CYBER  MONDAY - 70 euro korting + gratis de Compositiebijbel! Meer info of word nu lid!
Photofacts Academy

Photofacts Academy; 100+ Fotografie Cursussen
Fotograferen wordt makkelijker en leuker

Boek

De Fotobijbels; Boeken over Fotografie
101 Praktische fotografietips voor betere foto's

Nando Harmsen

Regel van derden leren om het niet te gebruiken

woensdag 4 mei 2022, 22:44 door | 4.409x gelezen | 3 reacties

De regel van derden is iets wat met gemengde gevoelens benaderd wordt. Sommigen vervloeken de regel, andere zweren erbij. Voor de een is het een perfect hulpmiddel, de andere doet moeite om zich er niet aan te houden.

Het eerste waar je mee in aanraking komt als je op compositie induikt is de regel van derden. De vlakverdeling van je foto in negen gelijke delen wordt soms als de heilige graal beschouwd.

Je moet de horizon op 1/3 of 2/3 zetten. Je moet je onderwerp op het kruispunt van lijnen houden. Doe je dat niet, dan is het fout. Of dat doen velen geloven.

Compositie hulplijnen derden 05

Pefect, precies volgens de regen van derden. Of toch niet? De foto is er niet spannender door geworden. Ik mis iets in dit beeld.

Compositie is geen regel van derden


Compositie heeft in principe niets met een regel van derden te maken. Zoek compositie op in Van Dale, of Wikipedia, en je leest dat het alleen maar over vlakverdeling gaat. Een middel om orde uit chaos te creëren.

Daar gaat het om, vlakverdeling. Hoe plaats je de elementen in je beeldvlak zodat het geheel overzichtelijk en vooral prettig is om naar te kijken. De manier van verdelen kan een bepaald gevoel geven. Spanning, of evenwichtigheid. Rust of een bepaalde verwachting.

Compositie hulplijnen derden 07

Een centrale compositie. Alles staat in het midden, de bomen, de horizon, de zon. Maar de vlakverdeling is goed en daardoor is het beeld heel geslaagd.

Verkeerde interpretatie van de regel van derden


Ik denk dat de regel van derden helemaal verkeerd gebruikt wordt. Velen zijn zo gebrand op het plaatsen van een horizon of een boom op een van de 1/3 of 2/3 lijnen, dat er verder nergens meer naar gekeken wordt. Als de foto dan tegenvalt, is het niet duidelijk waarom. Het is toch volgens de regel?

Compositie hulplijnen derden 02

Horizon op 1/3, de boom op 2/3. Hier is heel bewust gebruik gemaakt van de regel van derden. Maar het beeld is er niet interessant door geworden. Wat is er dan mis mee?

Die obsessie van het gebruik van die 1/3 lijnen schept juist die aversie tegen deze regel. Het voelt heel beperkend aan, belemmerd je creativiteit. Dat komt waarschijnlijk door de zelf opgelegde verplichting om een onderwerp op die lijnen te plaatsen. Een echte compositie wordt uit het oog verloren.

Je moet de regel van derden eerder zien voor wat het is. Een verdeling van een vlak in 9 gelijke delen die je helpen met het plaatsen van objecten in je beeld. Dat hoeft niet per se boven op de 1/3 lijnen te zijn. Je gebruikt het om een evenwichtige verdeling te maken.

Compositie hulplijnen derden 07 onderwerp

Waarom werkt deze compositie? Simpel, door een goede verdeling van elementen zodat de foto netjes in balans is. De regel van derden hebben geholpen om die goede balans te vinden.

De punten van aandacht in een foto


De kruispunten van de lijnen die je in de regel van derden zijn wel interessante plekken in een foto. Het zijn vaak de plekken waar het oog op een prettige manier naar toe getrokken wordt. Je kunt die dus ook goed gebruiken in je compositie.

Dat betekent dat je daarvan gebruik kunt maken bij het plaatsen van objecten in je beeld. Hou er wel rekening mee dat je oog daar in veel gevallen naar toe geleid moet worden. Alleen een object op een kruispunt zetten is dus niet genoeg.

Met andere woorden, gebruik lijnen zoals diagonalen, curven, en andere manieren om het oog van de kijker door de foto heen in die richting in te wijzen. De kruispunten zijn in feite de eindpunten waar je terecht komt na het volgen van de lijnen.

Compositie hulplijnen derden 14

Er zitten heel veel leidende diagonalen en lijnen in deze foto, die je oog naar de juiste plek leiden. Kan jij ze vinden?

Regel van derden en creativiteit


Ik lees regelmatig dat het volgen van de regel van derden de creativiteit dood. Dit is natuurlijk onzin. Creativiteit heeft niet te maken met een paar hulplijnen in je foto. Sterker nog, juist die hulplijnen kunnen je helpen om iets creatiefs te doen.

Compositie hulplijnen derden 12

Een symmetrische compositie is niet fout. Het geeft balans. Stel je voor als de boom links of rechts was geplaatst, op een van de lijnen. De foto zou helemaal uit balans zijn. De regel van derden helpt bij het vinden van die balans.

Je beelden worden er ook niet automatisch creatiever door wanneer je de regel van derden afzweert. Je gaat zelfs het tegenovergestelde doen: heel dwangmatig geen 1/3 lijnen of aandachtspunten gebruiken. Dat heeft niets met creativiteit te maken.

Compositie hulplijnen derden 08 lijnen

De regel van derden was een houvast bij het maken van deze compositie. Het heeft geholpen om een creatieve compositie te vinden. Ze werkten helemaal niet belemmerend.

De regel van derden werkt creativiteit alleen tegen wanneer je er blind op staart. Een horizon perfect op de 1/3 lijn, een boom perfect in het kruispunt van de andere 1/3 lijn. Door alleen daar naar te kijken beperkt je jezelf in het opbouwen van een interessant beeld.

Kijk liever wat je in je beeld wilt hebben en hoe. Kijk wat er nog meer aan elementen in je foto kunnen zijn om balans in je compositie te vinden. Een tegengewicht, een natuurlijke kijklijn of leidende lijnen die je blik in de foto vangen.

Compositie hulplijnen derden 13 vlakverdeling

Een goede verdeling van onderwerpen in beeld. Met leidende lijnen die je blik helpen om door de foto te gaan. Er zit een evenwicht in. En wat blijkt, de regel van derden past erop. Dat is toevallig

En de andere regels dan?


De regel van derden is in mijn ogen niet echt een compositieregel. Je zou de gulden snede, gulden spiraal, of gulden driehoek of de driehoekverdeling wel als compositieregel kunnen beschouwen. Of richtlijn...

Het zijn het allemaal varianten op hetzelfde principe en je kunt zo in veel gevallen gewoon uitwisselen. Het is alleen moeilijk om ze in het veld te visualiseren. Voor een regel van derden is dat wel eenvoudig te doen. Je kunt het vaak zelfs zichtbaar maken op je camera.

Compositie hulplijnen

Regel van derden, gulden snede, gulden spiraal of driehoek, driehoekcompositie... maak het je niet te moeilijk. Let gewoon op een goede prettige vlakverdeling en laat de regel van derden je enig houvast geven om dat te bereiken.

Alle compositie regels zijn in feite ontstaan door de dwang van de mens om alles te kwantificeren. We willen iets ontastbaars vangen in wiskundige regels, wat dus uiteindelijk geleid heeft tot al die compositie regels.

Maar fotografie is geen wiskunde. Het is een kunstvorm, net zoals schilderen dat is. Let dus niet te veel op al die regels, en zorg voor een prettige verdeling van de elementen in je beeld. Maak bovendien gebruik van diagonalen en curven om het oog te leiden.

De hulplijnen die de regel van derden genoemd worden kunnen daar perfect voor gebruikt worden. Ze helpen je met die beeldopbouw te maken. Is je foto vervolgens een plezier om naar te kijken? Dan is je foto geslaagd.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Nando Harmsen

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

3 reacties

  1. martinphili
    Profiel martinphili schreef op donderdag 5 mei 2022 om 07:24  | reageer

    Ik ben het he-le-maal met je eens. Veel te veel is er gehamerd op hoe het volgens de regeltjes moet. En er is helemaal geen moeten, er is alleen maar wat jij mooi vindt.
    Compositie is natuurlijk wel heel belangrijk in een foto, zoals je al schrijft schept het orde en rust in een foto, soms helpt het zelfs mee het verhaaltje van de foto te vertellen.
    Ik moet eerlijk zeggen dat ik tijdens het fotograferen totaal niet let op de theorie achter vlakverdeling, door m'n zoeker zoek ik (heet dat ding daarom zo?) intuïtief naar een plaatje dat me bevalt. In de meeste gevallen werkt dat onderbuikgevoel toch wel erg goed.
    De verdeling van de kleuren in een foto is daarin minstens zo belangrijk.

  2. Donald Willemsen
    Profiel Donald Willemsen schreef op zaterdag 7 mei 2022 om 00:44  | reageer

    Ik denk dat je uit moet gaan van het hoofdonderwerp dat je op de foto wilt zetten. Waar plaats je het hoofdonderwerp in het beeld. Dat bepaalt in feite de compositie.
    Een ander ding dat mij opvalt in composities dat belangrijke elementen in het beeld vaak aan de linkerkant staan. Heeft dat te maken hoe wij hebben leren kijken? We beginnen vaak aan de linkerkant te kijken en kijken dan van rechts naar links. Dat doen we ook met schrijven. We schrijven van links naar rechts. Als we lezen, doen we dat ook van links naar rechts. Ik betrap me er zelf op dat ik een foto ookvaak van links naar rechts bekijk. Is dat omdat het ons zo is aangeleerd? Is dat dan ook bepalend voor het samenstellen van een compositie? Wie het weet, mag het zeggen.

  3. Math van de Laar
    Math van de Laar schreef op dinsdag 10 mei 2022 om 18:54  | reageer

    Toen ik de cursus digitale fotografie volgde was een van de eerste punten die uitgelegd werd de regel van drie en om hier zo vaak mogelijk van af te stappen. Werk met gevoel en als je uit kunt leggen waarom je iets op een bepaalde manier gefotografeerd hebt is de opname altijd goed.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.
Creatieve Technieken met Bart Siebelink
Van Beeld naar Kunst met Micky Hoogendijk
Toon alle artikelen binnen Tips en Truuks

Photofacts wordt mede mogelijk gemaakt door


Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.386 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts
Om Photofacts.nl goed te laten functioneren maken we gebruik van cookies. Bekijk ons cookiebeleid. akkoord