5 Dagen Deal: 100+ fotografiecursussen + boek - Nu 100 euro voordeel! Word nu lid!
Photofacts Academy

Photofacts Academy; 100+ Fotografie Cursussen
Fotograferen wordt makkelijker en leuker

Boek

De Fotobijbels; Boeken over Fotografie
101 Praktische fotografietips voor betere foto's

Marije Weterings

Modellencontract; noodzaak of nutteloos?

vrijdag 24 juni 2011, 16:39 door | 32.148x gelezen | 9 reacties

Sommigen fotografen vragen zich af wanneer ze een modellencontract moeten gebruiken, of het verplicht is, wanneer pas je dat toe en wanneer niet. Veel fotografen werken op de een of andere manier met modellen.

Een model is niet altijd een mooie, slanke vrouw die kleding showt of een situatie nabootst, ook vaak genoeg gaat het om 'gewone' mensen, die een tekst illustreren, voorbeeld staan of een product of dienst verkopen op een beeld. Een foto waarbij mensen een illustratieve of commerciële functie uitdragen, wordt meestal tot de categorie modelfotografie gekend. Binnen de modelfotografie kennen we weer disciplines als mode, reclame, portret, corporate portret en beauty.

In mijn netwerk van fotografen kom ik zeer regelmatig modelfotografie tegen en ikzelf werk eigenlijk bijna altijd met modellen. Voor mij is een model dan ook degene die ik op de foto vastleg, dus dat kan een zakenman zijn, maar ook een model dat geboekt is bij een modellenbureau.

Portretrecht


In de wereld van modelfotografie heb je te maken met personen. En dus met portretrecht. Maar wat is portretrecht? Portretrecht is het recht van de geportretteerde. Deze rechten mogen niet gezien worden als de auteursrechten op een portret. In het laatste geval gaat het om het recht dat toekomt aan degene die een foto of een schilderij heeft gemaakt.

Portretrechten komen toe aan degene van wie het portret is gemaakt. De auteursrechthebbende op een portret moet rekening houden met andermans portretrechten. De geportretteerde heeft ook enige zeggenschap over de publicatie en verveelvoudiging van zijn portret.

Modelrelease versus modellencontract


Middels een modelrelease, of een modellencontract leg je vast wie de geportretteerde is, waar de foto's voor gebruikt mogen worden en wat het model als tegenprestatie mag verwachten. In zekere zin laat je dus je model afstand doen van zijn/haar rechten.

Een modelrelease is een vrijwaringsverklaring voor portretrechten, een modellencontract gebruik je als je met een model voor beider portfolio werkt.

Wanneer welk document?


Maar waarom zou je iemand afstand willen (laten) doen van zijn/haar portretrechten? Bepaal eerst het doel waarvoor je fotografeert:

1. Stockfotografie
Een stockbureau werkt uitsluitend rechtenvrij, tenzij een foto nieuwswaarde bevat. Een bekende filmster die gefotografeerd wordt terwijl zij op de rode loper haar Oscar gaat ophalen is bijvoorbeeld een foto met een nieuwswaarde. Echter, deze foto's zie je maar weinig op stocksites.

Foto's van een vrouw die belt, foto's van een man die met zijn koffer over het station loopt, zijn modelfoto's en zijn verplicht om in te sturen onder begeleiding van een modelrelease. De meeste stockbureau's bieden op hun eigen site een eigen modelrelease aan, in verband met automatisering, vertaling en leesbaarheid. Wil je dus dergelijke foto's gaan maken, download dan de release van de site waar jij je foto's wil gaan aanbieden.

2. TFP
Je hebt aangeboden om je buurmeisje te fotograferen. Jij wil oefenen, zij krijgt als dank de foto's er voor terug (ook wel bekend als TFP). In deze situatie is het niet verplicht, maar wel verstandig om met een modellencontract te werken. Je model weet dan wat ze van jou als fotograaf kan verwachten, en als ze de foto's niet mooi vindt, kan ze de foto's uit de publiciteit laten halen.

3. In opdracht werken met een beroemdheid
Hiervoor kunnen hele dikke juridische documenten opgesteld worden. Bij mij is dat alleen nog maar toegepast toen ik foto's maakte voor de KNBB. De geportretteerden, waaronder Raymond Ceulemans en Torbjörn Blomdahl, hebben hun medewerking verleend aan een kalender ten behoeve van de biljartbond, aangezien die een jubileum te vieren had.

Omdat de kalender toch commercieel ingezet ging worden voor de bond was het noodzakelijk dat de rechten bij de bond kwamen te liggen. In dit soort situaties, met dit soort grote namen, gaat het om een afweging tussen het portretrecht versus het commercieel belang.

Als een bekend iemand namelijk 'het gezicht' van een ander product wordt, kon hij wel eens zijn rechten in gaan trekken en kan zo'n kalender niet meer verkocht worden. Sterker nog, dan zou deze teruggehaald moeten worden. Echter is dit een uitzonderingssituatie. Meestal volstaat een modelrelease, waar de persoon zijn rechten afstaat aan de fotograaf.

Kim Kötter poseerde voor Marije Weterings

4. In opdracht werken met een 'gewoon' persoon
Deze situatie komt het meeste voor, in mijn beleving: je maakt namelijk een portret in opdracht van die persoon of in opdracht van een tijdschrift. Ikzelf gebruik dan nooit een modelcontract of modelrelease. Mocht er een foto tussen zitten die ik in mijn portfolio wil opnemen, dan vraag ik mondeling of via e-mail toestemming.

Wil je het zekere voor het onzekere nemen, dan zou ik een modelrelease gebruiken. In dat geval kan de geportretteerde de foto nooit terug laten roepen. Meestal maak ik foto's in opdracht van reclamebureau's of tijdschriften en daarmee ligt de verantwoordelijkheid van een eventuele vrijwaringsverklaring ook bij hen.

5. Op eigen initiatief werken
Maak je foto's voor een expositie, wil je foto's als kunst verkopen, of op een andere manier je foto's naar buiten brengen? Werk dan altijd met een modelrelease. Of je het model nou betaalt of niet!

Het is niet verplicht om met contracten of releases te werken. Vaak kunnen ze door een eventuele rechter alsnog ongedaan gemaakt worden. Maar in beginsel kan het je positie wel versterken en je weet beter waar je aan toe bent. Het is een afweging die je zelf moet maken en die jou begeleidt in de manier waarop jij je bedrijfsvoering kan doen. Een modellencontract kan dus erg nuttig zijn.

Voorbeelden van modelreleases en modellencontracten


Mocht je een modelcontract of een modelrelease willen gebruiken, op mijn site kun je ze nalezen en kopiëren. Meestal stuur ik ze in PDF mee naar het model, met de vraag of ze die twee keer willen afdrukken, ondertekenen en mee naar de studio te nemen.

- Voorbeeld Modelcontract
- Voorbeeld Modelrelease

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Marije Weterings

Over de auteur

Marije Weterings staat voor gevoel, creativiteit, passie en contact. Haar stijl laat zich omschrijven als chic, artistiek, hip en persoonlijk. Ze is gespecialiseerd in mode, reclame en bedrijfsfotografie en geeft tevens workshops en masterclasses reclamefotografie en interieurfotografie.

9 reacties

  1. joopvisbeek
    Profiel joopvisbeek schreef op vrijdag 24 juni 2011 om 17:14  | reageer

    Hee Marije,
    Mooi informatief artikel geworden hoor!

    Goed om te horen dat ook jij soms zonder contract werk (punt 4) die situatie is bij mij tot nu toe meestal van toepassing. (situaties waarbij een contract eigenlijk een beetje 'overdreven' is...)
    Natuurlijk is het bij 'professionelere' shoots al gauw nodig/handig.

    Bedankt

  2. Arno
    Profiel  Arno schreef op vrijdag 24 juni 2011 om 21:00  | reageer

    Goed artikel met veel duidelijke info!

  3. onem
    Profiel  onem schreef op vrijdag 24 juni 2011 om 23:42  | reageer

    Kijk dit zijn mooie stukjes tekst, informatief en kort maar krachtig. Bedankt voor de info

  4. jeroenzelle
    Profiel jeroenzelle schreef op zaterdag 25 juni 2011 om 10:34  | reageer

    Ik heb het modellencontract grotendeels in mijn Algemene Voorwaarden verwerkt.

    Als je een fotoshoot boekt dan voeg ik die bij en zet in de mail erbij dat hun "rechten en plichten" in de Algemene Voorwaarden staan en hun akkoord ermee gaan zodra ze de fotoshoot boeken. Zodoende heb ik dat gedeelte al van te voren geheel afgehandeld, immers een email is ook een juridisch geldig document tegenwoordig.

    Tevens staat op de achterkant van de dvd doos die ze thuisgestuurd krijgen in het kort een opsomming uit de Algemene Voorwaarden, wat ze wel en niet met de foto's mogen doen. Om te zorgen dat dat ook juridisch geregeld is, is de dvd voorzien een seal. Zodra ze die verbreken dan zijn ze akkoord gegaan met die voorwaarden.

    Door een advocaat dit ook laten navragen en dat is gewoon juridisch 100% in orde.

    Lijkt misschien overdreven, maar liever het zekere voor het onzekere.

  5. ErikvanRosmalen
    Profiel  ErikvanRosmalen schreef op zaterdag 25 juni 2011 om 14:01  | reageer

    Goed idee Jeroen, ik vind het niet zo overdreven. Ik vergeet de contracten nog wel eens mee te brengen en dan moet je dat achteraf weer regelen. Gaat wel goed, maar toch...

  6. klutie
    Profiel  klutie schreef op dinsdag 28 juni 2011 om 11:06  | reageer

    Interessant artikel.
    Modelcontract gebruik ik ook al, maar de modelrelease is nieuw.

    @jeroenzelle
    De algemene voorwaarden die ik gebruik is het exemplaar dat door de fotografenfederatie is gedeponeerd, en daarom is het waarschijnlijk niet mogelijk c.q. niet toegestaan om deze aan te passen of aan te vullen.
    Grtz.
    Frenk Kluijtmans | Click-Art Fotografie

  7. Leentje Schoofs
    Profiel Leentje Schoofs schreef op woensdag 27 juli 2011 om 15:07  | reageer

    Idd contracten zijn altijd een must bij mij! Als mensen informeren voor een shoot verwijs ik ze via mail ook altijd door naar mijn standaard contractje dat op m'n site staat.

    Zo weten ze van te voren al wat ze zullen moeten ondertekenen. Soms wordt hier wel een kleine afwijking op gemaakt.

    Groetjes,

  8. EdC
    Profiel EdC schreef op woensdag 27 juli 2011 om 18:00  | reageer

    @klutie. Algemene voorwaarden zijn geen ijzeren wet. In overleg met de klant mag je afwijken. Immers, een overeenkomst is een afspraak tussen twee partijen. Daarvan is bij 'algemene voorwaarden' geen sprake. Het is basis, geen overeenkomst. De klant (maar ook de utvoerder/fotograaf) kan over onderdelen van de overeenkomst (willen) onderhandelen. Zaak is het altijd de afspraken wel goed in een contract vast te leggen.

  9. Edwin van de Graaf
    Profiel  Edwin van de Graaf schreef op zaterdag 1 oktober 2011 om 15:45  | reageer

    @Leentje, ik wou even kijken bij je standaard contractje, maar de link werkt niet.....
    hier staat hij wel:contractvoorbeeld

    groet,
    Edwin

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.
Creatieve Technieken met Bart Siebelink
Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker
Toon alle artikelen binnen Tips en Truuks

Photofacts wordt mede mogelijk gemaakt door


Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.732 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts
Om Photofacts.nl goed te laten functioneren maken we gebruik van cookies. Bekijk ons cookiebeleid. akkoord