Een panorama of een panorama uitsnede?

zaterdag 8 januari 2022, 20:20 door Nando Harmsen | 4.140x gelezen | 9 reacties

Met een panorama kun je een heel weidse foto maken. Dat geeft een heel bijzonder effect aan je foto. Je kunt foto's in een panorama setup maken en met software aan elkaar plakken, of je cropt de foto in een panorama formaat. Welke methode is het beste om te gebruiken?

Een landschap komt vaak het meest weids over met een panorama. Door de verhouding van hoogte en lengte te veranderen krijgen we het gevoel van een heel uitgestrekt landschap.

Een panorama uitsnede van een foto met een 200mm brandpunt levert een fijne weids beeld op.

Dat uitgestrekte panorama moet niet te smal en lang worden, want dat zal juist het tegenovergestelde effect teweeg brengen. Een verhouding die in de buurt van 2:1 ligt vind ik altijd het prettigste, wat hooguit uitgerekt kan worden tot 2,5:1 of 3:1 voordat het te smal wordt.

Een panorama van meerdere opnamen met 110mm brandpunt. Ik had hier beter een 50mm brandpunt kunnen gebruiken en deze in panorama uitsnede croppen. Deze foto is nu veel te smal om prettig te bekijken.
Als je dan een landschap in panorama wilt vastleggen, dan kun je dat op twee manieren doen. Je maakt meerdere foto's in een rij, en gaat die later samenvoegen met software tot een panorama. Of je maakt één foto, en snijdt er later de boven en/of onderzijde vanaf. Wat is nu eigenlijk het beste om te doen?

Een panorama uit meerdere opnamen

Wanneer je een panorama maakt uit meerdere opnamen zijn er een paar dingen om rekening mee te houden. Parallax fouten moeten voorkomen worden door een nodal slide te gebruiken.

Het beste is om verticale opnamen te maken om te voorkomen dat je een smal panorama krijgt. En je moet rekening houden met beweging in je landschap zodat alles later goed op elkaar gepast kan worden.

Een ruwe samenvoeging van 8 foto's voor een panorama van ongeveer 270 graden.

Het vergt wat werk. Perfect horizontaal uitlijnen is belangrijk, en belichting moet goed ingesteld staan. Maak je gebruik van bracketing serie, dan kun je wel eens heel wat foto's krijgen. Het nadeel kan ook de horizon zijn, die altijd in het midden komt te staan. Dit kun je wel met een uitsnede corrigeren, natuurlijk.

Hou er rekening mee dat je een enorme resolutie kunt krijgen. Camera's met 50 megapixel zijn geen uitzonderingen meer, dus het kan uiteindelijk een foto worden die honderden megapixels wordt. Dat kost de nodige computerkracht om te bewerken.

Een panorama van 6 belichtingstrapjes van 5 foto's elk (36 foto's dus), met een 45 megapixel camera, leverde een foto op van maar liefst 85 megapixels (meer dan 30% overlap). Heb je dat wel nodig?

Een panorama crop

Het alternatief is eenvoudiger. Je maakt een foto met een flinke groothoek, en snijdt de boven en/of onderrand eraf tot je de juiste verhouding hebt. Hier zitten een aantal voordelen aan.

De foto kost minder werk en tijd, het is in één druk op de knop gemaakt. Of met een bracketing serie, desgewenst. Je hoeft geen rekening te houden met parallax fouten, en bewegingen in je landschap zullen geen problemen opleveren.

Een enkele foto met een lange sluitertijd. Door deze in 16:9 formaat te croppen levert het een fijn weids zicht op.
Het croppen van de foto levert echter wel resolutie verlies op. Je gooit immers een deel van de pixels weg om die panorama uitsnede te krijgen.

Dat is in de meeste gevallen echter niet erg. Want als je maar liefst de helft van een 50 megapixel foto weggooit, hou je nog steeds 25 megapixels over. Dat is voor de meeste toepassingen meer dan voldoende.

Wanneer gebruik je nu welke methode?

Het is duidelijk dat een panorama van meerdere foto's een veel hogere resolutie oplevert. Je moet rekening houden met 30 procent overlap, wat betekent dat je in theorie een panorama van 4 foto's met elk 50 megapixels een foto overhoudt van ongeveer 150 megapixels. In werkelijkheid zal dat minder zijn, maar de strekking is duidelijk.

Ik had maar een 24mm brandpunt bij me. Dat was niet genoeg om deze wolken helemaal vast te leggen. Dus heb ik een panorama van meerdere opnamen gemaakt.
Een foto met 100 megapixels of meer zijn enorme resoluties. Heb je die nodig, dan is dat duidelijk de manier van een panorama fotograferen.

Heb je die resolutie niet nodig, dan voldoet een uitsnede uit één enkele foto vaak ook. Met een 2:1 verhouding gooi je ongeveer een kwart van de resolutie weg. Je houdt dan 37,5 megapixels over van je 50 megapixel foto. Niet slecht, toch?

Een panorama opstelling met een nodal slide. Zo voorkom je parallax fouten.

Wanneer je beeldhoek groter moet zijn dan een extreme groothoek

Je moet normaal gesproken niet te snel met een extreem grote hoek willen fotograferen. Kans is groot dat je teveel op de foto krijgt.

Maar als het wel nodig is, dan kan het voorkomen dat de gewenste hoek wel eens groter wordt dan wat je grootste groothoek kan bieden. Bijvoorbeeld een foto met een beeldhoek van 180 graden of zelfs 360 graden, helemaal rond dus.

Een panorama van 360 graden rond maakt van de kust op Ameland een echt eiland. Dit moet met meerdere opnames, anders kan het niet.
In die gevallen is er dus niet aan te ontkomen dat je een panorama maakt met meerdere foto's. Anders kan het gewoonweg niet. Maar ik denk wel dat dit uitzonderingssituaties zijn. Want bedenk wel, dat hoe breder je hoek is, hoe meer je in beeld krijgt, hoe kleiner het in het kader van je foto zal verschijnen.

Mijn mening en jouw mening

Ik geloof dat een panorama van meerdere foto's in de meeste gevallen niet nodig is. Een 12mm of 16mm objectief heeft al zo'n brede hoek, dat er vaak voldoende op de foto komt. Snij de foto in een verhouding van 2:1 en je hebt een prachtig panorama dat ook perfect afgedrukt kan worden. Zelfs met een 25 megapixel camera.

Heb je meer resolutie nodig, dan kun je uitwijken naar een panorama met meerdere foto's, desnoods met een langer brandpunt als je onderwerp wat verder weg is. Wil je 180 graden of meer met je foto bestrijken? Tja, dan is een panorama met meerdere foto's zeker noodzakelijk.

In 2022 zal ik een cursus gaan opnemen over het maken van panorama foto's. Hou Photofacts Academy daarvoor in het oog.

Wat vind jij de beste methode? Vind jij het belangrijk om zoveel mogelijk resolutie te hebben, of heb je voldoende aan een gecropte foto? Laat het weten in een reactie onder dit bericht. Ook als je een bepaald aspect in de aangekondigde cursus terug wilt laten komen.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

9 reacties

Mac schreef op maandag 10 januari 2022 om 09:12 | reageer
Eigenlijk is het heel simpel. panorama altijd meerdere foto's tenzij het niet anders kan.

Smits schreef op dinsdag 11 januari 2022 om 09:22 | reageer
In sommige situatie met veel beweging (golven op zee, mensen massa) kun je eigenlijk alleen maar een groothoek gebruiken.
Extreme groothoek geeft een lelijke verbuiging bij architecture. Als je dan meerdere foto's maakt kun je dat corrigeren in Photoshop/panorama software.
Mijn enige groothoek is mijn telefoon. Het effect is (soms) gaaf. Maar door meerdere foto's te maken voor een pano, ben ik bewuster bezig. Maar ik ben het wel met je eens. Voor veel pano's kun je net zo goed een gewone foto maken en die bijsnijden.

Nando schreef op dinsdag 11 januari 2022 om 10:20 | reageer
@Mac: Waarom altijd meerdere foto's? Wat is de reden dat je dat zou moeten doen? Kun je dat uitleggen?

Bernard schreef op dinsdag 11 januari 2022 om 12:56 | reageer
Altijd actueel en een dankbaar onderwerp. De kernvraag blijft: "Waarom meerdere foto's". Het antwoord is wat mij betreft simpel en heeft drie aspecten: 1) als je een "muurgrote" vergroting moet maken heb je pixels nodig, 2) de panorama foto geeft een beeld, dat je niet in één foto kunt vastleggen en 3) een groothoekobjectief met een enorme hoek geeft hoe dan ook (ongewenste) vertekening. Gemakshalve verwijs ik naar mijn publicatie "Hoe maak je een panoramafoto" van 30 december 2017 op Photofacts.

Nando schreef op dinsdag 11 januari 2022 om 13:25 | reageer
@Bernard:
De vertekening met een ultra-groothoek is alleen van toepassing wanneer je omhoog of omlaag richt. Met de horizon in het midden is dat probleem er niet. Een panorama zal ook een horizon in het midden opleveren, zoals je in het artikel laat zien. Dan snij je ook een deel er vanaf om die uit het midden te verplaatsen.
Het enige verschil is dan de resolutie.
Een hoge resolutie (100+ mp) is voor een muurgrote vergroting ook niet altijd nodig. Je moet namelijk rekening houden met de kijkafstand. Met je neus op de foto staan zal onscherpte laten zien, maar op normale kijkafstand zal dat niet merkbaar zijn.
Maar desalniettemin, ik wil niet beweren dat een foto van 100+ megapixels per se niet zinloos is. Als je dergelijke foto's wilt maken, uiteraard. Ik doe het ook regelmatig. Zeker als de hoek groter is dan mijn kortste brandpunt mogelijk maakt.
Binnenkort start ik met opnames voor een cursus panoramafotografie. Dan komt dit alles heel uitgebreid aan bod.

Mac schreef op dinsdag 11 januari 2022 om 15:57 | reageer
@Nando
Omdat een uitsnede technisch gezien geen panorama is. het is alleen een uitsnede.
maar dat terzijde.
Omdat je dan nadrukkelijk bezig bent met het maken van een panorama, een uitsnede doe je "meestal" achteraf omdat dat een mooier beeld geeft. je hebt vaak niet bewust gekozen voor een panorama.
Zeker, zoals je ook uitlegt, waneer je meerdere verticale foto's maakt je een veel gedetaileerder beeld krijg dan waneer je een uitsnede maakt uit een groothoek opname.
Dat wil niet zeggen dat je geen uitsnedes moet maken, ik doe het heel vaak omdat het een mooier beeld geeft. Maar ik ben niet bezig geweest om een panorama te maken.

Rudolf schreef op dinsdag 11 januari 2022 om 16:04 | reageer
Mijn panorama's maak ik met een groothoeklens en de camera verticaal dus portret stand. Maak een reeks opnames die het gewenste landschap compleet omvatten. Hiermee krijg veel beter resultaat als in de "liggend" stand, het minder fraaie brievenbus effect. Je kan ook met elk soort objectief van links boven naar rechts klikken. Dan weer naar links iets zakken en naar rechts en zo voorts. Kan gewoon zonder statief. Hier gebruik ik de camera wel in de normale horizontale positie. Die serie plak je met de bekende programmas aan elkaar. Op een wijde groothoek liefst geen polarisatie filter gebruiken om onnatuurlijke kleurovergangen te voorkomen.

gast schreef op dinsdag 11 januari 2022 om 16:26 | reageer
Ik heb o.a. een 360 graden panoramafoto gemaakt van het Panorama Mesdag. Dat kan dus niet met 1 foto en ook niet vanaf 1 punt. Idem voor een 360 graden panorama's vanaf diverse torens.

Nando schreef op dinsdag 11 januari 2022 om 16:43 | reageer
@Mac: Het is een aanname dat je niet bewust bezig bent met een uitsnede als je een panorama uit een een 3:2 of 4:3 beeld maakt. Dat is dus niet bij iedereen zo. Ik ben daar wel heel bewust mee bezig. Niet alleen met panorama's.
Dat dit technisch gezien geen panorama is, daar ben ik het niet mee eens. Een panorama uit meerdere foto's is het bereiken van dat resultaat door 'meerdere foto's te stitchen', aan elkaar te plakken. De naam refereert naar het eindresultaat, niet naar de manier hoe dat bereikt wordt.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

43.506 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Een panorama of een panorama uitsnede?

Een panorama uit meerdere opnamen

Een panorama crop

Wanneer gebruik je nu welke methode?

Wanneer je beeldhoek groter moet zijn dan een extreme groothoek

Mijn mening en jouw mening