Het vervolg op fotograferen met een vintage objectief

maandag 14 april 2025, 20:02 door Nando Harmsen | 1.815x gelezen | 20 reacties

In de zomer van 2024 kocht ik mijn eerste 'vintage' objectief. De eerste resultaten bevielen me zo goed dat het naar meer smaakte. Ik ben op zoek gegaan naar objectieven met elk een unieke uitstraling. Is het tijd om de moderne objectieven in de tas te laten zitten?

Ik schreef in oktober een artikel over de Meyer-Optik Görlitz Trioplan 100mm f/2,8 waarmee ik in de wereld van oude objectieven stapte. Dit objectief staat bekend om de bubble-bokeh.

Ik heb genoten om met de Meyer-Optik Görlitz Trioplan 100mm f/2,8 te fotograferen. Zeker in de herfst met alle paddenstoelen. Ik gebruikte het objectief met tussenringen.
Later kocht ik een antiek Helios 44-2 objectief, dat misschien wel de meest bekende van allemaal is. In 2011 schreef Laura van der Burgt er al een artikel over. In dat opzicht stap ik heel erg laat in de wereld van dit soort objectieven.

Ik nam het een stapje verder en draaide de frontlens van de Helios 44-2 om. Hiermee bereikte ik een uniek vervormend en vooral versterkt swirl-bokeh effect, wat natuurlijk ten koste van de beeldkwaliteit ging. Je leest er meer over in dit artikel.

Het is niet naar ieders smaak, maar ik vind het effect van een omgekeerde frontlens bijzonder. Dit is dus met een Helios 44-2 objectief
Het fotograferen met deze twee objectieven, de Meyer-Optik Görlitz en de Helios 44-2, beviel zo goed dat ik op zoek ben gegaan naar andere objectieven. De antieke Carl-Zeiss objectieven kwamen al snel onder de aandacht.

De Helios 44-2 is een Russische versie van de Carl-Zeiss Jena Biotar 5,8cm f/2. Ze hebben beide het zo gewilde swirl-bokeh effect. Omdat ik de frontlens van de Helios heb omgedraaid, leek deze een mooie toevoeging. Zo kwam ik ook bij de 7,5cm versie van de Carl-Zeiss terecht, die bekend is geworden onder de naam: King of Bokeh.

Inmiddels heb ik zowel de Carl-Zeiss Jena Biotar 7,5cm f/1,5 als de Biotar 5,8cm f/2. Deze twee zijn prachtige objectieven van ruim 75 jaar oud, die niet alleen mooie scherpe beelden opleveren maar bovendien een unieke bokeh geven.

De Carl-Zeiss Jena Biotar 7,5cm f/1,5 tijdens een portretsessie. Scherpstellen kan wel een uitdaging zijn.

De typische bokeh van de Carl-Zeiss Jena Biotar 7,5cm f/1,5 is prachtig.

De Carl-Zeiss Jena Biotar 5,8cm f/2 met de bekende swirl-bokeh. De Helios 44 serie is de Russische kopie van dit objectief.
Het fotograferen met deze oude objectieven geeft veel voldoening. Het is wel een stap terug: je kan niet zomaar even snel fotograferen. Het kost wat meer moeite en tijd om je scherpte goed te krijgen. In dat opzicht zijn de moderne camera's niet geoptimaliseerd voor handmatig scherpstellen.

De knoppen van een beukenblad, gefotografeerd met de flare en bokeh van de Meyer-Optik Görlitz Trioplan 100mm f/2,8.
Gelukkig is er bij mirrorless camera's de mogelijkheid om het beeld te vergroten, en om focus peaking te gebruiken. Zet je de camera op zwart-witprofiel, dan zie je de focus peaking nog beter. Fotografeer dan wel in raw om kleur te behouden.

Bloesem met de versterkte swirl-bokeh van een Helios 44-2 met omgekeerd frontlens element.
Is het dan tijd om de moderne objectieven in de tas te laten zitten? Nee, dat niet. Hoewel je voor sommige soorten fotografie best helemaal zou kunnen overstappen, is het gebruik van moderne objectieven voor reportages simpelweg onmisbaar geworden.

Mijn selectie oude objectieven. Ik ben wel heel kritisch in wat ik koop want niet alle oude objectieven zijn de moeite waard.
Ook voor actiefotografie en dieren, waarbij snelheid belangrijk is, zal dit soort vintage objectieven niet of nauwelijks geschikt zijn. Is snelheid niet van belang, dan zijn deze objectieven perfect te gebruiken. Het werkt bovendien onthaastend, waardoor je meer met je liefhebberij bezig bent.

Vintage objectieven zijn niet voor iedereen weggelegd. Je moet ervan houden. Maar het kan in mijn ogen wel een verrijking zijn van je fotografie. Zeker als je op zoek bent naar meer creativiteit in je fotografie.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

20 reacties

Donald Willemsen schreef op dinsdag 15 april 2025 om 10:27 | reageer
Nando, ik vind het een heel tof artikel. Je moet er echter de nodige spullen voor aanschaffen voor zo'n lens op de camera past.
Ik denk dat je met de lenzen van Lensbaby dezelfde effecten kan bereiken. Die passen direct op de camera als ze aanschaft met de juiste vatting. Ik heb een Lensbaby Composer Pro. Daar kan je verschillende lensjed in steken waar je leuke effecten mee kan bereiken. Daarnaast hebben nog heel wat andere lenzen.
Misschien een idee om daar eens een artikel aan te wijden of een korte cursus over te maken.
In ieder geval dank voor de leuke ideeën.

Nando schreef gisteren om 14:04 | reageer
Als je jezelf een beetje inleest, en mijn vorige artikel ook bekijkt, zie je dat een enkel adaptertje van een paar tientjes voldoende is om oude objectieven te gebruiken.
Het is goedkoper dan een Lensbaby objectief, dat bovendien een heel ander soort foto oplevert. Dat is totaal iets anders.
Er is een hele cursus over Lensbaby op Photofacts Academy.

Lauran van Schilt schreef op dinsdag 15 april 2025 om 14:45 | reageer
Leuk artikel. Ik zeg altijd creativiteit kent geen tijd. Zo ben ik begonnen met het fotograferen in soft focus. Zeg maar dezelfde stijl als waar David Hamilton gebruik van maakte in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw. Zonder gebruiken making van Photoshop. Ik moet welk elk model goed uitleggen wat de bedoeling is maar het enthousiasme is best wel groot. Niet elk model is er geschikt voor. Belangrijk is dat je de juiste sfeer neer zet en ik reis dan ook regelmatig af naar Frankrijk.
Zeker niet ieders smaak maar over het algemeen zeer positieve reacties.

Nando schreef gisteren om 14:06 | reageer
Dank je. Het is een stijl die ik wel ken, maar niet wist dat het gelinkt is aan die fotograaf. Leuk om te weten te komen.

etienne dezutter schreef op dinsdag 15 april 2025 om 15:13 | reageer
Hallo ik denk dat je met lensbaby niet dezelfde effecten hebt als met de Carl Zeiss of Helios . Trouwens Andrea had op de site al een plaatsje ingeruimd voor de bespreking van de lensbaby's en hun toepassingen .Ik vermoed toch dat de focus verlegd wordt in lensbaby maar daardoor krijg je niet noodzakelijk meer bokeh-bollen .Dit is echt iets voor deze oude lenzen. Ik zou ook wel eens willen werken met de Helios 44 om personen in beeld te brengen met ICM en lange sluitertijden . Ik ben gek op experimenteel onderzoek...

Donald Willemsen schreef op dinsdag 15 april 2025 om 16:23 | reageer
@Lauran, veel van de huidige (hobby)fotografen kennen David Hamilton niet eens meer. Je hoort 'm nog maar zelden noemen. Ik vind zijn stijl ook erg mooi. Naar aanleiding van jouw bericht heb ik een vraagje. Gebruik je tijdens het fotograferen softfocusfilters? In de jaren '80 gebruikte ik die van Cokin. Dat waren kunststof filters waarvan ik nu grote twijfels heb over de kwaliteit. Ik weet ook dat Lensbaby softfocus lenzen heeft.
Ik zou de stijl van Hamilton ook weer op willen pakken. Ik vraag me dan wel af welke keuze ik moet maken: filters of softfocus lenzen. Een UV filter met vaseline erop werkt trouwens ook??.

Elja Trum schreef op dinsdag 15 april 2025 om 16:34 | reageer
Het werk van David Hamilton was voor mij een belangrijke inspiratie om ook de camera op te pakken.

Recentelijk heb ik ook weer wat shoots in zijn soft-focus stijl gedaan. Hier komt ook nog een video over op Photofacts Academy. Een Engelstalige versie heb ik al op Youtube staan.

Zelf heb ik getest met onder andere vaseline op het filter, een Cokin softfocus filter en een Canon 135mm soft-focus objectief.

Ik ben niet echt enthousiast over het softfocus effect van het objectief. De vaseline en het Cokin filter bevielen me best aardig, maar uiteindelijk gaat mijn voorkeur toch naar het achteraf toevoegen van een softfocus effect in Photoshop. Meer controle over waar je de focus wel en niet hebt.

Mijn experiment was trouwens ook gebaseerd op het werk van Vivienne Mok. Zij maakt ook mooie foto's in een stijl die erg lijkt op die van David Hamilton.

sjaak buis schreef op dinsdag 15 april 2025 om 17:54 | reageer
Ik heb meerdere Carl Zeis lenzen alle ouder dan 50 jaar en voor het jena tijd perk , mijn favorite lens is de f2 - 50mm Pancolar wat een scherpte en kleurscheiding heeft hij

Rob Dikkers schreef op dinsdag 15 april 2025 om 18:25 | reageer
Mooi artikel, het toeval wilde dat ik afgelopen weekend in Bonn was en daar een fotografie winkel is, op het markplein, waar oude lensen en camera's voor een zeer schappelijke prijs in de etage zag liggen. Ik heb niets gekocht omdat ik geen idee heb hoe ik die lensen op mijn camera zou kunnen zetten, ik heb een Canon EOS 7D Mark II. Misschien daar eens een artikel aan wijden?

Nando schreef gisteren om 14:08 | reageer
Ik gebruik objectieven met de M42 schroefvatting. Voor de Canon EOS spiegelreflex is er een simpele adapterring verkrijgbaar. Zoek even op M42 naar EF vatting, en je vindt ze direct.

Robert schreef op dinsdag 15 april 2025 om 19:49 | reageer
Ik heb zelf een Tokina 135 mm 2.8, die geeft een boterzacht bokeh en is echt prachtig. Bovendien is deze lens op mijn apsc camera (Nikon D7200) fantastisch voor headshots. Zo'n Helios heb ik ook.

etienne dezutter schreef op dinsdag 15 april 2025 om 19:53 | reageer
Ik werk zelf graag met mijn analoge Pentax lenzen op de Fuji T20.Een K en F Concept adapter zorgt ervoor dat ik dit probleemloos kan realiseren. Ik werk nog heel veel met analoge toestellen (de Pentax collectie) en op midden formaat de simpele balgcamera Agfa Isolette L ( die het zeer goed doet ondanks weinig knopjes) en de Mamiya TLR voor het "zwaarder werk"

Gemma Toussaint schreef op woensdag 16 april 2025 om 09:54 | reageer
Zo'n helioslensje heb ik ook en ik vind het een uitdaging om daarmee te fotograferen. Vaak gebruik ik dan ook een tussenring. Het blijft spelen om een goede achtergrond te krijgen. Een overvloed van bokehbollen vind ik lang niet altijd mooi.

Nando schreef gisteren om 14:10 | reageer
Het is inderdaad niet iets dat iedereen zal kunnen waarderen. Net zomin als de vorm van de bokeh.
Vroeger werd het als lensfouten bestempeld, maar tegenwoordig is dat waar het nu juist om gaat.
Smaak is toch altijd iets persoonlijks.

Michiel Oostvogel schreef op woensdag 16 april 2025 om 17:03 | reageer
Ik zie bij deze artikelen veel voorbeelden voorbij komen van specifieke, duidelijke onderwerpen dichtbij.

Heb je de vintage objectieven ook wel eens gebruikt bij landschapsfotografie?
En zo ja, wat valt er dan op aan het resultaat?

Nando schreef gisteren om 14:13 | reageer
Jazeker, maar het is juist de bokeh waar het om draait. Die wordt duidelijk wanneer er een duidelijke scheiding is tussen de afstand onderwerp en achtergrond.
Voor landschappen, waar vaak 'alles' scherp moet zijn, is het gewoon een landschapsfoto met een oud objectief. Bovendien ga je 58, 75 en 100mm niet snel voor landschappen gebruiken, hoewel dat natuurlijk uitstekend kan.

Lauran van Schilt schreef op donderdag 17 april 2025 om 10:51 | reageer
@Elja. Ik vind dat je erg voorzichtig moet zijn om soft focus op een hoop te gooien. Deze techniek wordt nog op vele manieren toegepast door de liefhebbers maar ik zie nooit het echte Hamilton effect. Te vaak krijg ik te horen: het is zo simpel maar als ik vraag om het eens voor te doen haken ze af. Oorzaak: niet de juiste kennis hebben, niet het geduld en niet het doorzettingsvermogen.
Vivienna Mok maakt zeker mooi fotowerk dat ik ook zeer kan waarderen maar ik vind het nog te ver staan van Hamiltons werk. Het echte Hamilton effect vergt veel geduld van zowel fotograaf als model. Gooi het dus niet door elkaar. Groet uit Frankrijk.

Donald Willemsen schreef gisteren om 15:02 | reageer
Nando, als je al oude objectieven hebt, ben je inderdaad beter af met een adapter van een paar tientjes. De vraag is dan: Maar wat dan als je die oude objectieven niet hebt?
De cursus Lensbaby (die is er inderdaad) behandelt niet alle opties die Lensbaby kan bieden.
Voorlopig heb ik nog maar 1 lens van Lensbaby en ken dus daarvan het te bereiken effect uit eigen ervaring.
Maar als je voor de keuze staat om vintage lenzen te kopen of Lensbaby, dan heb ik daar geen pasklaar antwoord op.
Jouw verhaal stimuleert mensen om creatief bezig te zijn met vintage lenzen en ze worden ook steeds populairder waardoor de prijzen ook stilaan zullen gaan stijgen.

Nando schreef gisteren om 15:58 | reageer
Je moet je er eens in verdiepen, Donald, dan al vooroordelen te uiten in plaats van direct te uiten wat je denkt dat het kost. Dan zie je dat je voor een paar tientjes ook antieke objectieven kan krijgen. Ook daar is een grote keuze in en een enorme diversiteit aan prijzen. Maar het hoeft niet duur te zijn. Ik heb dat ook al eerder geschreven.
Je kiest voor antieke objectieven omdat je dat graag gaat doen en voor wat voor beeld je kan krijgen. Je kiest een Lensbaby omdat je daarvan het effect leuk vindt. Vergelijk het niet; het is appels en peren.

Donald Willemsen schreef gisteren om 18:20 | reageer
Nando, ik wil wat fotografie betreft heel veel. En dan bedoel ik vooral ook op creatief gebied. Maar ik moet hoe dan ook eerst de kosten in het oog houden. Jij verdient nu eenmaal een beter belegde boterham dan ik. Dat is je ook van harte gegund. Ik moet ieder dubbeltje omkeren met hoge medische kosten. Wat voor jou goedkoop is, kan voor mij duur zijn. Het heeft niets met vooroordelen te maken. Als de portemonnee niet kan volgen, houdt het op. Ik roei met de riemen die ik heb, maar verwijt me niet van vooroordelen.
Wat appels en peren betreft: Het is allebei fruit.

Deel jouw mening

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Cursus Naaktfotografie met Danyel Weideman

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

43.762 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Het vervolg op fotograferen met een vintage objectief