Meer:

Inspiratie

Atmosferisch perspectief: wat is het en wat moet je ermee?

zaterdag 8 februari 2020, 13:31 door Elvira Smit | 1,952x gelezen | 10 reacties

Ik heb van die thema's waar ik al jaren over wil schrijven. Atmosferisch perspectief is er zo eentje. Alleen had ik nooit 'goede' foto's om te laten zien wat het is.

Nu wel. En dankzij een beetje research blijkt dat ik maar de helft wist van dit fenomeen. Had ik er nu tóch maar eerder over geschreven.

Mijn vriend werd er een beetje moe van tijdens onze reis naar Taiwan: steeds weer dook het atmosferisch perspectief op. Waarna ik standaard meldde er nu toch écht eens over te gaan schrijven.

Dat perspectief achtervolgde ons, kortom. En dus is het tijd – eindelijk – om eens te vertellen wat het eigenlijk is. En wat je er als fotograaf aan hebt.

Bij deze.

Wat is atmosferisch perspectief?

Atmosferisch perspectief is een schildertechniek waarmee schilders door het gebruik van kleur en vervaging diepte brengen in hun schilderij. Je mag het ook luchtperspectief noemen volgens wikipedia en, omwille van de leesbaarheid, doe ik dat vanaf nu.

Terug naar die schilders: hoe zag zo'n schilderij met luchtperspectief er dan uit?

Hendrik Voogd - Italiaans landschap
In dit schilderij maakt Hendrik Voogd gebruik van drie elementen die bijdragen aan het luchtperspectief:

1. Contrast: Het paard, de mensen en de bomen op de voorgrond zijn contrastrijk; je ziet veel details. Hoe verder je 'naar achteren' kijkt, hoe minder contrast er overblijft.

2. Verzadiging: De kleuren voorin zijn sterk verzadigd en bovendien talrijk, terwijl de kleuren in de verte veel minder intens zijn, totdat je enkel nog een vaalwitte lucht ziet.

3. Kleurkeuze: De elementen op de voorgrond hebben een rood-gele kleurtint, terwijl in de achtergrond juist blauw-grijs overheerst.

En dat laatste punt, dát wist ik dus nog niet.
Ik kende alleen die eerste twee.

Ik zocht dus even op wat de combinatie blauw-rood dan precies doet. En dat blijkt makkelijk uit te leggen – en vooral te ervaren.

Kijk eens naar onderstaande ovalen:

Rood en blauw.webp

In de linker figuur komt het rode ovaal naar voren ten opzichte van de blauwe achtergrond. In de rechter figuur wijkt het blauwe ovaal juist naar achteren ten opzichte van de rode voorgrond.

Je creëert daarmee de illusie van 'voor' en 'achter', terwijl je gewoon zit te kijken naar een plat vlak. En dat is precies wat je met een (plat) schilderij of een foto ook probeert.

Terug naar het schilderij van Voogd: dat de man linksvoor in het rood is gekleed, is waarschijnlijk geen toeval maar een bewuste ingreep om diepte te suggereren.

Rode autootjes

Diezelfde truc met rood en blauw ontdekte Sonja van Hamel: op oude ansichtkaarten zag zij telkens een rood autootje in de voorgrond. En dan een blauwe lucht in de achtergrond. Dat kon geen toeval zijn, dacht zij.

En inderdaad, het was geen toeval. Meer daarover lees je in dit artikel.
Maar wat moet je hiermee, als fotograaf?

Een schilder past bewust luchtperspectief toe. Een fotograaf werkt anders: die moet wachten tot het perspectief zich voordoet. De eerste stap is daarom dat je het herkent.

Zodra ik ergens luchtperspectief zie, grijp ik reflexmatig naar mijn camera. De foto begint voor mij dan met de lichtomstandigheden, waarna ik op zoek ga naar een interessante scène.

Het licht is dan dus mijn startpunt, in plaats van het onderwerp (hier vind je een stappenplan dat daarover gaat).

Een voorbeeld uit Taiwan:

Ik zag de heuvels en de vervaagde stad in de verte in combinatie met de heldere, contrastrijke voorgrond. Daarop deed ik twee dingen:

Ik positioneerde mezelf zo dat de balustrade links het beeld in komt lopen, waardoor je een prettige kijklijn krijgt.

Ik wachtte totdat de mensen voldoende 'los' van elkaar stonden en de vormen mij aanspraken (zoals de paraplu die wordt uitgeklapt en de vrouw die selfie maakt).

Je hebt trouwens niet per sé bergen nodig voor luchtperspectief. Onderstaande foto maakte ik op Scheveningen. De lucht zit zo berstensvol vocht dat ze zelf niet meer weet of ze nu wel of niet bij de zee hoort. De horizon is volledig verdwenen. En dat vervagende effect valt ook onder luchtperspectief.

Zonder naam bestaat het niet

Dankzij de term luchtperspectief ontdekte ik ineens iets wat ik voorheen nooit waarnam. Ik zag het wel, maar registreerde het niet. Nu wel, ik herken de blauw-rood truuk ineens overal. En dus kan ik 'm ook zelf toepassen.

Tot slot

Er bestaan verschillende namen voor bovengenoemde fenomenen; kleur- lucht- en sferisch perspectief. Op internet vond ik er nog een aantal.

Enfin, wat nu precies de 'juiste' benaming is (en volgens wie?), weet ik niet. Wat ik wél weet is dat wanneer je je bewust bent van deze fenomenen, je ze ook kunt herkennen. Pas dan kun je ze gebruiken in je fotografie – en daar gaat het mij om.

Over de auteur

Een foto liegt de waarheid. Iedere week schrijf ik twee artikelen daarover op mijn blog Kronkeling. Geen technische zaken, wél over hoe je leert kijken. En dat is nog een hele klus. Een mooi startpunt zijn de Kronkeltips, die vind je hier. Maar je kunt Kronkeling ook volgen op facebook.

10 reacties

huubkeulers schreef op zondag 9 februari 2020 om 09:33
Erg goed artikel Elvira. Ik had wel eens van de term gehoord maar daar hield mijn kennis ook op. Bedankt voor het delen, je hebt me weer een stuk slimmer gemaakt
Elvira Smit schreef op zondag 9 februari 2020 om 16:51
@Huubkeulers: altijd leuk om te horen, dankjewel!
Rob_Lisse schreef op maandag 10 februari 2020 om 17:06
Ik heb je artikel met veel plezier gelezen. Ik let altijd op of ik een coulissenlandschap zie. Ik begrijp nu dat dat vaak versterkt wordt door luchtperspectief. Maar ik ga vanaf nu ook opletten of ik een luchtperspectief vind zonder dat er sprake is van een coulissenlandschap.
Elvira Smit schreef op maandag 10 februari 2020 om 18:34
@Rob_Lisse: mooi woord, een coulissenlandschap! Daar ga ik vanaf nu ook eens op letten
Robert schreef op dinsdag 11 februari 2020 om 11:07
Ik kon dit effect al een beetje Elvira. Werkelijk prachtig. Echter ik ben altijd voorzichtig met een rood object in mijn foto's. Het trekt namelijk gelijk alle aandacht. Wat oké is, als je dat wil.
Overigens " lekkere " plaatjes...
Met fotoschietgroeten Robert
Eduard Kemperman schreef op dinsdag 11 februari 2020 om 13:29
Dank voor je goede artikel Elvira! ik maak graag foto's van de wadden en dan heb je dat effect ook. nu ben ik het me bewust
Elvira Smit schreef op dinsdag 11 februari 2020 om 22:28
@Robert: Goede toevoeging, als je niet oppast eist een rood object inderdaad álle aandacht op in een foto. En dat is lang niet altijd de bedoeling.
@Eduard Kemperman: Dankjewel! Inderdaad zijn de wadden perfect om dit effect - bewust of onbewust - te zien
gast schreef op dinsdag 11 februari 2020 om 23:39
Een goed en leerzaam artikel. Luchtperspectief brengt vaak een bepaalde sfeer in een foto. De vraag is echter of je er altijd gebruik van moet maken als het er is. Met name in de landschapsfotografie wordt je geregeld geconfronteerd met die luchtperspectief. Ik vind het vaak enorm hinderlijk als je een wijds landschap wilt fotograferen met veel diepte en je dan in de achtergrond nog maar vaag dingen ziet. Ik wil toch ook foto's maken die van voor tot achter juist kraakhelder zijn. Naar mijn idee en ervaring komt die luchtperspectief vrijwel dagelijks voor. Is het niet de mist of laaghangende bewolking, dan is het wel opstijgend vocht door de warmte. Luchtperspectief, ik gebruik het enkel als ik een landschapsfoto een bepaalde sfeer mee wil geven. In andere gevallen kan ik het missen als kiespijn.
Marga schreef op woensdag 12 februari 2020 om 12:22
Nooit van gehoord, maar duidelijk uitgelegd. Leuk !

gast schreef op donderdag 13 februari 2020 om 10:31
Heerlijk leesbaar artikel. Door het zo duidelijk benoemd en geïllustreerd te zien kan ik het effect beter beheersen.

Toon meer reacties (6)

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

53.527 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Twitter of Facebook.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts