!
Pixeldude schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 17:42
Complementaire kleuren is inderdaad een ander verhaal.
De juiste cirkels kan je bijv. terugvinden op
https://www.google.be/webhp?sourceid=chrome-instant&rlz=1C1GGGE_nlBE590BE591&ion=1&espv=2&ie=UTF-8#q=complementaire+kleuren&*
of
http://www.em-ha-em-art-productions.nl/amateurschilder/tag/complementaire-kleuren/
Michelle Peeters schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 17:48
@Pixeldude: leg eens uit wat hier precies anders aan is?
Bart schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 18:06
@ ketelbinkie: Michelle schrijft een interessant verhaal over kleurgebruik en welk effect kleuren op elkaar kunnen hebben. Daarbij laat ze het effect zien aan de hand van foto's. Dat ze niet de juiste kleurencirkels gebruikt, doet aan haar verhaal helemaal niets af. Het gaat immers om het effect van het gebruik van complementaire kleuren, of juist niet-complementaire kleuren.
Ik vind het dus nogal ongenuanceerd om te zeggen dat de bodem onder het artikel verdwijnt en ben het daar ook niet mee eens.
pixeldude schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 18:16
Misschien zijn het de voorbeelden die niet helemaal volledig zijn of niet zo gepast. Ik kan niet uitdrukken ‘wat’ precies, maar er schort iets in de verklaring. Misschien onvoldoende klaar?
Voorbeeld

1. Wil je de kleur rood op je foto laten stralen, plaats dan een complementaire kleur in de buurt van de rode kleur, zoals groen of blauw.
- Zou moeten aangevuld worden met ‘geel’, want dat is even belangrijk (staat even ver van rood als blauw).
2. Stel je bijvoorbeeld een mountainbiker in gele kleding voor met een groen bos op de achtergrond. En stel je datzelfde beeld nu eens voor met een fietser in blauwe kleding.
- Groen en blauw liggen te dicht bij elkaar om een goed beeld te hebben van wat bedoeld wordt . Beter zou zijn : een gele mountainbiker tegen een groen bos of een fietser in ‘rode’ kleding (niet in blauw) tegen het groene bos.

In fotografietaal zou ik het als volgt omschrijven : Het is zonder twijfel een goede compositie maar onvoldoende ‘scherp’.
elbee schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 18:28
Het is een beetje simpel geschreven stukje en slecht onderbouwd. Zo zou je het ook kunnen noemen en Pixeldude maakt dat al duidelijk.
Op de fotovakschool leert men dat de complementaire kleuren CMY zijn, ik denk dat je dan hier geen andere kleuren moet noemen. Een schilder heeft een ander palet kleuren tot zijn beschikking dan een digitale camera
Michelle Peeters schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 18:41
Misschien dat het feit dat bij schoolfotografie altijd een blauwe-wolkenachtergrond gebruikt werd vroeger (dat contrasteert mooi met huidskleuren, het zijn dus complementaire kleuren!) een goed voorbeeld is om de illustreren wat je met kleuren kunt doen. Het gaat er eigenlijk alleen maar om dat je het leert zien. Schilders gebruiken deze kleurencirkel inderdaad ook. Alleen maar een hulpmiddel!
Gerard schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 20:34
Wat jammer ... onderwerp is erg leuk en actueel. Zorg dan dat het artikel goed is..
Gerard schreef op dinsdag 21 maart 2017 om 21:12
Michelle Dan Bailey heeft een goed artikel geplaatst op zijn webblog over "Making the Image" dat gaat is een leuk en boeiend artikel met zelfde raakvlakken.
Arend Jan Bolhuis schreef op woensdag 22 maart 2017 om 07:33
Elbee, in het lesmateriaal dat ik van de Fotovakschool heb staan twee hoofdstukken over kleur: Kleurtheorie (in de module Digital Workflow) en Kleurenleer (in de module Locatiefotografie). In Kleurtheorie wordt de natuurkundige kleurencirkel behandeld (RGB/CMY), in Kleurenleer de in de schilderkunst gebruikte kleurencirkel. Michelle heeft het in haar artikel over de tweede cirkel. Mijns inziens volkomen terecht, omdat het er uiteindelijk om gaat hoe wij kleuren ervaren, niet om hoe de camera kleuren tot stand brengt.
FrankT schreef op woensdag 22 maart 2017 om 10:14
Er zijn verschillene systemen om kleuren te definieren (mengen) en in een cirkel te zetten. Afhankelijk of je uitgaat van verf, drukwerk, licht of beeldscherm. Elk hebben verschillende primaire kleuren. In de schilderkunst (de pigment cirkel die in dit artikel gebruikt wordt) gelden weer andere. Het is maar net hoe de kleuren worden opgebouwd.

Lees bv eens dit artikel op wikipedia: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Kleurencirkel
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Subtractieve_kleurmenging
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Additieve_kleurmenging.

Naast hoe je kleuren maakt/samenstelt, is het blangrijkste punt dat Michelle in dit artikel aanhaalt natuurlijk: let bij je het maken van een foto op welke kleuren je teruglaat komen in de compositie, en denk daarbij aan welk hoe mensen de kleuren zien en ervaren. Een kwestie van kijken dus.
Jacko schreef op woensdag 22 maart 2017 om 17:19
Leuk artikel Michelle. Dank je wel.

Wil je een foto latten "poppen" dan moet je contrast zoeken. Dat kan in licht versus donker of in tegengestelde kleuren. Hoe de kleurcirkel heet is voor mij niet zo relevant.

Fotografie draait om "zien" en dat is waar jij ons op attendeert. Prima dus!
Michelle Peeters schreef op woensdag 22 maart 2017 om 17:22
@Jacko: zo is het precies! Zoek naar contrasterende kleuren of gewoon naar contrast. Of doe dat juist niet. Het gaat erom wat jij wilt met je foto. Dat kun je hiermee o.a. sturen.
Donald Willemsen schreef op woensdag 22 maart 2017 om 22:31
In een foto dient voldoende contrast te zitten. Of dat nu in kleur is of in z/w, dat maakt niet uit. Een gebrek aan contrast kan een foto enorm saai maken. Contrast gebruik je als fotograaf niet alleen om een impressie van de werkelijkheid te geven, maar ook om met het beeld iets te willen vertellen of een bepaalde sfeer mee te geven dat niet alleen de fotograaf boeit maar ook de toeschouwer. Kleur is daarbij enkel een hulpmiddel dat een beeld kan maken of juist kan breken. Kleurencirkels en hoe ze ook genoemd worden hebben daar niet veel mee te maken. Het gevoel waarmee je een compositie samenstelt, is voor mij veel belangrijker.
Door in z/w te werken leer je pas met kleuren om te gaan. In z/w MOET je werken met contrast om een aansprekend beeld te vormen. Daarmee leer je veel beter om met kleur om te gaan.
Tot slot, laten we één ding niet vergeten: 'Fotografie is schrijven met licht'.
Michelle Peeters schreef op woensdag 22 maart 2017 om 22:48
@donniebelg: die specifieke mistfoto's, daar ontbreekt toch juist contrast? Het is volgens mij niet echt een must hoor, het is maar net wat de foto moet uitstralen.
Donald Willemsen schreef op donderdag 23 maart 2017 om 10:39
@Michelle, mist op zichzelf is ook een contrast.
Ketelbinkie schreef op donderdag 23 maart 2017 om 14:35
Zoals altijd wordt het inhoudelijk lachwekkend als de stroom reacties maar lang genoeg doorgaat. Mist, contrast, fotovakscholen.... pffff.
Het ging om kleurgebruik en om de kleurcirkel als hulpmiddel. Als je dan een hulpmiddel gebruikt dat niets met digitale fotografie (en de weergave daarvan) te maken heeft dan sla je de plank gewoon mis. Wat sommige schilders gebruiken doet er niets toe. In de digitale fotografie is de natuurkundige cirkel van toepassing. Wie dat niet wil geloven doet er goed aan zich eens te verdiepen in de theorie van kleurweergave op monitor en in print.
Arend Jan Bolhuis schreef op donderdag 23 maart 2017 om 15:20
Wat me in uw reactie (en de vorige) zo opvalt, is de stelligheid waarmee u uw mening verkondigt, zonder dat u echt ingaat op wat anderen, onder wie ik, te zeggen hebben. U komt niet verder dan 'sla je de plank gewoon mis' en 'doet er niets toe'.
mv schreef op donderdag 23 maart 2017 om 15:24
ik denk dat de ene op een ander nivo zit dan de ander
Ketelbinkie schreef op donderdag 23 maart 2017 om 18:09
Waar moet ik op ingaan dan? Op blauw en oranje, de kleuren van het gouden en blauwe kwartier? En dat die kleuren daarom zo mooi complementair zijn? Verdiep je gewoon eens in de theorie in plaats van onzin uit te kramen. Het is vast niet leuk om te horen, maar dat is met de waarheid wel vaker het geval.
En volgens mij ben ik niet de enige die kritiek heeft op dit artikel en de manier waarop de auteur tot haar adviezen komt.
Arend Jan Bolhuis schreef op donderdag 23 maart 2017 om 19:00
U schijnt niet te begrijpen wat ik nu eigenlijk wil zeggen. De theorie van de natuurkundige kleurencirkel is reuze interessant als je wilt weten hoe uit lichtgolven kleuren opstaan, maar hij bepaalt niet de manier waarop mensen kleuren ervaren. Dat werkt op een andere manier. Daar heeft Michelle het in haar artikel over.
En nu houd ik er verder over op.
Michelle Peeters schreef op vrijdag 24 maart 2017 om 07:49
@Arend Jan: ik denk dat Ketelbinkie inderdaad doelt op kleurbeheer, kleurruimtes en hoe je kleuren op je camera/browser/printer-afgedrukt laat matchen. En hoe deze basiskleuren op verschillende manieren gemengd worden. Niet relevant voor dit artikel inderdaad. Maar wellicht interessant om daar eens een heel ander artikel aan te wijden!

Ketelbinkie schreef op vrijdag 24 maart 2017 om 08:14
Niet relevant? Waarom heb je het dan over complementaire kleuren? En hoe bekijk jij je foto's dan? Op een schildersdoek?
Hoe mensen kleuren ervaren is compleet subjectief. Geen oog is hetzelfde. Wat jij ziet als rood kan een ander als oranje ervaren. Gaat het artikel echt daarover?

Toon meer reacties (25)

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

55.398 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Twitter of Facebook.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts