Welke belichting bij welk fotografie-genre?

woensdag 12 december 2018, 21:20 door Michelle Peeters | 13.776x gelezen | 10 reacties

Eerder kon je het artikel lezen over de ideale foto-uitrusting voor een vijftal fotografie-genres. Dit artikel gaat over ideale belichtings-settings bij portret-, landschap- en sport/wildlife-fotografie.

Het zijn hele algemene suggesties die misschien niet van toepassing zijn op het specifieke onderwerp dat je ook fotografeert. Ze zijn alleen maar bedoeld als basistips voor het geval je niet zo snel weet waar je moet beginnen.

Er bestaan namelijk geen universele tips om altijd de perfecte belichting in te stellen. En als beginner ben je vaak al druk genoeg met het leren beheersen van de belichtingsdriehoek (diafragma, sluitertijd en iso-waarde) om tot een goede belichting te komen.

Gorilla met jong belichting. Foto: Michelle Peeters

1. Portretfotografie (zonder flits)

Je kunt zowel uit de hand als vanaf statief of monopod fotograferen, net wat je zelf het prettigst vindt of wat goed werkt voor je fotoshoot.

Gebruik de Diafragma-voorkeur (Av of A) modus. Dit is een halfautomaat-stand. Lees hier het artikel over fotograferen in semi-automatische modus.

Bekijk welk diafragma je een aangename scherptediepte geeft - meestal iets van f/2.8 of f/1.4, maar het hangt af van de gewenste look (evenals de instellingen die je objectief je biedt).

Ik fotografeer portretten zelf vaak met een iets verder dichtgeschroefd diafragma (iets van f/5.6) omdat ik meer dan alleen de ogen in het gezicht haarscherp wil hebben.

Onscherpte en een wazige achtergrond in de foto krijg je wanneer je deze maakt met weinig scherptediepte. Met bokeh wordt ook de kwaliteit van de onscherpe delen beoordeeld. Het is natuurlijk altijd een kwestie van smaak, maar over het algemeen wordt een rustige bokeh meer gewaardeerd dan een onrustige.

Bekijk je sluitertijd. Als je bewegingsonscherpte opmerkt, is je sluitertijd te lang en heb je iets snellers nodig.

Houd je ISO-waarde zo laag mogelijk. Maar breng hem gerust omhoog als je diafragma/sluitertijd-combinatie niet in staat is voldoende licht binnen te laten.

Vooral in donkere omgevingen ben je vaak genoodzaakt een hogere ISO-stand te gebruiken zodat je een voldoende snelle sluitertijd kunt hanteren. Gebruik liever een licht negatieve belichtingscompensatie dan dat je overbelicht.

Portretbelichting. Foto: Michelle Peeters

2. Eenvoudige landschapsfotografie

Landschapsfotografie kan vrij eenvoudig zijn, als je het tenminste niet 's nachts of van een snel bewegend onderwerp doet.

Gebruik in ieder geval een statief. Schakel over naar Diafragma-voorkeur (Av of A), waarbij je een diafragma kiest en de camera daarbij automatisch een geschikte sluitertijd instelt.

Begin met fotograferen met een diafragma-opening van f/8. Als je meer scherptediepte nodig hebt (bijvoorbeeld met een nabijgelegen voorgrond of gebruik van een tele-objectief) schroef je het wat verder dicht naar bijvoorbeeld f/11 of f/16.

Stel de ISO in op de basiswaarde (bijvoorbeeld 200 of 400). Varieer met je sluitertijd en verleng deze als het nodig is om tot de juiste belichting te komen.

Bekijk je histogram en de highlights. Zorg voor zo min mogelijk overbelichting. Dit is namelijk niet meer terug te halen in de nabewerking Gebruik zonodig een negatieve belichtingscompensatie om de foto donkerder te maken.

Het is namelijk eenvoudiger om schaduwen in nabewerking op te helderen dan om overbelichte hooglichten donkerder te maken.

Als je in RAW fotografeert heb je uiteraard wel veel meer speling, ook om detail in overbelichte hooglichten terug te halen. In dat geval wordt soms ook juist 'belichten op rechts' aanbevolen.

3. Sport- en wildlife-fotografie

Dit genre fotografie werkt het beste vanuit de hand of vanaf een monopod. Dit geeft je de broodnodige flexibiliteit. Een statief is in dit geval te beperkend voor je bewegingsvrijheid.

Gebruik de Diafragma-voorkeur (Av of A). Sommige fotografen beweren dat bij sport- en wildlife-fotografie de sluitertijd-prioriteit-modus (Tv of S) het beste voldoet.

Voor beginners die nog veel moeten oefenen werkt dit wellicht goed. Het gooit echter dikwijls je diafragma naar vreemde waarden en wordt over het algemeen vermeden zodra je meer geavanceerd bent.

Gebruik een groot diafragma, bijvoorbeeld f/2.8 of f/4. Bekijk wat voor sluitertijd je camera erbij kiest. Je hebt hierbij iets snels nodig (zoals 1/500 of 1/1000 seconde) om snel bewegende sporten/dieren te bevriezen.

Hoogstwaarschijnlijk moet je je ISO-waarde verhogen tot een waarde waarmee je zo'n snelle sluitertijd kunt gebruiken. Het is de afweging waard. Ruis is beter dan bewegingsonscherpte. En nogmaals, overbelicht geen highlights, belicht liever wat onder.

Marathon Eindhoven. Foto: Michelle Peeters

Niet nauwkeurig, wel nuttig

Bovenstaande voorgestelde instellingen zijn natuurlijk niet universeel nauwkeurig. Ze kunnen echter wel nuttig zijn voor een beginner die een startpunt zoekt.

Ze werken in ieder geval beter dan de handmatige modus (M) waarbij je moet gissen naar de juiste instellingen voordat je überhaupt weet wat je doet.

Naarmate je meer ervaring opdoet zul je merken dat je deze suggesties zult ontgroeien. Uiteindelijk ga je je eigen punten toevoegen en zelf nieuwe concepten uitwerken.

Conclusie

Belichting lijkt ingewikkeld. Beheers je het echter eenmaal, dan stelt het je wel in staat om foto's van hoge kwaliteit te maken. Het loont dus om hierin te investeren en veel uit te proberen.

Dit artikel geeft je hopelijk een goede inleiding om al die zaken een beetje makkelijker te begrijpen en toe te passen.

Het beste wat je echter kunt doen is om er zelf op uit te trekken en deze ideeën zelf te testen. Speel met je belichtingsinstellingen, evenals je ISO-waarde. Besteed aandacht aan hoe deze instellingen je foto beïnvloeden. Blijf vooral oefenen. Belichting-skills kun je blijven verbeteren!

Meer weten over de basis van fotografie?

Bij Photofacts Academy, onze online leeromgeving voor fotografen, hebben we een complete basiscursus over fotografie. Je kunt deze cursus twee weken lang volgen met een gratis proeflidmaatschap.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 12 december 2018.
De eerste publicatiedatum is maandag 12 maart 2018, 14:41.

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

10 reacties

Mac schreef op maandag 12 maart 2018 om 15:45 | reageer
Ik doe veel "sport", en ik gebruik dan voornamelijk M stand en/of Tav stand (sluitertijd en diafragma vast, ISO schommelt). En ik prober juist de open diafragmas zoveel mogelijk te vermijden. Sport kan heel snel gaan, en hoe goed je AF van je camera ook is, hoe groter diafragma is, des te meer zal je net onscherpe foto's hebben.
En Av mode gebriuk ik dus echt nooit bij sport, dan liever Tv. Liever meer of minder scherpte diepte, dan bewogen beeld

Michelle Peeters schreef op maandag 12 maart 2018 om 16:01 | reageer
@Mac: de M-stand heeft wel als voordeel dat je eerst het licht kunt meten op je onderwerp (en niet op de achtergrond) en hem daarna 'vast kunt zetten'. Je weet dan zeker dat je onderwerp goed belicht wordt en niet je achtergrond. Het licht kun je eventueel meten in de Av of Tv-stand.

Rob Gipman schreef op dinsdag 13 maart 2018 om 14:42 | reageer
Duidelijk verhaal. Bij het autorijden op normale snelheid 60-80km/u in Uganda gebruikt ik altijd 1/1000 of 1/1250 om mensen/dieren langs de weg snel te kunnen pakken. Dus bijna altijd op TV mode en vaak auto iso omdat je in Uganda bijna altijd veel zon hebt Zo kon ik deze fietser makkelijk freezen bij zowel zijn beweging als onze auto.

Michelle Peeters schreef op dinsdag 13 maart 2018 om 16:49 | reageer
@Rob: had je die fietser door de voorruit heen gefotografeerd? Daar had je denk ik geen 1/1000e of 1/1250e voor nodig? Met welke sluitertijd maak je een zgn 'meetrekfoto' of een foto die je door een zijraam heen maakt? Als een fietser dezelfde snelheid aanhoudt als jij vanuit de auto, dan voldoet een sluitertijd van 1/125 al (is mijn ervaring..).

gast schreef op dinsdag 13 maart 2018 om 17:19 | reageer
Michelle, door het open raam geschoten. Onze Nissan tank had geen AC meer. De man kwam met flinke vaart van een heuvelweg af rollen om in het dorp te eindigen. Maar wij reden sneller denk 75/80 of zo. Met die sluitertijd werkte dit ook prima als mensen stil stonden. Ik had graag willen stoppen voor meer foto's maar onze kids achterin wilden naar de pool bij onze safari locatie en we hadden al een flink stuk vanuit Kampala er op zitten.

Michelle Peeters schreef op dinsdag 13 maart 2018 om 17:24 | reageer
@Rob: ik zie dat de achtergrond inderdaad ook scherp is, mede-bevroren door de snelle sluitertijd. Als je ongeveer dezelfde snelheid aanhoudt als je mede-weggebruiker en je werkt met een wat langere sluitertijd, kun je ervoor zorgen dat alleen je onderwerp (in dit geval de fietser) scherp in beeld komt en de achtergrond geblurred wordt. Dat geeft dan een goed beeld van de beweging/snelheid. Maar is een keuze hoor!

gast schreef op dinsdag 13 maart 2018 om 17:39 | reageer
Michelle, Ja had ik kunnen doen, maar door de achtergrond scherpte erbij heb ik deze foto kunnen verkopen aan de nieuwe telco wiens banner in beeld is "reaching you everywhere!"

Bovendien zie je met de achtergrond ook meer van de omgeving.

Michelle Peeters schreef op dinsdag 13 maart 2018 om 17:41 | reageer
Ok, dat kan een goede motivatie zijn ja!

marcel.holleboom schreef op donderdag 15 maart 2018 om 14:41 | reageer
hoi Michelle, Vaak wordt er niet aan gedacht of vertelt zekker bij beginnende fotografen. Als je op statief/vaste ondergrond werkt altijd je stabilisatie knop op uit zetten van je lens, als deze erop zit. Anders onscherpe foto's

Michelle Peeters schreef op donderdag 15 maart 2018 om 14:47 | reageer
@Marcel: dat klopt inderdaad! Ik vergeet het zelf altijd...

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Cursus Naaktfotografie met Danyel Weideman

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.165 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Welke belichting bij welk fotografie-genre?

1. Portretfotografie (zonder flits)

2. Eenvoudige landschapsfotografie

3. Sport- en wildlife-fotografie

Niet nauwkeurig, wel nuttig

Conclusie

Meer weten over de basis van fotografie?