Wanneer gebruik je flitslicht en wanneer ledlicht?

maandag 19 december 2022, 20:10 door Liesbeth van Asselt | 5.052x gelezen | 7 reacties

Al jarenlang ben ik groot fan van flitslicht als lichtbron. Om onderwerpen mooi uit te lichten, om beweging te bevriezen en/of om er creatief helemaal mee uit mijn dak te gaan.

Maar de ontwikkelingen staan niet stil. Ledlampen worden steeds beter en de lichtopbrengst ervan wordt steeds hoger. Dat geldt voor de zaklampen die ik gebruik tijdens het lightpainten, maar ook voor ledlampen die je in kunt zetten bij portretfotografie en andere shoots.

Dus trok ik in januari de stoute schoenen aan, en bestelde ik de Forza 60B van Nanlite. Inclusief projector met hendels en gobo's.

Waarom deze ledlamp van Nanlite? Omdat ik bij een collega gezien had dat de kleurechtheid van deze lampen super goed is. Wit is echt wit. En blijft dat ook gedurende de shoot.

En de lichtopbrengst van deze kleine lamp (hij is niet groter dan mijn Godox AD200 reportageflitser) overtrof al mijn verwachtingen.

Daarnaast wilde ik voor mijn creatieve uitspattingen graag een ledlamp waar ook een gobo-projector bij geleverd kon worden om foto's zoals onderstaand te kunnen maken. En dat kan dus bij deze ledlamp.

De cijfers

Voor de techneuten onder jullie: als een ledlamp een CRI (Color Rendering Index) en TLCI (is hetzelfde als CRI maar dan speciaal getest voor camerasensoren) heeft van 90 of hoger, dan kun je ervan uitgaan dat de kleurweergave neutraal is.

Hoe hoger deze CRI en TLCI-waarde, hoe minder kleurzweem dus. Van deze Forza 60B is de CRI/TLCI van 96/98.

En gebruik ik voor het lightpainten zaklampen van 1000 lumen, deze Forza 60B levert met reflector bijna 14.000 lumen. Al staat dat in de specificaties in lux omschreven..... Met een fresnellens ervoor die het licht bundelt is dat zelfs nog meer, bijna 24.000 lumen.

Wat is het verschil tussen lumen en lux?

Lumen is de hoeveelheid licht die een lichtbron uitstraalt. Lux houdt rekening met de oppervlakte waarover het licht verspreid wordt.

Een lichtbron van 1.000 lumen die 1 vierkante meter moet verlichten, verlicht die vierkante meter met 1000 lux. Dezelfde 1000 lumen, verspreid over 10 vierkante meter (dus op grotere afstand van dat oppervlak), verlicht die oppervlakte met slechts 100 lux.

Terug naar de praktijk

Tussen januari en mei gebruikte ik het continu licht van de Forza vooral in de studio en in het donker op bijvoorbeeld urbanlocaties. Vaak in combinatie met ledtubes (Pavotubes van Nanlite) die gekleurd licht geven zonder dat je hoeft te prutsen met kleurfilters, wel zo makkelijk!

Tijdens onze meivakantie mocht ik, in opdracht van de eigenaar, het vakantiehuis waar we verbleven fotograferen.

Doel: het plaatsen van informatieve en representatieve foto's van het huis op verhuursite Micazu. Mooi moment om de Forza ledlamp eens uit te proberen in ruimtes waar daglicht binnen valt!

Ik werd positief verrast door het gemak van een ledlamp. Je ziet gelijk waar storende schaduwen achter bijvoorbeeld lampen vallen. Of waar je ledlamp spiegelt in de ramen of in bijvoorbeeld het tv-scherm.

Iets wat je bij reportageflitsers pas achteraf ziet. Het licht gelijk op de goede plek kunnen zetten om schaduwen en/of spiegelingen te voorkomen, scheelt heel veel tijd.

Bij het gebruik van flitsers maak je een aantal testfoto's om te bepalen hoeveel licht er uit die flitsers moet komen. Ook dat hoeft natuurlijk niet bij ledlampen, what you see is what you get.

dat geldt ook voor kleurtemperatuur van het licht. In een handomdraai maak je het licht warmer of kouder. Dat kan natuurlijk ook in de nabewerking, maar als je dat al ter plekke kunt doen scheelt dat weer tijd achter je beeldscherm.

Rozegeur en maneschijn?

Is er dan alleen maar positief nieuws te melden als het gaat om ledlampen versus flitsers? Het antwoord is nee, zeker niet.

De Forza 60B en de inmiddels ook aangeschafte Forza 150 zijn handzaam en geven veel licht. Maar wil je buiten op een zomerse dag over het zonlicht heen komen, dan heb je (letterlijk) zwaardere ledlampen nodig.

Daar horen ook zwaardere hulpmiddelen bij. Dat vind ik niet praktisch en dus kies ik bij shoots in de zon voor een handzame flitser. Flitsers winnen het nog altijd als het gaat om met compacte middelen heel veel licht kunnen leveren.

Ander nadeel van ledlampen is dat het voor modellen niet fijn is om in het felle licht te kijken. Wil je het licht dus vanuit je camerastandpunt laten komen, dan is het handiger om een flitser te gebruiken.

En natuurlijk kun je met ledlampen moeilijker de beweging van een onderwerp bevriezen. Bij een flitser is het simpel: je kunt in combinatie met een lange sluitertijd een korte flitsduur kiezen om zo bijvoorbeeld dansers, wielrenners, et cetera scherp op de foto te krijgen.

In mijn studio zetten cursisten de sluitertijd zelfs op bulb en gebruiken ze de flitspuls die ik geef om waterdruppels uit een uiteenspattende ballon scherp op de foto te krijgen (de sluitertijd bleek uiteindelijk 8 seconden te zijn).

Bij continu licht heb je deze mogelijkheid niet, dan moet je het hebben van een korte sluitertijd. In combinatie met misschien een groter diafragma en een hogere lichtgevoeligheid.

En dan nog... Een flitsduur van bijvoorbeeld 1/40.000 seconde, zie dat maar eens met je sluitertijd te evenaren!

Kortom: voor mij is het geen kwestie van flitslicht OF ledlicht, maar flitslicht EN ledlicht. Buiten in de zon en voor het bevriezen van beweging zal ik een flitser blijven gebruiken. Binnen, of buiten in de avonduren, zal ik eerder de ledlamp erbij pakken.

Creative Light Art maken

Door ledlampen te combineren met flitslicht ontstaan er veel creatieve mogelijkheden. Wil je hier zelf ook eens mee aan de slag? Bekijk dan mijn cursus Creative Light Art.

Over de auteur

Liesbeth fotografeert met haar bedrijf stapfoto.nl voor websites en social media van bedrijven. Daarnaast verzorgt ze al sinds 2004 (vooral creatieve) workshops zoals lightpainting, flitsen, werken met ledlicht en lichtvormers, portretfotografie, high speed, long exposure en paintsplash. Daarnaast is er een Stapfoto vakgroep voor gevorderde fotografen.

7 reacties

Paul schreef op dinsdag 20 december 2022 om 19:10 | reageer
Stukje is goed geschreven, met inderdaad de voor en nadelen netjes vermeld. Je foto s spreken mij niet echt aan, zou het zelf ook geen foto s meer noemen, maar licht schilderijen. Niet mijn stijl, hou meer van realistisch, mar de apparatuur vdie je beschrijft is daar duidelijk ook goed voor te gebruiken. In ieder geval beter dan de 500 Watt photocresentaclampen die ik in het verleden gebruikte, had he geen verwarming meer nodig!

Liesbeth van Asselt schreef op dinsdag 20 december 2022 om 20:01 | reageer
Ha, ha, ja die lampen werden inderdaad loeiheet! Misschien niet eens zo gek tijdens een energiecrisis . En ja, smaken verschillen gelukkig, dat voorkomt eenheidsworst.....

Jos schreef op woensdag 21 december 2022 om 06:31 | reageer
De kleurtemperatuur in nabewerking aanpassen is alleen nuttig als er slechts één lichtbron aanwezig is.
Indien er daglicht binnen schijnt, is het nuttig om de kleur van het kunstlicht hierop te kunnen aanpassen, wat in post niet zonder meer lukt. Of toch niet zonder (eventueel ingewikkelde) maskers.

Het voordeel van een flits is dat de kleur meestal zeer dicht bij die van daglicht komt, maar dat betekent dan ook dat er een kleur filter moet gebruikt worden as het niet zo is. Bij een led lamp is dat filter steeds groter en aldus duurder, terwijl ze (meestal) tussen dag- en kunstlicht kunnen afgestemd worden en er daarvoor al geen filter wordt benodigd.

Dit neemt niet weg dat we sinds jaar en dag reeds alle soorten lampen filteren, maar de leds zijn een heel stuk koeler en dat maakt dat we niet per se speciale filters nodig hebben voor effecten.

Ytos schreef op zaterdag 24 december 2022 om 10:09 | reageer
Fijn artikel Liesbeth. Afgelopen week mocht ik nog het eindejaarsfeest en de kerstmarkt bij ons op school vastleggen en toen heb ik uiteraard gebruik gemaakt van een flitser in verband met mobiliteit. Nadeel van een aula met grote ramen is inderdaad de reflectie van het flitslicht in sommige situaties, maar meestal weet ik dat wel te vermijden.

Maar goed, waar het me meer om gaat is de keuze voor de lamp die je gemaakt hebt. Ik weet niet precies wat je zoal fotografeert en of het alleen maar een vervanger is voor je reportageflitser, maar zou ik mogen weten waarom je niet voor een wat groter, maar wel platter ledpanel bent gegaan? Immers, je relatieve lichtbron ten opzichte van je onderwerp wordt dan wat groter, wat over het algemeen ten goede komt aan de zachtheid van het licht. Ik zag wel dat je reflectoren en ik neem dus aan ook andere lichtvormers op je lamp kunt plaatsen, maar tegelijkertijd is het qua model alweer bijna een kleine studioflitser. Volgens mij ben je met een ledpanel dan even mobiel. Of zie ik iets over het hoofd?

Ik vraag het, omdat ik me voor mijn werk aan het oriënteren ben op zo'n panel, voor als ik de foto's voor de website wil maken.

Alvast bedankt voor je antwoord.

Liesbeth van Asselt schreef op zaterdag 24 december 2022 om 15:48 | reageer
Hallo Yljas, goede vraag! Ik heb inderdaad ook (oudere) ledpanelen. Probleem is dat ik daar veel minder flexibel mee ben. Wil ik bijvoorbeeld een model voor mijn lightpainting uitlichten, dan moet dat licht klein/gericht/gebundeld zijn om ervoor te zorgen dat het niet op de painting terecht komt. Dat lukt met een paneel niet. Ik kan van dat paneel, ondanks de barndoors, geen mooi gerichte lichtbron maken. Hooguit een langwerpige, maar dan is de kleding ook helemaal verlicht. Dat wil je niet altijd.

Van deze ledlamp (met Bowens vatting) kan ik wel een grote lichtbron maken door er een paraplu of opklapbare softbox voor te zetten (Nanlite heeft opklapbare softboxen in verschillende formaten, maar door de Bowensvatting kun je ook gewoon de oude softboxen van je flitsers gebruiken). Of een doorzichtscherm, zoals dat bij de 5 in 1 reflectieschermen zit, op een statiefje voor de lamp te plaatsen. Of door de lamp naar een wit plafond of muur te richten.

Ander praktijkvoorbeeld: afgelopen week met de ledlampen gefotografeerd in de metaalindustrie. Dan wil ik de medewerker goed in de spotlight zetten (letterlijk en figuurlijk). In die stoere bedrijfstak wil ik dan wat harder licht. Dat is lastig met een ledpaneel. Natuurlijk kan ik het paneel verder weg zetten om dat te bewerkstelligen, maar dan houd ik te weinig licht over.... In de week ervoor fotografeerde ik voor een accountantskantoor waar het binnen nogal donker was en waar zacht licht nodig was voor de portretten. Dat kan prima met een ledpaneel, maar ook met de ledlamp met een softbox, of zoals ik in dit geval deed, door de ledlamp richting witte muur te laten schijnen.

Kortom: met de ledlamp kan ik alle kant op, met het paneel mis ik een aantal mogelijkheden om het licht naar mijn hand te zetten.

Ytos schreef op zaterdag 24 december 2022 om 17:22 | reageer
Dank voor je uitgebreide antwoord Liesbeth. Ik begrijp wat je bedoelt. Voor de situatie waarin ik moet werken zou een panel dan voldoen. Ik moet hoogstens wat bijlichten in een lokaal, waar ik soms met tegenlicht moet werken. Overigens heb ik begrepen, dat er op die panels van Nanlite ook lichtvormers of in ieder geval softboxen geplaatst kunnen worden, indien nodig.

Liesbeth van Asselt schreef op zaterdag 24 december 2022 om 18:45 | reageer
Ja dat kan inderdaad, maar geen snoot . Gericht licht zal ik er dus niet mee krijgen....

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Portretfoto's Bewerken in Lightroom Classic

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.166 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Wanneer gebruik je flitslicht en wanneer ledlicht?

De cijfers

Wat is het verschil tussen lumen en lux?

Terug naar de praktijk

Rozegeur en maneschijn?