Post mortem; fotografie in een tijd van verdriet
zaterdag 12 december 2009, 17:38 door Ed Coenen | 8.343x gelezen | 13 reacties
In deze dagen voor de kerst is het negen jaar geleden dat een heel goede vriend van mij overleed. Plotseling, tijdens het squashen. Ook toen al was ik veel met fotografie bezig en werd gevraagd een reportage te maken. Wat wel en wat niet in beeld brengen? 'Alles!' De foto's staan in een album en staan op een CD-rom. Dankbaar werk, maar niet iedereen wil de eerste tijd 'alles' zien.
Maanden tevoren spraken we over fotografie, overigens niet onze gedeelde interesse, en vertelde ik het vreemd te vinden dat de rouwperiode nooit in beeld werd gebracht. Geboorte en huwelijk, ja, maar de dood niet. Terwijl in mijn kijk op het leven de dood net zo goed bij het leven hoort als geboorte.

Negen jaar geleden mocht het onverwacht zelf uitvoeren, op verzoek van zijn vrouw. Zij wilde 'alles' in beeld gebracht zien. Het werd een stevig weekje, met een paar dagen werken in de rouwkamer en uiteindelijk ook in het crematorium. Het leverde een CD-rom op met tientallen beelden. Voor een deel van de nabestaanden werd dit gezien als een mooie afsluiting van een tijd, maar anderen wilden het materiaal een tijd lang niet zien.
Voor mij is de reportage een goede herinnering aan een goede vriend. Meer dan een willekeurig andere reportage lijkt me dat ook de functie van een rouwverslag. De CD toont enkele foto's van hem, liggend in zijn kist. Niet iedere fotograaf doet dat, maar ik vind het nog steeds deel uitmaken van een reportage. Wie het ook ooit gevraagd wordt: maak foto's van de opgebaarde persoon zo snel mogelijk. Later in de tijd worden lijkvlekken duidelijker en dat doet afbreuk aan de herinnering.
In mijn herinnering heb ik de reportage gemaakt in de beste traditie van een reportagefotograaf. Registrerend, op de achtergrond blijvend. Met minder de nadruk op verdriet dan op het troost zoeken bij elkaar, maar ik ben sterke emoties niet uit de weggegaan, zie ik terug.
Nu zou ik vooral de hoge ISO-waarden benutten, maar in de tijd dat digitaal fotograferen nog vooral analoge films scannen betekende was de flitser meestal nodig. Het stoorde kennelijk niemand. Alleen in het crematorium werd het door sommigen 'bijzonder' gevonden dat er werd gefotografeerd.

Uit reacties op een eerdere blog op een
blog op Photofacts en naderhand googlen weet ik dat het rouwfotografie een specialisme is geworden. Een lastig te 'verkopen' specialismen lijkt mij, want waar trouwfotograaf blije bruidsparen in het zonnetje mogen zetten, moet de rouwfotograaf het doen met woorden en serene beelden.
Ook ik laat mijn foto's niet zien. De foto's bij deze bijdrage heb ik een paar dagen geleden voor deze bijdrage gemaakt op oude begraafplaats Jaffa, te vinden pal naast het Aula Congrescentrum van de universiteit in Delft. Op een ander moment ga ik daar zeker nog eens met een uitgebreider foto-set op bezoek. Maar dat is voor mij dan een andere invulling van post-mortemfotografie.