Compositie en uitsneden in Lightroom

maandag 4 maart 2013, 23:56 door Elja Trum | 25.032x gelezen | 10 reacties

Wanneer je in Lightroom de crop-tool gebruikt om je foto bij te snijden krijg je standaard de regel van derden hulplijnen te zien. Je kunt deze hulplijnen in Lightroom echter ook aanpassen naar andere compositieregels. In dit artikel lopen we de verschillende hulprasters langs.

Wanneer je de crop-tool open hebt staan (sneltoets: R) kun je het raster snel aanpassen door op de sneltoets O te drukken. Je kunt de verschillende mogelijkheden ook opzoeken via 'Gereedschappen' -> 'Bedekking uitsnijdhulplijn'. Lightroom onthoud je laatste keuze, dus als je een bepaald hulpraster prettig vind kun je hier eenvoudig mee blijven werken.

Derden

(Rule of Thirds)
Standaard krijg je in Lightroom het hulpraster 'Derden'. Dat is ook prima, want dit is een compositieregel die op veel foto's van toepassing kan zijn en snel zorgt voor een prima resultaat. De regel van derden is ook direct de bekenste compositieregel binnen de fotografie.

Je kunt de regel van derden toepassen door belangrijke elementen in je foto te plaatsen op de lijnen en de snijpunten van deze lijnen. Bij een portretfoto kun je bijvoorbeeld het gezicht (of bij een close-up één van de ogen) van je model exact in een snijpunt plaatsen.

Rule of thrids crop

Diagonaal

(Diagonal)
De diagonaal methode is pas recent (2006) ontdekt en nog wel door een Nederlandse fotograaf. Edwin Westhoff. Deze methode is goed bruikbaar bij portret- of reportage fotografie, maar minder bij bijvoorbeeld landschappen of architectuur. Het gaat erom dat je punten die jij interessant vind in je foto op de lijnen van de diagonalen kunt zetten.

Een uitgebreidere uitleg van de diagonaal methode vind je op de Edwin speciaal hiervoor gemaakte website.

Lr diagonaal methode

Wanneer je de verhouding van de foto in het diagonaal raster aanpast naar een vierkanter formaat lopen de lijnen naar elkaar toe totdat je uiteindelijk (bij een vierkante foto) alleen een kruis over houdt.

Driehoek

(Golden triangle)
Bij de driehoek zoek je naar samenhangende delen in een foto die via een driehoek met elkaar te verbinden zijn. De driehoek is goed van toepassing op beelden waarbij drie onderwerpen staan die allemaal aandacht verdienen.

Lr driehoek

Ook de driehoek loopt samen tot een kruis wanneer je de foto vierkant uitsnijd.

Tip: Bij zowel de driehoek als gouden spiraal uitsnijdhulplijn kun je op SHIFT + O drukken om het raster te draaien op de foto. Bij de andere rasters is dit niet van toepassing.

Gouden verhouding

(Golden ratio)
De gouden verhouding lijkt heel erg op de regel van derden; ook hier wordt je foto in negen vlakken verdeelt. Bij de houden verhouding is de verhouding tussen de vlakken echter (circa) 40 - 20 - 40 in plaats van telkens een derde van het beeld.

Feitelijk wordt de zogenaamde gulden snede gebruikt om de afbeelding in vakken te verdelen. Ook hier gebruik je de lijnen en snijpunten om belangrijke elementen uit je foto op te plaatsen. Het is hierbij eigenlijk wel de bedoeling dat je maar één van de lijnen (horizontaal en/of verticaal) gebruikt.

Lr gulden ratio

Gouden spiraal

(Golden spiral)
Ook de gouden spiraal heeft te maken met de gulden snede. Het idee is dat mensen de gouden spiraal van nature uit prettig zouden vinden kijken. De gulden snede komt zelf ook op veel manieren terug in de natuur. Bij deze methode is het de bedoeling dat de spiraal je leidt naar het belangrijkste deel van je foto.

Lr golden spiral

Gebruik SHIFT + O om de acht verschillende oriëntaties van dit raster te bekijken.

Raster

(Grid)
Je kunt in Lightroom ook kiezen voor 'raster'. Dit hulpraster is hetzelfde raster als dat je krijgt wanneer je aan het draaien bent met je uitsnede. Het is dan erg handig om gemakkelijk het raster uit te lijnen op lijnen die in je foto lopen. Verder heeft het raster qua compositie geen waarde.

De compositieregels die hier genoemd worden kun je natuurlijk het beste rechtstreeks in je foto's toepassen, maar in Lightroom kun je jou foto dus eenvoudig en nauwkeurig bijsnijden zodat ze exact aan de regels voldoen. Ook foto's die helemaal niet aan deze richtlijnen voldoen kunnen natuurlijk ook gewoon erg geslaagd zijn, houd deze rasters dus alleen aan als richtlijn.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Elja Trum is oprichter van Photofacts, online fotografiecursussite Photofacts Academy en het blog Teslafacts. Hij schrijft sinds 2006 over fotografie. Elja is ook auteur van boeken over zwart-wit-, flits- en portretfotografie.

10 reacties

Albertus schreef op dinsdag 5 maart 2013 om 08:52 | reageer
Interessant Artikel,

Persoonlijk gebruik ik meestal de regel van derden, hier kun je je eigen creativiteit van aansnijden in kwijt en heb je toch de richtlijn die soms handig is.

Het gouden spiraal is ook een interessante techniek om het oog van de kijker in een beeld te lijden. Ga me in deze techniek nog even wat verder verdiepen(:

ErikvanRosmalen schreef op dinsdag 5 maart 2013 om 09:29 | reageer
Leuk verhaal, vooral ook omdat je overal wel een beeld bij hebt kunnen vinden! Bij mij staat ie eigenlijk ook nagenoeg altijd op de 'standaard' derden-format. Ik gebruik het ook vooral op gevoel eigenijk. En uiteindelijk komen alle rasters indirect toch weer op de gulden snede-theorie uit.

Marcel schreef op dinsdag 5 maart 2013 om 10:54 | reageer
Goed artikel. Ik wist niet dat het ook in Lightroom zat. Erg handig want ik was niet altijd tevreden met de bij mij standaard ingestelde "Derde regel". Ik kan het nu beter controleren door een van de nadere regels te gebruiken. Top.

martinphili schreef op dinsdag 5 maart 2013 om 22:07 | reageer
Een vraagje, (uit pure belangstelling),
gebruiken jullie deze "regels" echt bij je compositie? Bij mij gaat alles geheel gevoelsmatig en vooral tijdens het fotograferen zelf zit ik echt niet te puzzelen of een foto nu wel of niet in overeenstemming is met één van deze verhoudingen. Uiteindelijk "zie" ik wel of de compositie bevalt.

Elja Trum schreef op dinsdag 5 maart 2013 om 22:25 | reageer
@Martinphili; Bij mij gaat het ook meestal op gevoel, al hanteer ik ook vaak min of meer bewust de regel van derden. Wanneer ik een foto ga bijsnijden in Photoshop dan gebruik ik wel vaak de hulplijntjes ter indidatie. Bij mij staat deze overigens -zoals bij bijna iedereen- standaard op 'Derden'.

Rudy Langstraat schreef op woensdag 6 maart 2013 om 15:33 | reageer
Dank je voor dit leuke en nuttige artikel!
Ik heb de nodige literatuur hierover maar 'vergeet' deze regels/richtlijnen hierover vaak genoeg.
Net als wat andere al aan hebben gegeven, ga ook ik vaker af op mijn gevoel.
Wellicht is dit ook iets wat ik in mijn workflow zou moeten opnemen. Controle achteraf op een van deze richtlijnen leveren wellicht nog betere composities op. Bezoek ook eens mijn website fotografiepassie.nl om te bepalen in hoeverre de compositierichtlijnen al dan niet zijn toegepast.

marijeweterings schreef op donderdag 7 maart 2013 om 21:28 | reageer
de regels zijn ontdekt door analytische kunstcritici en komen nagenoeg in alle gewaardeerde kunstwerken voor. alleen, degenen die ze daadwerkelijk gaan toepassen fotografeert nog steeds niet met gevoel. maar dit is mijn mening. als jij een oog voor fotografie hebt, dan krijg je deze uitsnedes en regels vanzelf. ik ken ze, maar ik gebruik ze nooit.

Robert schreef op vrijdag 8 maart 2013 om 12:04 | reageer
Even los van het feit dat ik rode vlekken in de nek krijg van het woord "regel": er is niks mis met een centrale compositie. Het wordt alleen weggehoond door fotosnobs, omdat het - onbewust - vaak wordt toegepast door onervaren kiekjesmakers, en dus automatisch onwenselijk zou zijn.

Maar de mens kijkt van nature altijd naar voorwerpen in het midden van zijn zicht, dus een foto met centrale compositie is prettig om naar te kijken, het geeft de kijker rust. De kunst is om het goed toe te passen, en op de juiste momenten. Dat heeft meer te maken met nadenken over je compositie voor je een foto maakt, en niet met achteraf frutselen met lijntjes op je computerscherm.

martinphili schreef op vrijdag 8 maart 2013 om 21:43 | reageer
De grap met die regel van derden / gulden snede /etc is dat het in eerste instantie gewoon statische gegevens zijn. De meerderheid van beelden die we als aangenaam beschouwen heeft een beeldopbouw die in die meetkundige lijnen te vatten zijn.
Die statistieken zijn vervolgens omgedraaid als in: "als je volgens die gegevens werkt wordt je werk ook als aangenaam ervaren"
Een vergelijking: De meeste mensen die hun maaltijd lekker vinden eten hun bordje helemaal leeg. Dus: als je je bordje maar netjes leeg eet wordt het eten ook lekkerder.
Niets dat zo liegt als statistieken
Ik zeg ook: volg je hart!
Op zich zijn het best wel redelijke richtlijnen of handvatten om iemand die geen gevoel heeft voor composities een beetje in de goeie richting te sturen. Dat dan weer wel.

ronbou schreef op zondag 10 maart 2013 om 17:17 | reageer
Zelf gebruik ik in de post-processing van bijna al mijn foto's (rechtzetten horizon, iets croppen e.d.) de diagonaal methode. Ik heb dit 3 jaar geleden eigen gemaakt tijdens een cursus van Edwin en laat de hulplijnen in Lightroom meestal hierop staan. Tijdens het maken van een compositie let ik onwillekeurig regelmatig op de diagonalen om het plaatje sterker te maken, maar vaak ook onbewust 'op gevoel' laat het zien welke details belangrijk zijn voor de fotograaf. Dat deze methode minder toepasbaar is bij landschappen en architectuur is niet helemaal waar, juist daar pas ik het veel toe om de compositie meer te begrijpen of net iets sterker te maken, zeker als er meer details in het plaatje zitten.
Waarom ik de diagonaal methode zo interessant vind is dat het mij juist veel inzicht en vrijheid in een compositie geeft, het zijn ook geen 'regels' maar meer hulpmiddelen in de compositieleer, m.a.w. je gaat foto's weer eens anders bekijken en leert waarom bepaalde foto's 'sterk' zijn.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.166 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Compositie en uitsneden in Lightroom

Derden

Diagonaal

Driehoek

Gouden verhouding

Gouden spiraal

Raster