Wat kun je als fotograaf met lichaamstaal?

zondag 14 augustus 2016, 22:22 door Erik van Rosmalen | 7.611x gelezen | 0 reacties

Als fotografen weten we hoeveel zeggingskracht beeld kan hebben. Eén foto zegt meer dan duizend woorden, toch?

In het verlengde daarvan ligt de kracht van non-verbale communicatie: lichaamstaal is een vorm van communicatie die vaak ook méér zegt dan het gesprokene. Iets waar je je als fotograaf in ieder geval bewust van moet zijn.

Je hoort wel eens zeggen dat meer dan 90 procent van onze communicatie non-verbaal is. De achtergrond van die opmerking is een onderzoek uit de jaren zestig dat nogal eens wordt aangehaald.

Het schijnt niet zó zwart-wit te zijn, maar feit is en blijft dat wat we non-verbaal uiten wél een heel belangrijke factor is.

Waarom is dat belangrijk voor ons als fotografen? Om meerdere redenen. Enerzijds wil je waarschijnlijk met je portret een bepaalde boodschap of emotie uitstralen. Maar je wilt er ook alert op zijn dat je model zich op zijn gemak voelt en niet nerveus of gestrest is.

Signalen

Wat voor signalen horen er bijvoorbeeld bij die gevoelens? Er zijn er talloze. De armen gekruist voor het lichaam houden is misschien wel de bekendste vorm van lichaamstaal die kan betekenen dat iemand zich ongemakkelijk voelt voor je camera.

Ook een gesloten houding door gekruiste benen of door het bovenlijf weg te draaien kan daar op wijzen. Een voorwerp - al is het maar een mobiele telefoon - in de hand houden of een tas voor de borst; het komt allemaal neer op (onbewust) iets tussen jezelf en de camera plaatsen als een soort verdedigingslinie.

Andere signalen, zoals veel bewegen met handen en voeten of veel knipperen met de ogen kan duiden op nervositeit.

De wenkbrauwen gefronst en omhoog, de nek wat langer gemaakt: fronsend en alert kijkt deze man in de camera.

Mogelijk is hij verbaasd omdat dit portret onverwacht werd genomen of vraagt hij zich af wat de fotograaf aan het doen is of van plan is met de foto. De hoek waarin het portret is genomen versterkt dat nog eens.
Foto Sean Wright/Flickr-Creative Commons

Herken de signalen

In een opsomming zoals hierboven klinken al die kleine gebaartjes en houdingen als heel logische tekenen van stress. In de praktijk als je druk bent met je camera, je flitser en de omgeving zul je er misschien niet altijd alert op zijn.

Toch loont het de moeite om eraan te denken en ermee te oefenen. Je kunt dan wellicht net iets eerder of gerichter proberen je model op zijn of haar gemak te stellen.

Let wel: dat is niet iets wat je eenvoudig leert. Non-verbale communicatie is subtiel en complex. Want naast die vrij universele signalen van nervositeit of spanning zijn er natuurlijk nog talloze andere emoties en bijbehorende non-verbale uitingen.

'Maniertjes', gebaren, houdingen en bewegingen die ergens op kunnen wijzen. Likken aan de lippen of erop bijten, een ineengedoken houding of juist bijna krampachtig rechtop willen staan om groter te lijken: er is van alles.

En om het nog lastiger te maken: een op zich staand gebaartje hoeft niks te betekenen, het gaat om een geheel wat iemand uitstraalt. Maar als je gaandeweg steeds meer signalen weet te herkennen, kun je er wellicht wel je voordeel mee doen.

Studioportret - door Gijs de Kruijf / Photofactsgroep Flickr

Lichaamstaal is ook niet altijd eenduidig. 'Armen over elkaar' betekent in veel gevallen iets defensiefs, wat kan duiden op zelfbescherming en achterliggende onzekerheid. Bij dit portret lijkt dat niet direct aan de orde.

Want er is méér lichaamstaal gaande: een zelfverzekerde blik recht in de camera, met het bovenlijf ogenschijnlijk iets richting de fotograaf gebogen. Of wil de geportretteerde juist bewust een zakelijke afstand creëren? We weten het niet. Feit blijft dat je in ieder geval niet op dat ene signaal van gekruiste armen kunt afgaan.
Foto Gijs de Kruijf (via de Photofacts-groep op Flickr)

Dit portret is getiteld 'Insecure?' ('Onzeker?'). Dat vraagteken kan er wel af. Sterker nog, misschien neigt het zelfs naar 'Angstig'. In dit geval zie je namelijk meerdere signalen: een ineengedoken houding, een sjaal of doek als afscherming voor het lichaam, opgeheven wenkbrauwen, een licht geopende mond en opengesperde ogen.

Natuurlijk is het in dit geval geacteerd, maar het model heeft wel - bewust of onbewust - een aantal signalen gecombineerd.
Foto Shannon Bell-Carney/Flickr-Creative Commons

Spiegelen

Wellicht heb je wel eens van 'spiegelen' gehoord: mensen die in een gesprek het uitermate met elkaar eens zijn - of elkaar erg leuk vinden - zullen onbewust gaan spiegelen: ze nemen dezelfde houding aan, kopiëren gebaren en gedrag.

Let er maar eens op in je omgeving en je zult het in de praktijk veel zien. Dit kun je natuurlijk ook gebruiken als fotograaf, mits gedoseerd en subtiel toegepast natuurlijk. En je lichaamstaal moet natuurlijk wel aansluiten bij wat je zégt, wil je geloofwaardig blijven.

Heath Cajandig Flickr CC

Het cliché zelfportret zoals veel fotografen het maken. Bewust of onbewust, lekker veilig met een camera tussen jezelf en de lens.
Foto Heath Cajandig/Flickr-Creative Commons

Zend de juiste signalen uit

Let op: lichaamstaal is tweerichtingsverkeer. Als jij iets positiefs uitstraalt, heeft dat een positieve invloed op je model. Maak dus oogcontact als je in gesprek bent (kom achter die camera uit dus!), lach, wees zeker van jezelf en positief.

Want vaak krijg je ook terug wat je uitstraalt. Sta jij er onzeker bij en loop je te mopperen (niet op je model maar op je camera)? Dikke kans dat je de bal teruggekaatst krijgt en een model met negatieve energie tegenover je krijgt.

Dus zorg dat je relaxed overkomt en straal te allen tijde uit dat het allemaal goedkomt. Al gaat het allemaal mis: laat het niet merken (of in ieder geval: doe het op een dusdanige manier dat het lijkt alsof je nog steeds alles onder controle hebt!).

Natuurlijk hapert je apparatuur wel eens. Maar door in de stress te schieten en dat uit te stralen word je foto echt niet beter, in tegendeel.

Wees op je gemak, de signalen die je geeft krijg je terug van je model...

Conclusie

Om terug te komen op de openingsvraag van dit artikel: Wat kun je als fotograaf met lichaamstaal? Een expert worden op het gebied van lichaamstaal, dat hoeft helemaal niet, want het is een uitermate complex terrein.

Maar door te proberen er bewust van te zijn, ontwikkel je misschien je voelsprieten wat meer en kun je inspelen op wat je ziet én wat je zelf uitstraalt.

Bokser Mike Tyson maakte er stevig gebruik van, zoals hij vertelt in bovenstaand filmpje, door zijn tegenstander in te schatten én te intimideren. Dat is natuurlijk niet de weg die je in een fotoshoot wilt bewandelen, maar je kunt er misschien wel je eigen voordelen uithalen!

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Erik werkt als content specialist. Daarnaast is hij freelance tekstschrijver en fotograaf. Mensen vormen daarbij het hoofdonderwerp: portret- en reportage-fotografie. Volg Erik ook op Instagram!

0 reacties

Er zijn nog geen reacties op dit artikel.
Deel als eerste jouw mening over dit onderwerp!

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

43.573 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Wat kun je als fotograaf met lichaamstaal?

Signalen

Herken de signalen

Spiegelen

Zend de juiste signalen uit

Conclusie