Studiofotografie; de basis van het werken met studioflitsers

maandag 19 november 2018, 14:47 door Elja Trum | 110.944x gelezen | 14 reacties

Sekonic L-358 flitslichtmeter Wie voor het eerst aan de slag gaat met studiofotografie wacht een boel nieuwe dingen. Het werken met een flitsinstallatie is wel wat anders dan het fotograferen bij natuurlijk licht. Gelukkig is het in feite allemaal niet erg ingewikkeld. In dit artikel vind je de basis informatie over het werken met studioflitsers.

Alleen kunstlicht
Je werkt doorgaans voornamelijk in een studio omdat je de lichtomstandigheden optimaal wilt kunnen controleren. Zorg er dus voor dat daglicht niet tot je studio door kan dringen. Daglicht is namelijk absoluut niet constant en wisselt de gehele dag door. Gebruik dus (verduisterings)gordijnen of iets dergelijks om de ruimte van je studio daglichtvrij te maken.
Schakel ook alle lampen (behalve de flitser zelf) uit, tenzij je deze op een bepaalde manier in je foto wilt laten terugkomen natuurlijk.

Camera instellen
Aangezien je het licht in je studio naar je hand kunt zetten is je camera instelling leidend. Bedenk wat voor een foto je wilt maken en welke camera instellingen daar bij horen. Zet je camera op handmatig, want aan de lichtmeter van de camera zul je tijdens het werken met studioflitsers niks hebben. De ISO stel je zo laag mogelijk in aangezien de camera in deze stand de minste ruis zal produceren.

Lenzen zijn doorgaans het scherpst op diafragma f/9.0 of f/11.0. Wanneer je foto het toelaat is het dus verstandig deze instelling te gebruiken. Overigens is f/9.0 ook een uitstekend diafragma om te gebruiken bij portretten. Hte gezicht zal scherp zijn terwijl de onscherpte achter bij het haar begint. Doorgaans geeft dit een mooie foto.

De sluitertijd is bij de meeste foto's minder van belang. Alleen wanneer je ook omgevingslicht wilt meepakken gaat deze mee spelen. Uiteraard moet je wel rekening houden met de flitssynchronisatietijd van je camera. Deze vind je terug in je handleiding. In de meeste gevallen is 1/125 of 1/160 seconden een mooie sluitertijd. Voor bewegingsonscherpte hoef je doorgaans niet bang te zijn. De duur van de flits van je studioflitser is kort genoeg om het beeld te bevriezen. Bij de wat goedkopere modellen flitsers zal deze mogelijk niet kort genoeg zijn om een actiefoto (zoals een springend model) in de lucht te bevriezen. Mocht je dit wel willen let dan bij aanschaf op de flitsduur. Deze moet dan minimaal 1/1500 seconden of korter (dus een groter getal zoals 1/2000) zijn.

Stel de witbalans in op de kleurtemperatuur van de studioflitser. Je zult deze waarschijnlijk in de handleiding van de flitser terug kunnen vinden. Vaak zit de kleurtemperatuur rond de 5000 graden Kelvin. Wanneer je op RAW fotografeerd hoef je de witbalans niet in te stellen, maar het kan natuurlijk geen kwaad. Mocht je geen kleurtemperatuur in graden kunnen kiezen ga dan voor de stand 'flitslicht'.

Flitser instellen
Afhankelijk van het merk en type flitser heb je verschillende instelmogelijkheden. Bij de oudere modellen heb je zelfs vaak geen instelmogelijkheid. Je kunt dan alleen de lichtsterkte instellen door de flitsers dichterbij of verder weg van je model te plaatsten. Ook kun je accessoires gebruiken (zoals filters) om de lichtsterkte te verminderen.

Bij moderne flitsers kun je de lichtsterkte varieren. Dit kan soms digitaal maar meestal analoog. Op veel analoge flitsers kun je door aan een knopje te draaien de lichtsterkte verminderen, doorgaans is waarde 1 de maximale lichtsterkte en kun je dimmen naar bijvoorbeeld 1/16de van deze waarde. Bij digitale flitsers kun je de lichtsterkte doorgaans met behulp van druktoetsen verhogen en verlagen. Hoe hoger de waarde die de flitser aangeeft hoe groter de lichtopbrengst. Een digitale flitser is vaak precieser in te stellen dan een analoge.

Flitsontsteking
Uiteraard moeten de flitsers op de een of andere manier weten wanneer je afdrukt. Er zijn een aantal verschillende mogelijkheden voor. Zo kun je gebruik maken van een draadontsteking. Persoonlijk vind ik dit onhandig, want tussen je camera en een flitser moet een draadje lopen. Deze kan ergens achter blijven haken en voor je het weet trek je de flitsers omver of je camera van de tafel. Er zijn ook een aantal draadloze oplossingen.

De duurste oplossing is de boel radiografisch aansturen. Op je camera plaats je een kastje waarmee je via een radiosignaal de ontsteking door geeft naar een vergelijkbare ontvanger die aan de flitser hangt. In principe is dit wel de mooiste oplossing, maar zoals ik aangaf redelijk prijzig.

Een goedkoper alternatief (ca 20,- euro) is de infrarood flitsontsteker. Zelf gebruik ik de Jinbei YS-100; deze werkt uitstekend op een groot aantal flitsers. Een nadeel kan zijn dat in een grote donkere ruimte en bij gebruik van grote softboxen het infraroodlicht wellicht niet de sensor van de flitser bereikt. Dit kan voornamelijk gebeuren wanneer je dicht bij je model staat en tussen je flitsers. In de praktijk heb ik overigens erg weinig last van dit probleem.

Mocht je al een externe cameraflitser hebben dan kun je ook deze gebruiken als flitsontsteker. Wel moet je dan de geavanceerde functies van de flitser uit kunnen schakelen (handmatige instelling). Veel flitsers werken namelijk goed samen met de elektronica in je camera. Helaas werken de moderne flitssystemen met een voorflits. Deze, voor het oog ontzichtbare, voorflits zorgt ervoor dat je studioflitsers te vroeg af gaan. Wanneer de werkelijke foto dan gemaakt wordt (en je externe cameraflitser een tweede lichtpuls geeft) zijn de studioflitsers nog aan het opladen. Een onderbelichte foto is het gevolg.

Lichtmeten
Hoewel het in principe met digitale camera's ook mogelijk is om trial-and-error te proberen totdat je een aardige belichting hebt, raad ik toch het gebruik van een flitslichtmeter aan. Helaas zijn dit wel best prijzige apparaatjes. Een goed en veelgebruikt merk is Sekonic. Zelf gebruik ik de Sekonic L-358, deze bevalt prima.

Er zijn verschillende manier om het licht te meten en onder fotografen is hier nog wel eens discussie over. Zelf meet ik altijd richting de lichtbron. De sensor van de flitslichtmeter houdt ik dicht bij het model (doorgaans bij het gezicht). Door de flitser af te laten gaan meet je zo de hoeveelheid licht die op je model valt. Afhankelijk van de gemeten waarde pas je de flitser aan totdat je lichtmeting overeenkomt met het gewenste diafragma.

Meet altijd eerst het hoofdlicht en laat eventuele andere flitsers uit. Nadat het hoofdlicht naar wens ingesteld is schakel je de tweede flitser in en herhaal je de meting. De reeds eerder gemeten flitser laat je gewoon meeflitsen. Zo schakel je steeds een extra flitser in totdat je alle flitsers naar wens hebt uitgemeten en afgesteld. Na het hoofdlicht meet je eerste de andere flitsers die op het model staan. Pas als laatste meet je eventuele flitsers op de achtergrond.

Meer weten over studiofotografie?

Bij Photofacts Academy, onze online leeromgeving voor fotografen, hebben we diverse cursussen over studio- en portretfotografie.

- Basiscursus Studiofotografie (Frederik Herregods)
- Studioportret voor gevorderden (Richard Terborg)

- Portretfotografie tips (Elja Trum)
- Portretfotografie in de praktijk (Elja Trum)
- Zakelijke portretfotografie (Maurice Jager)
- Van Beeld naar Kunst (Micky Hoogendijk)
- Basiscursus Flitsen op Locatie (Piet van den Eynde)

Je kunt deze cursussen twee weken lang volgen met een gratis proeflidmaatschap.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 19 november 2018.
De eerste publicatiedatum is zondag 22 juli 2007, 20:18.

Over de auteur

Elja Trum is oprichter van Photofacts, online fotografiecursussite Photofacts Academy en het blog Teslafacts. Hij schrijft sinds 2006 over fotografie. Elja is ook auteur van boeken over zwart-wit-, flits- en portretfotografie.

14 reacties

Brian (dSLR.nl) schreef op maandag 23 juli 2007 om 00:15 | reageer
Mijn Sekonic staat alweer bijna een jaar ongebruikt in de kast. Ik maak tegenwoordig gewoon een testfoto en bekijk de histogrammen (RGB apart) in de camera. Ik ben inmiddels zo gewent aan deze manier van werken dat ik in een eerste oogopslag kan zien hoeveel ik de flitsers meer of minder moet laten flitsen om de volgende testfoto goed te krijgen. Een bijkomend voordeel is dat de drie histogrammen van de kleuren RGB onder elkaar staan en als de witbalans niet goed is dan zie je een verschuiving in de pieken van de histogrammen. Staan de pieken goed onder elkaar dan is de witbalans goed ingesteld. (Uiteraard maak ik ook nog een foto van een grijskaartje en schiet ik in RAW)

Perrush schreef op maandag 23 juli 2007 om 11:01 | reageer
@ Brian : dat verhaaltje over enkel een histogram gebruiken heb ik al meer gehoord. Maar ik moet eerlijk zeggen dat ik dat niet zo zie zitten. oke, om een goed belichtte foto te krijgen is dat geen probleem, dat kun je op een histogram wel zien. Maar je weet dan toch nooit hoe diep je schaduwen zijn, dat kun je m.i. op dat kleine schermpje niet zien.

Dus meet ook eens in de schaduwpartijen om te zien hoeveel licht je daar hebt, dan pas weet je wat je eigenlijk aan doen bent.

Brian (dSLR.nl) schreef op maandag 23 juli 2007 om 16:51 | reageer
@ Perrush : Ben het niet met je eens. Het dynamische bereik van een camera kun je niet veranderen (wel de custom curves, maar dat doe je niet even voor elke fotoshoot), met andere woorden, als je de lichte partijen goed belicht (nog wel informatie, geen overbelichting) dan zijn je donkere partijen optimaal belicht. Tijdens je eerste testfoto kun je dan nog zien of de schaduwen te donker zijn, in dat geval moet je bijvoorbeeld een of meerdere reflectieschermen of zijlampen inzetten (ben ik veelvuldig een voorstander van) maar zou ik meer flitslicht op mijn schaduwpartijen willen door de instellingen op de fitser te veranderen dan zouden mijn lichte partijen overbelicht raken en dat wil je natuurlijk voorkomen.

Ik heb trouwens altijd mijn computer met beeldscherm meelopen tijdens studioshoots dus ik kan meteen na het nemen van de foto de beoordeling doen op het gecalibreerde computerscherm. Daar kan ik ook de histogrammen beoordelen, maar als het moet werkt het ook prima vanaf de camera hoor.

Ik schreef het al eerder, mijn Sekonic gebruik ik bijna nooit meer, zelfs niet als ik analoog fotografeer want ook dan meet ik eerst met mijn D200 en vervolgens gebruik ik dezelfde instellingen op mijn F5.

Brian (dSLR.nl) schreef op maandag 23 juli 2007 om 17:03 | reageer
Oh ja, voor de liefhebber. Een Elinchrom Skyport radiotrigger en de Nikon WT-3 WiFi uitbreiding voor de Nikon D200 gaan niet samen. Hoewel ze niet op dezelfde frequentie werken storen ze elkaar dermate dat de flitstrigger onbetrouwbaar wordt en de WiFi verbinding steeds wegvalt.

florus schreef op zondag 6 januari 2008 om 00:41 | reageer
Een leerzaam artikel om eens aan de slag te gaan met mijn nieuwe flitsers (Falcon Eyes SS200F) en mijn Canon EOS 30D. Helaas wil het mij alleen niet lukken om de flitsers aan de gang te krijgen in de handmatige stand, vreemd wat op de volledig automatische stand gaat het wel goed. Vanavond maar eens goed slapen en morgen zien welke beginnersfout ik nu heb gemaakt. Iemand overigens een tip voor een goede introcursus voor deze beginner in de studiofotografie?

martijn schreef op donderdag 26 februari 2009 om 16:50 | reageer
Ik kwam dit artikel nog tegen op tweakers. Voor mij een goed artikel, misschien hebben anderen er wat aan.

gr
Martijn

Vin1 schreef op maandag 8 juni 2009 om 10:33 | reageer
Hallo allemaal, ik ben net begonnen met studiofotografie.
Ik vind het nog best lastig moet ik zeggen.
Ik heb vaak dat het licht wat op een witte achtergrond staat, een beetje vals licht geeft terug achter het model waardoor het het licht van voren een beetje wegvalt. Maar als ik de flitser aan de achterzijde te laag zet, krijg ik weer geen mooie witte achtergrond.

Elja Trum schreef op maandag 8 juni 2009 om 10:48 | reageer
@Vin1; Je achtergrond niet meer dan 1 stop overbelichten en het model wat verder van de achtergrond zetten zal waarschijnlijk al aardig helpen.

Vin1 schreef op maandag 8 juni 2009 om 12:04 | reageer
Bedankt voor de tips.
Ik heb alleen niet zo heel veel ruimte ter beschikking.
Achtergrond is 2,70 breed, 2,4 hoor en de diepte van mij tot achtergrond is ± 4 meter max. Daar tussen moet het model dan nog komen.
Het belichten met de flitsmeter ging mij laatst niet zo best af waardoor ik het op gevoel ging doen. Ik had het idee dat de metingen niet klopte, veel te overbelicht. Ik voerde de meting als volgt uit.
Ik stond bij het model, de lichtmeter (zelfde als jij hebt) gericht naar mijn camerapunt (zo heb ik dat geleerd)
Ik had het idee dat ik een verkeerde waarde kreeg door de reflectie van oa het lage witte plafond.

kenuto schreef op vrijdag 29 januari 2010 om 12:36 | reageer
Beste mensen, Ik roep uw hulp in; ik woon in Spanje en mijn vriendin organiseert schoolfoto's, individueel en groep foto's e.d. In het verleden deed ze dat met behulp van fotografen maar wil het nu zelf gaan doen en ze heeft wat materiaal aangeschaft zoal een Canon 450D en Starblitz Flash Digital SDI 160 (3 flash lichten). Weet iemand waar ik informatie kan vinden om te leren het beste hiermee te fotograferen? De foto's worden op scholen genomen en daar is altijd wat natuurlijk licht aanwezig. Kan iemand mij helpen?

EdC schreef op vrijdag 29 januari 2010 om 20:11 | reageer
Eerst wat apparatuur aanschaffen, zonder kennis van fotografie? En dan toch op korte termijn professioneel willen werken? Lijkt me niet de aangewezen weg voor succes. Zo gemakkelijk is groepsfotografie niet. Laat je vriendin eerst een fotografiecursus volgen, anders blijft het prutsen. Of is het schildersbedrijf van jullie ook zo begonnen?

Lucien schreef op vrijdag 29 januari 2010 om 20:56 | reageer
Fotografie is natuurlijk ontzettend leuk, belangrijkste is eerst de basistechnieken te beheersen, goed kaderen, witbalans, belichten.

Met flitsers werken is moeilijker dan je denkt, key-light, seperation-light, hair-light etc. etc.

Dit is de beroemdste blog voor strobisme:
strobist blogspot

En hier een paar youtube clips.

Gaat over wireless triggers en hoe je ze met flitsers op locatie kunt gebruiken:
Mark Wallace
David Guy Maynard

Succes!

kenuto schreef op zaterdag 30 januari 2010 om 19:19 | reageer
Bedankt voor je hulp Lucien! Ik ga er zeker naar kijken. En even voor EdC; ik vraag niet om kritiek vooral als je het verhaal niet kent. Natuurlijk begrijp ik dat dit niet 123 snel te leren is en een cursus zal er zeker bijhoren maar we komen wat tijd tekort. En, wie heeft het over een schildersbedrijf?

Mark de Roo schreef op maandag 12 juli 2010 om 10:08 | reageer
Ga je apparatuur aanschaffen en let je op de flitstijd omdat je actie wilt fotograferen, let dan op het volgende:

Bij de flitsduur dien je ook te letten op de eenheid, Fabrikanten drukken dit vaak uit bij 0.5T, maar in de practijk werk je altijd bij 1T. Het is een marketingmiddel om de tijden wat mooier te maken. Maar een flitstijd van 1/2000 bij 0.5T komt in de practijk neer op 1/1000. Ook wisseld de flitstijd erg in de range van het vermogen. Bij de meeste units is deze het snelst bij het laagste vermogen.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Van Beeld naar Kunst met Micky Hoogendijk

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.166 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Studiofotografie; de basis van het werken met studioflitsers

Meer weten over studiofotografie?