Portretteren van onervaren modellen

maandag 18 juli 2016, 13:31 door Erik van Rosmalen | 14.027x gelezen | 14 reacties

Het werkt fantastisch: een (semi-)professioneel model dat aan een half woord genoeg heeft. Volledig 'zen' is voor de camera. En je dus in no time de plaat geeft waar je naar zocht. En meer zelfs, misschien.

In de praktijk fotograferen we natuurlijk vooral veel 'modellen' die helemaal niet zo vertrouwd zijn met gefotografeerd worden. Hoe ga je dan te werk? Meer 'technische' tips gaf Elja je al in een eerder artikel. Maar hoe zorg je voor een goede sfeer en dus betere foto's?

Fotografeer niet

Stop. Camera weg. Een geslaagde portretsessie begint namelijk niet met fotograferen, maar met praten.

Wie heb je eigenlijk tegenover je? Wat houdt diegene bezig? Wat voor type is het? Flamboyant? Introvert? En los van wat je als fotograaf uit het gesprek haalt en concreet kunt benutten, is het ook een goede manier om het eerste ijs te breken.

Begin close

De meningen verschillen erover. Ik ken genoeg fotografen die juist met full body-shots beginnen. Hun idee: je zit daarmee minder 'bovenop' je model, zodat hij of zij beter kan wennen aan de camera. Daar valt natuurlijk wat voor te zeggen.

Toch doe ik meestal juist het omgekeerde. Ik begin met een matige tele, bijvoorbeeld mijn 85mm objectief. Daarmee maak ik eerst wat meer close-up portretten van het gezicht en hooguit de schouders.

Daar heb ik eigenlijk twee redenen voor. Ten eerste, omdat door die close ups mijn model zich nog niet druk hoeft te maken om alle andere zaken. Houding, pose, voeten, 'hoe zit mijn trui' en 'wat doe ik met mijn handen': het is allemaal nog niet belangrijk.

Portret van Ellen, met 85mm
Maar wat misschien nog wel een belangrijkere reden is: ik sta wat dichterbij dan wanneer ik bijvoorbeeld met 35 of 50mm full body shots maak. Op deze manier kun je in gesprek blijven met je model en hem of haar op zijn gemak stellen. Zonder écht heel erg in iemands persoonlijke zone te staan.

Nog een portret van Ellen. Met hetzelfde 85mm objectief, maar met iets meer afstand genomen

Neem de leiding

Een onervaren model moet je over het algemeen aansturen. Neem dan ook overtuigend de leiding. Stel hem of haar op zijn gemak. Zeker als het om houdingen of poses gaat: zorg dat je daar van tevoren over nagedacht hebt. Schroom niet om dingen voor te doen.

Wat tegenwoordig ook goed werkt: neem je inspiratie gewoon mee. Op je telefoon of tablet kun je prima voorbeeldplaatjes meenemen, bijvoorbeeld vanuit een Pinterest-bord.

Foto's laten zien

Moet je tussendoor op je camera laten zien wat je gemaakt hebt? Ja! Maar wees afhankelijk van je model wel wat selectief. Een foto die erg onflatteus is voor een model, waarvan je weet dat hij/zij wat onzeker is? Misschien beter van niet.

En vooral: leg uit dat de foto op het display nog geen eindproduct is. Iemand kan zich blindstaren op een klein pukkeltje of moedervlekje, terwijl de foto in potentie prima is.

Laat het acteerwerk achterwege

Het idee was zo leuk: ik laat mijn model iets uitbeelden. 'Doe eens alsof...' Maar die term geeft het al weg: het is niet echt. En dat zie je uiteindelijk toch aan de foto af. Mensen die geen achtergrond hebben met toneel of theater, zullen al snel te gemaakt overkomen. Laat ze zichzelf zijn en laat de aspiraties om filmster te worden maar achterwege.

Er zijn natuurlijk uitzonderingen. Dat zijn dus vaak de bekende Nederlanders, theatermakers of artiesten. Zij weten vaak heel goed wat ze kunnen laten zien en zijn min of meer gewend aan bijzondere fotosettings.

Een gek idee wat past in een thema of voorstelling kán dan wel werken. Dat was het geval bij de meiden van kleinkunstgezelschap Dan Tien in de Lucht bijvoorbeeld:

Rekwisieten... wel of niet?

Rekwisieten vallen vaak in hetzelfde straatje als rollenspellen. Als het wérkt is het fantastisch, in alle andere gevallen is het vooral awkward. Hou het simpel en voer alleen hulpstukken op als ze echt nodig zijn en een verhaal vertellen.

Er is niks mis met een portret van een fietsenmaker die een stuk gereedschap vast heeft. Maar alleen als hij ook echt in zijn werkplaats bezig is... In andere gevallen kan een omgeving veel natuurlijker het verhaal van je hoofdpersoon vertellen, zonder dat hij of zij met een 'ding' in de hand staat.

Zet ze aan het werk

Klinkt wat tegenstrijdig, want je wilt iemand niet laten 'acteren'. Maar bij een locatieportret van iemand in zijn werksituatie (of een kind in de speeltuin) heb je de mogelijkheid ze écht aan het werk te zetten.

Foto Remko van den Akker/Creapix
Neem 'aan het werk' overigens niet te letterlijk. Het kan een simpele bezigheid zijn, als het maar oprecht en echt is. Dan haal je iemand weg uit de fotografiesetting. Probeer het eens, en je zult zien dat zo'n candid portret kán werken.

Alex en Tineke. Na de 'officiële' zwangerschapsshoot maakten we op de bank een ongedwongen, candid portret.

Hou ze in beweging

Aansluitend op mensen aan het werk zetten: als dat geen optie is, probeer dan in ieder geval je model te laten bewegen. Een pose wordt vaak snel stijfjes. Waarom iemand niet écht laten lopen, écht een hand door het haar te laten halen, of écht te laten draaien?

Kost jou als fotograaf misschien wat meer moeite, maar de beweging/pose/houding wordt er wel natuurlijker van.

Lekker rennen en dollen in het bos is met kinderen vaak een succes.

Pak het moment 'erna'

Probeer af en toe wat geks te doen. Haal je model uit de comfort zone. Eventjes dan. Misschien juist door een raar rekwisiet tevoorschijn te halen. Of juist iemand iets bijzonders te laten doen. Niet omdat je een raar moment wilt vangen, maar juist om dat moment net erna of ervoor te pakken.

Als iemand even de camera vergeten is. Een stapje risicovoller is om een bijzondere locatie op te zoeken met je geportretteerde, die het verhaal goed vertelt.

Zorg in ieder geval dat je ook eens afdrukt, als er géén standaard 'camera-smile' op je gericht is, zoals collegablogger Marit Hilarius bij dit portret deed:

Foto Marit Hilarius

Maak het leuk!

De allerbelangrijkste: maak het leuk, hou het ontspannen. Dat straalt direct af op je model!

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Erik werkt als content specialist. Daarnaast is hij freelance tekstschrijver en fotograaf. Mensen vormen daarbij het hoofdonderwerp: portret- en reportage-fotografie. Volg Erik ook op Instagram!

14 reacties

Donald Willemsen schreef op dinsdag 19 juli 2016 om 10:40 | reageer
Een aardig verhaal met goede tips. Vooral 'close' beginnen vind ik wel een hele goede tip. Het model op haar/zijn gemak stellen moet je al mee beginnen bij het eerste 'intakegesprek' en tijdens de shoot blijf je dat voortdurend doen door zelf ook rust uit te stralen.
Als je met een thema werkt, kunnen rekwisieten juist belangrijk zijn en de sfeer op de foto bepalen.
Als je op locatie werkt, zorg er dan voor dat je geen last hebt van teveel 'pottenkijkers'. Dat kan enorm storend werken op het model en je eigen concentratie. Bereid een shoot altijd goed voor. En last but not least: Zorg voor een modellencontract.

ErikvanRosmalen schreef op dinsdag 19 juli 2016 om 10:49 | reageer
Dank voor je reactie donniebelg!

Rekwisieten kunnen zeker de sfeer bepalen. Ik zeg ook niet dat je ze achterwege moet laten hoor, maar ze worden er nog wel eens met de haren bijgesleept soms. Hou het daarbij simpel en gebruik ze alleen als ze het verhaal helpen vertellen. Dus niet 'om maar iets vast te houden', zogezegd.

Goede toevoeging van de pottenkijkers overigens!

En wat het modellencontract betreft: ja, afhankelijk van de situatie. Ik werk vaak in opdracht en dan lopen die lijnen wat anders, maar bij TFP is dat wel verstandig.

OK schreef op dinsdag 19 juli 2016 om 11:11 | reageer
Erik,

Goed Artikel!

Met onervaren modellen, plan ik gewoon meer tijd in, zodat ik ruim de tijd heb, om vóór de tijd rustig met mijn onervaren model te kunnen kletsen. Dat is echt heel belangrijk...!

Een andere tip die ik wil meegeven: Ook al gaat het misschien helemaal niet zo goed als je wilt, zeg dan altijd tegen het model dat het goed gaat. Dit geeft meer zelfvertrouwen, en wellicht krijg je dan in een later stadium alsnog pracht platen. Zeg dat het goed gaat, maar overdrijf hier ook niet weer in.

En ja, mensen laten bewegen, door bijvoorbeeld rustig te laten wandelen, breekt ook een hele hoop.

gast schreef op dinsdag 19 juli 2016 om 11:22 | reageer
Goed verhaal met mooie voorbeeldfoto's. De tijd nemen en altijd positief blijven zijn inderdaad ook heel belangrijk

Brian schreef op dinsdag 19 juli 2016 om 14:25 | reageer
Goed artikel weer Erik,

Ik herken veel in je verhaal.
Klink misschien raar, maar bij mij beginnen de fotosessies bijna altijd in de kroeg met een bakje koffie. Op het moment dat ik het model tref, duiken we even een tentje in om tijdens een bakkie koffie (op neutraal terrein) te bespreken wat we gaan doen. Pas daarna komen we naar de studio of de locatie waar we gaan fotograferen. Ook komt pas op dat moment de camera in beeld, die is er daarvoor gewoon niet eens bij.

Misschien nog als toevoeging, straal uit dat je zeker bent van jezelf. Niets is voor een model zo moeilijk als een fotograaf die twijfelt aan zijn werk. Als je twijfels laat zien in het beoordelen van je foto's op je schermpje, dan geeft dat te denken. Als het model de beginner is, straal dan echt uit dat jij dat niet bent, als fotograaf.

Ik heb om die reden ook nooit slechte foto's. Wel heel veel mooiere.

ErikvanRosmalen schreef op dinsdag 19 juli 2016 om 14:37 | reageer
Dank allen!

@Brian:
Helaas is er niet altijd tijd om de kroeg in te duiken, maar mijn openingsargument 'camera weg' komt inderdaad op hetzelfde neer: probeer je model/geportretteerde eerst te leren kennen en op zijn gemak te stellen. Ik doe zelf regelmatig interviews waarbij ik ook een portretfoto maak. Dat is ideaal, want dan heb ik vanzelf al een behoorlijke tijd met iemand kunnen praten voordat de camera tevoorschijn komt.

Enne... slechte foto's maak ik ook nooit. Ik roep het ook vaak al na mijn eerste of tweede foto. 'Zo, de goede foto hebben we al, alles wat hierna komt is bonus, fijn hè?'

Gerard Bolhuis schreef op dinsdag 19 juli 2016 om 15:10 | reageer
Hoi Erik,

Leuke ongedwongen foto's!

Mijn complimenten

Kees schreef op dinsdag 19 juli 2016 om 15:18 | reageer
Bedankt voor deze tip wa nu vindt het zelf lastig om te praten tegen de persoon ,ik heb er zeker wat aan

ErikvanRosmalen schreef op dinsdag 19 juli 2016 om 15:57 | reageer
Dank Gerard!

@Kees:
Tja, dat is wel driekwart van het portretteren van mensen als je het mij vraagt...

Oefenen dus!

martinphili schreef op dinsdag 19 juli 2016 om 22:49 | reageer
Goed sfeertje maken, daar komt het inderdaad wel op neer.

Jan van Asveldt schreef op woensdag 20 juli 2016 om 11:25 | reageer
Hartelijk dank voor deze tips. Sinds een half jaar ben ik lid van een portretgroep en mijn favorite foto's zijn de "close" portretten, spontane gezichtsuitdrukkingen etc. Ik vind de tips waardevol en zal er de komende tijd zeker gebruik van gaan maken.

Philip schreef op zondag 7 augustus 2016 om 11:26 | reageer
Modellen vragen me vaak of ze in de camera moeten kijken, er net bij langs, of totaal een andere kant op. Uiteraard is het antwoord afhankelijk van de foto die je wilt maken, maar toch... Ik weet wel wat ik dan zeg, maar ik ben even benieuwd hoe anderen dat doen. Kun je er iets zinnigs over zeggen?

Elja Trum schreef op maandag 8 augustus 2016 om 14:30 | reageer
@Philip; ik stel altijd voor dat ze het afwisselen. Ik heb sowieso het liefst dat ze na elke foto hun pose of blik net iets veranderen. Dat vertel ik ze dus meestal.

Als er dan iets is wat me erg bevalt vraag ik of ze dat even vast willen houden.

ErikvanRosmalen schreef op maandag 8 augustus 2016 om 16:20 | reageer
Wat Elja zegt: ik vraag ook altijd af te wisselen. Al is het inderdaad natuurlijk wel sterk afhankelijk van het doel van je foto's, wat je ermee wilt zeggen (of wat de briefing vraagt) of je oogcontact wilt hebben of niet in geposeerde portretten.

Ik wil nog wel eens een model nèt over de camera heen laten kijken, als ik een stoere/zelfverzekerde/zelfbewuste blik zoek. In combinatie met een standpunt heeft dat wel effect, plus dat modellen dan vaak onbewust ook wat meer rechtop gaan staan.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Van Beeld naar Kunst met Micky Hoogendijk

Cursus Natuurfotografie in Nederland met Rob Dijkstra

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.189 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts