Welke grijsfilters kies je als beginner?

maandag 22 augustus 2022, 20:02 door Nando Harmsen | 6.114x gelezen | 11 reacties

Het is leuk om te fotograferen met langere sluitertijden. Je kunt echter niet zomaar een lange sluitertijd kiezen, want dat hangt af van de hoeveelheid licht die er is. De oplossing zijn grijsfilters. Echter, welke moet je kiezen als je beginner bent?

Ik krijg de vraag regelmatig: welke grijsfilters moet ik hebben als ik begin met filters? Die vraag is niet vreemd, want er zijn heel wat filters beschikbaar. Bovendien zijn de prijzen niet zo dat je van alles wat koopt. Het is geen enkel probleem om voor filters tot 1.000 euro uit te geven.

Start je met grijsfilters, dan kan een goede keuze lastig zijn. Koop je ze allemaal, of begin je met een of twee filters?

Waarom grijsfilters?

De eerste vraag die je je misschien stelt is, waarom zou ik filters kopen? Die vraag is eigenlijk heel simpel. Het geeft de mogelijkheid om het weergeven van beweging te veranderen. Water is het meest voor de hand liggende. Watervallen, bergriviertjes, zee, branding, overal waar water in beweging is.

Er zijn nog andere redenen voor grijsfilters, waar je als fotograaf niet snel aan denkt. Wie filmt zal een grijsfilter gebruiken om de sluitertijd tijdens het filmen op 2x de framerate te houden.

Wie modellen fotografeert kan een grijsfilter gebruiken om met een hele kleine scherptediepte te kunnen flitsen, zowel binnen als buiten.

Ga je flitsen, dan kan het moeilijk of onmogelijk zijn om een hele kleine scherptediepte te gebruiken. Een grijsfilter maakt dan wel mogelijk.
Het komt er op neer dat een grijsfilter ervoor zorgt dat er minder licht de lens binnenkomt. Dat kan 3 stops zijn, 4 stops, of zelfs 6 stops. Er zijn filters die maar liefst 10 stops of 15 stops licht tegenhouden.

Losse grijsfilters of een variabel grijsfilter?

Er is een keuze tussen een set grijsfilters en een variabel grijsfilter. Een variabel grijsfilter geeft je de mogelijkheid om het aantal stops licht dat tegengehouden wordt te variëren. Het voordeel is dat je maar één filter hebt met verschillende sterktes.

Dit scheelt natuurlijk in kosten. In plaats van twee of drie filters hoef je er maar een te hebben. Er is echter ook een nadeel. De kwaliteit is vaak veel minder en er is het risico op kruisvorming, waarbij delen van het beeld te donker worden. Lees mijn review van het Haida VND filter maar eens.

Een variabel grijsfilter, zoals dit Haida CPL-VND filter is ideaal voor wie filmt. Fotografeer je? Neem dan bij voorkeur geen variabel grijsfilter.
Voor iemand die filmt is een variabel grijsfilter erg praktisch. Ik gebruik daar de Haida CPL-VND Pro II voor, die in de bovenstaande foto te zien is. De sterktes die je ter beschikbaar hebt zijn ideaal voor dit doel. De fotograaf is vaak beter af met een set losse grijsfilters.

Welke grijsfilters kies je om mee te beginnen?

Dit is de vraag waar het uiteindelijk om gaat. Welke filters moet je kiezen. Een 10 stops? Een 6 stops? Misschien een 3 stops? Of moet je voor een 15 stops gaan? De beste keuze hangt af van wat je wilt fotograferen.

Wil je aan zee fotograferen met spiegelgladde wateroppervlaktes? Dan is een 10 stops een goede keuze, of zelfs een 15 stops.

Voor extreem lange sluitertijden is een donker grijsfilter nodig. Een 10 stops, of zelfs een 15 stops zorgt dat er geen beweging meer in het water te zien is. Deze foto combineerde ik een 10 en 6 stops filter om overdag een belichtingstijd van 240 seconden te krijgen.
Wil je de branding fotograferen met de dynamiek van het bewegende water? Dan is een 3 stops, of een 6 stops de beste keuze. Ook voor bergriviertjes is dit een uitstekende keuze.

Snel stromende riviertjes kun je het beste met een sluitertijd fotograferen die tussen de 1/4 en 5 seconden ligt. Meestal is een 3 of 6 stops filter meer dan voldoende. Deze foto is met een 3 stops filter gemaakt om een sluitertijd van 1/4 seconde te krijgen.
Ga je watervallen fotograferen? Dan kan een 10 stops of 6 stops goede resultaten opleveren, maar dit is ook afhankelijk van de plek waar die waterval is. Is de waterval vol in het licht, of in een bos waar het donkerder is?

Watervallen hebben vaak geen extreem lange sluitertijd nodig. Met een 6 of 10 stops lukt het perfect. Voor deze foto heb een sluitertijd van 3,2 seconde gebruikt. Ik had daarvoor een 6 stops ND filter nodig.
Als starter is de beste keuze een set van drie grijsfilters. Je raadt het al, dat is een 3 stops, een 6 stops en een 10 stops filter.

Mocht 10 stops geen sluitertijd opleveren die lang genoeg is, dan kan je deze altijd nog combineren met een 3 of 6 stops. Wil je niet investeren in drie filters, dan kan ik een 3 stops en een 10 stops adviseren.

Ben je uitsluitend geïnteresseerd in vlakke wateroppervlaktes zonder beweging, dan is een 10 stops de beste optie. Voor alleen watervallen en snel stromende riviertjes is een 6 stops een goede keuze. Voor het uitsluitend fotograferen van de bewegende branding, zal een 3 stops een hele goede keuze zijn.

Voor een mooie branding is soms zelfs een 6 stops grijsfilter al teveel. Kies dan een 3 stops om de juiste sluitertijd te bereiken. Voor deze foto heb ik een 3 stops fillter gebruikt om een sluitertijd van 1,3 seconde te bereiken.

Losse filters of een systeemfilterset?

Dan komt de vraag, wat is de beste keuze? Losse ronde filters voor op je objectief, of een set systeemfilters? Elk heeft een voordeel en een nadeel, natuurlijk.

Losse filters zijn kleiner, lichter en makkelijker mee te nemen. Je hebt geen grote filterhouder waar je mee moet werken, en als je magnetische filters kiest is het bovendien erg gebruiksvriendelijk.

Voor losse filters moet je wel rekening houden met de diameter van je objectief. Maar wat als je meerdere objectieven hebt die elk een andere diameter hebben?

Grote systeemfilters gebruiken betekent dat je een extra tasje nodig hebt want ze zijn per filter meestal 100x100mm groot. Je neemt bovendien een filterhouder en adapterringen mee.
Wil je losse filters gaan gebruiken omdat het handiger, minder omvangrijk is, overweeg dan filters met een diameter van 82mm. Met step-up ringen kun je die filters dan ook op de objectieven met een kleinere diameter gebruiken. Zo heb je niet voor elk objectief een eigen filter nodig.

Lees mijn review van het magnetische filter systeem van Haida.

Met step-up ringen kun je losse filters of alle objectieven gebruiken, mits de diameter van het objectief niet groter is dan de filtermaat.
Een filterhouder met vierkante filters is misschien groter en omvangrijker, maar het biedt meer mogelijkheden. Je kunt vaak meerdere filters gebruiken zonder het risico op vignettering, en er is de mogelijkheid tot het gebruik van grijsverloopfilters.

Enkele impressies van de Haida M10 II filterhouder tijdens het fotograferen aan de Franse Opaalkust.
Welke filters en welk systeem het meest geschikt voor jou is, zal een kwestie van voorkeur zijn. Prijstechnisch zijn de magnetische filters het meest aantrekkelijk, net als de fysieke omvang. Voor flexibiliteit en uitbreidingsmogelijkheden is een filtersysteem beter.

Investeer in goede kwaliteit

Het kan aantrekkelijk zijn om goedkope filters te kiezen. Ik heb deelnemers aan mijn workshops en masterclasses gehad die met een goedkoop setje filters werken.

Dat heeft ze misschien 100 euro gekost, soms zelfs minder. Maar de kwaliteit is zo slecht, dat ze uiteindelijk de filters niet meer willen gebruiken.

De kwaliteit van een foto is zo goed als de slechtste kwaliteit glas (of plastic) waar licht doorheen gaat. Je kunt een objectief van 3000 euro kopen met de beste beeldkwaliteit, maar dit wordt teniet gedaan door dat ene filter dat ervoor gehouden wordt.

Geef dus liever wat meer uit voor een goede kwaliteit, dan besparen en uiteindelijk de filters niet gebruiken omdat de foto's er zo slecht uit zien. Dat is weggegooid geld.

De Haida Red Diamond filters gebruik ik zelf. Ze zijn van een fantastische kwaliteit en geven geen verlies in beeldkwaliteit.
Ga je starten met filters? Dan adviseer ik het Haida M10 II filter systeem met de Haida Red Diamond filters, of als je magnetische filters kiest de Haida NanoPro magnetische filters.

De cursus Fotograferen met Lange Sluitertijden

Wil je alles weten over het fotograferen met lange sluitertijden en ND filters? Bekijk dan de cursus 'Fotograferen met Lange Sluitertijden' op Photofacts Academy. Ontdek alle geheimen over het maken van de mooiste foto's met ND filters.

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

11 reacties

Chris schreef op dinsdag 23 augustus 2022 om 11:06 | reageer
Er zijn ook al een tijdje ND/UV/pola filters voor op je sensor van systeemcamera's. Bijv Kase. Heb je helemaal geen verschillende filtermaten nodig.

gast schreef op dinsdag 23 augustus 2022 om 13:11 | reageer
€100,00 is dus te goedkoop... wat kost een goede filter dan ongeveer?

Cees schreef op dinsdag 23 augustus 2022 om 15:41 | reageer
Je kan toch ook de lichtgevoeligheid verlagen. Dan heb je geen filters nodig.

Paul schreef op woensdag 24 augustus 2022 om 00:47 | reageer
Op zich een goed artikel, maar, mede gezien de reactie van Cees, onvolledig. Met mijn decennia aan ervaring is het niet zo moeilijk, maar er staat nergens iets vermeld over iso, diafragma en waarom dat niet genoeg mogelijkheden geeft.
Heb zelf voor de aardigheid zo'n variabel ND filter gekocht (en ook gebruikt), maar honderd of meer euro's ervoor uitgeven? Daarvoor gebruikt de gemiddelde amateur het veel te weinig. t' Is en gadget voor een enkele keer.

Nando schreef op woensdag 24 augustus 2022 om 09:56 | reageer
@Chris: Filters voor op je sensor? Bedoel je drop-in filters, of iets anders? Kun je dat toelichten?

@Gast: een filterset van 100 euro is inderdaad goedkoop. Standaard prijzen per filter van goede kwaliteit liggen tussen de 80 en 160 euro (ongeveer)

Nando schreef op woensdag 24 augustus 2022 om 10:03 | reageer
@Cees: Dat kan, tot je op de laagste ISO van je camera beland, en dan houdt het op.

@Paul: het is geen artikel over instellen van je camera voor lange sluitertijden, maar voor wie wil beginnen met filters. Als je decennia ervaring hebt, dan weet je ook dat ISO en diafragma voor lange sluitertijden je beperken in gebruik van lange sluitertijden.
Jij gebruikt het een enkele keer (anders wist je natuurlijk dat ISO en diafragma niet voldoende mogelijkheid biedt) en daarom is het een gadget voor je, maar je kunt niet spreken voor alle andere amateurs.

Chris schreef op woensdag 24 augustus 2022 om 11:03 | reageer
@nando: Filters die in je camera gaan en voor de sensor klikken. Clip in filters.

Donald Willemsen schreef op woensdag 24 augustus 2022 om 11:04 | reageer
Tja, ik moet Nando gelijk geven in zijn verhaal en de argumenten die hij gebruikt op de reacties. Dat gebeurt niet vaak. Zelf ben ik ook een fervent gebruiker geworden van het Haida M10 filtersysteem. Ik gebruik dan de geadatiefilters het meest om de grote contrastverschillen tussen lucht en grond te overbruggen. Ik ben begonnen met een starterskit van Haida (435€ en heb er stilaan al wat filters bij gekocht. Ik vind de ND-filters ook in de studio heel aangenaam om te gebruiken, waardoor het veel makkelijker is met grotere diafragma's te werken voor een kleinere DoF.
Nando, mede dankzij jouw uitgebreide reviews over het Haida M10 filtersysteem en reviews van anderen ben ik ook Haida gaan gebruiken en ik ben er uiterst tevreden mee.

Nando schreef op woensdag 24 augustus 2022 om 13:55 | reageer
@Chris:
ik vermoedde het al, maar wist het niet zeker. Ik ken dit soort filters alleen als astro-filters.
Als ik erover nadenk lijkt het me een onhandig en omslachtig systeem. Het is goed om een filter in een omgeving binnenshuis te plaatsen, maar op locatie, aan zee of bij een snelstromende bergbeek, lijkt het me een ellende. Dit soort filters wisselen tussen 3 stops en 6 stops of 10 stops in weer en wind, zou ik niet graag doen.

Paul schreef op woensdag 24 augustus 2022 om 18:40 | reageer
Als reactie op je reactie op die van mij:
Ik bedoelde te zeggen dat iemand die geen ervaring heeft, in het artikel de weg kwijt zou raken, zoals bleek uit wat Cees schreef. En net als in mijn geval, zullen er meer amateurs zijn die zon filter maar sporadisch gebruiken, blijft toch iets voor een speciaal effect, anders wordt het en maniertje. Maar dat is hoe ik erover denk.

Nando schreef op donderdag 25 augustus 2022 om 09:38 | reageer
@Paul: Je moet begrijpen dat niet alles over een onderwerp als dit in één artikel past. Dan zou het een boekwerk worden, en dat leest niemand.
Indien je een dergelijke handleiding wilt hebben over het gebruik van grijsfilters, dan kan ik je (en iedereen die meer informatie wil) de cursus adviseren die onder het artikel gelinkt is. Dus wie de weg kwijt raakt, heeft ook in dit artikel een manier om meer informatie te verkrijgen.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.187 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Welke grijsfilters kies je als beginner?

Waarom grijsfilters?

Losse grijsfilters of een variabel grijsfilter?

Welke grijsfilters kies je om mee te beginnen?

Losse filters of een systeemfilterset?

Investeer in goede kwaliteit